How to Calculate Income Tax 2023-24 | आयकर गणना

How to Calculate Income Tax 2023-24 | आयकर गणना, पे स्लिपमधील पगाराचे घटक व आयकर गणनेबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न.

अनेक पगारदार व्यक्तींना आयकर मोजणीसाठी संघर्ष का करावा लागतो; याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे पगाराचे घटक आणि रचना; नीट समजण्यात त्यांची असमर्थता. तुमच्या नियोक्त्याने तुम्हाला ऑफर केलेल्या निव्वळ सीटीसीमध्ये अनेक कर बचत घटक आहेत; आणि या घटकांचा जास्तीत जास्त फायदा घेण्यासाठी तुम्हाला तुमच्या पगाराच्या संरचनेची How to Calculate Income Tax 2023-24 योग्य माहिती असणे आवश्यक आहे.

कराचा हंगाम अगदी जवळ येत असल्याने; तुमचा पगाराचा घटक वापरुन तुमच्या आयकर दायित्वाची गणना कशी करायची; हे शिकण्याची हीच योग्य वेळ आहे. हे तुम्हाला टर्म लाइफ इन्शुरन्स, हेल्थ इन्शुरन्स आणि युनिट लिंक्ड इन्शुरन्स प्लॅन्स (ULIPs); यांसारख्या स्मार्ट कर-बचत साधनांमध्ये योग्य गुंतवणूक करण्यात मदत करेल.

तुमच्या पगाराच्या रचनेतील महत्त्वाचे घटक समजून घेऊन सुरुवात करुया आणि ते तुम्हाला करांची गणना आणि बचत करण्यात कशी मदत करतात.

पे स्लिपमधील पगाराचे घटक

मूळ वेतन (Basic- How to Calculate Income Tax 2023-24)

मूळ वेतन हा तुमच्या पगाराच्या स्लिपचा; सर्वात महत्त्वाचा भाग आहे. घरभाडे भत्ता (HRA) आणि कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF); योगदान यासारखे इतर प्रमुख कर बचत घटक; तुमच्या मूळ वेतनाच्या आधारावर मोजले जातात.

घरभाडे भत्ता (HRA- How to Calculate Income Tax 2023-24)

तुम्ही भाड्याच्या घरात राहत असल्यास; तुम्ही तुमच्या करपात्र उत्पन्नातून HRA वजावट मागू शकता. तुम्हाला एचआरए अंतर्गत मिळणाऱ्या आयकर कपातीची रक्कम; खालील घटकांवर आधारित आहे:

1. तुमच्या पगाराच्या स्लिपवर नमूद केलेला एकूण HRA
2. मेट्रो शहरांमध्ये मूळ वेतन + महागाई भत्ता (DA) च्या 50%
3. मेट्रो नसलेल्या शहरांमध्ये मूळ वेतनाच्या 40% + DA
4. मूळ पगाराच्या वजा 10% वास्तविक भाडे + DA

लक्षात ठेवा, जर तुम्ही एका वर्षात रु. 1 लाख पेक्षा जास्त भाडे भरत असाल, तर तुम्हाला कपातीचा दावा करण्यासाठी तुमच्या घरमालकाचा पॅन क्रमांक द्यावा लागेल.

प्रवास भत्ता (LTA- How to Calculate Income Tax 2023-24)

तुमच्या पगाराच्या संरचनेत LTA हा देखील; कर बचत करणारा घटक आहे. पगारदार कर्मचारी म्हणून; तुम्ही फक्त तुमच्या जोडीदारासह, मुलांसोबत आणि भारतातील आश्रित पालक आणि भावंडांसह घेतलेल्या सहलीसाठी; कर कपातीचा लाभ घेऊ शकता. सवलतीची व्याप्ती ही सहलीवर झालेल्या वास्तविक खर्चाइतकीच आहे; ज्याचा दावा मूळ बिले सादर करून करावा लागेल. LTA सूट चार वर्षांच्या कालावधीत फक्त दोन प्रवासांसाठी उपलब्ध आहे.

कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) मध्ये योगदान

EPF हा कामगारांना सेवानिवृत्ती लाभ देण्यासाठी भारत सरकारचा उपक्रम आहे. EPF कायद्यानुसार, कर्मचारी आणि नियोक्ता; दोघांनीही प्रत्येक महिन्याला मूळ पगाराच्या 12% ;निधीमध्ये योगदान देणे आवश्यक आहे. तुमच्या पगारातून EPF योगदान आयकर नियमांनुसार; कर कपातीसाठी पात्र आहे.

मानक वजावट (How to Calculate Income Tax 2023-24)

2018 च्या अर्थसंकल्पापूर्वी, कर्मचारी वाहतूक आणि वैद्यकीय भत्त्यांवर कपातीचा दावा करण्यास पात्र होते. कर्मचारी तुमच्या एकूण उत्पन्नातून रु. 50,000 चा फ्लॅट स्टँडर्ड डिडक्शनचा दावा करण्यास पात्र आहेत.

उदाहरणार्थ, तुमचे एकूण वार्षिक उत्पन्न रु. 5,50,000, स्टँडर्ड डिडक्शन लागू केल्यानंतर तुमचे करपात्र उत्पन्न रुपये 5,00,000 मानले जाईल.

पगारदार कर्मचाऱ्यांसाठी उपलब्ध गुंतवणुकीवरील कपात

टॅक्स वाचवण्यासाठी तुम्ही टर्म लाइफ इन्शुरन्स; युलिप आणि संपूर्ण जीवन विमा यासारख्या विविध कर बचत योजनांमध्ये; गुंतवणूक करु शकता. कॅनरा एचएसबीसी ओरिएंटल बँक ऑफ कॉमर्स; लाइफ इन्शुरन्समधून इन्व्हेस्ट 4जी सारख्या ULIP योजनेत गुंतवणूक करुन; तुम्ही कलम 80C अंतर्गत रु. 1.5 लाख पर्यंत कर वाचवू शकता.

पगारावर (TDS) कर कापला जातो (How to Calculate Income Tax 2023-24)

तुम्हाला हे देखील माहित असले पाहिजे की; तुमचा नियोक्ता तुमच्या पगारातून टीडीएस कापतो; आणि तो आयकर विभागाकडे जमा करता. तुमचा पगार आणि तुम्ही वर्षाच्या सुरुवातीला तुमच्या नियोक्त्याला केलेल्या गुंतवणुकीच्या घोषणांच्या आधारे; TDS कापला जातो. म्हणून, काळजीपूर्वक आणि वेळेवर घोषणा करणे महत्वाचे आहे.

जून किंवा जुलै दरम्यान किंवा दरवर्षी; तुमचा नियोक्ता तुम्हाला कर कपात केलेल्या आणि कर विभागाकडे सादर केलेल्या तपशीलांसह; एक TDS प्रमाणपत्र देईल. हे प्रमाणपत्र फॉर्म 16 म्हणून ओळखले जाते; जर तुमचे वार्षिक उत्पन्न फक्त पगारदार उत्पन्न असेल; तर तुम्ही तुमचे कर रिटर्न भरण्यासाठी फक्त फॉर्म 16 वापरु शकता.

वाचा: Great techniques for tax-saving | प्रभावी कर-बचत तंत्र

तथापि, जर तुम्ही भाड्याने मिळकत मिळवली असेल; तुमच्या गुंतवणुकीवर व्याज किंवा लाभांश मिळवला असेल किंवा आर्थिक वर्षात स्टॉक किंवा बाँड्स सारख्या सिक्युरिटीज विकल्या असतील; तर तुम्हाला ते तुमच्या आयकर रिटर्न फाइलिंगमध्ये नमूद करणे आवश्यक आहे.

तुमची वेतन रचना किंवा CTC डीकोड करण्याची क्षमता हे एक कौशल्य आहे; जे तुम्हाला तुमच्या आर्थिक आणि व्यावसायिक जीवनात मदत करेल. तुमचा पगाराचा घटक समजून घेणे; तुम्हाला केवळ कर वाचविण्यास मदत करत नाही; तर चांगल्या पगारासाठी वाटाघाटी करण्यात मदत करते. जर तुम्हाला या अटींबद्दल सोयीस्कर वाटत नसेल; तर तुम्ही तुमच्या HR ला त्याबद्दल तपशीलवार स्पष्टीकरण देण्यास सांगावे.

वाचा: Rectification of Mistake u/s 154 | 154 अंतर्गत चूक सुधारणे

इन्कम टॅक्स कॅल्क्युलेटर (How to Calculate Income Tax 2023-24)

इन्कम टॅक्स कॅल्क्युलेटर हे एक ऑनलाइन साधन आहे; जे तुम्हाला तुमच्या उत्पन्नावर आधारित करांचा अंदाज लावण्यास मदत करते.

वाचा: Know All About House Rent Allowance | घरभाडे भत्ता

आयकर कॅल्क्युलेटर कसे वापरावे?

टॅक्स कॅल्क्युलेटर वापरण्यासाठी खालील पायऱ्या आहेत

1. ज्या आर्थिक वर्षासाठी तुम्हाला तुमची कर गणना करायची आहे ते निवडा.
2. त्यानुसार तुमचे वय निवडा. भारतातील कर दायित्व वयोगटाच्या आधारावर भिन्न आहे.
3. तुमचा करपात्र पगार एंटर करा, म्हणजे HRA, LTA, मानक वजावट इ. यांसारख्या विविध सूट वजा केल्यानंतर पगार. (तुम्हाला जुन्या टॅक्स स्लॅब अंतर्गत तुमचे कर दायित्व जाणून घ्यायचे असल्यास)
4. अन्यथा, HRA, LTA, मानक वजावट, व्यावसायिक कर आणि यासारख्या सवलतींचा लाभ न घेता फक्त तुमचा पगार म्हणजे पगार प्रविष्ट करा. (तुम्हाला नवीन कर स्लॅब अंतर्गत तुमचे कर दायित्व जाणून घ्यायचे असल्यास)
5. करपात्र पगारासोबत, तुम्ही व्याजाचे उत्पन्न, भाड्याचे उत्पन्न, भाड्याने घेतलेल्या गृहकर्जावर दिलेले व्याज; आणि स्वत:च्या ताब्यात असलेल्या मालमत्तेसाठी कर्जावर दिलेले व्याज; यासारखे इतर तपशील प्रविष्ट करणे आवश्यक आहे.
6. डिजिटल मालमत्तेतून मिळणाऱ्या उत्पन्नासाठी; निव्वळ उत्पन्न प्रविष्ट करा (विक्रीचा विचार करून संपादनाची किंमत कमी); अशा उत्पन्नावर 30% अधिक लागू अधिभार आणि उपकर आकारला जातो.
7. जर तुम्हाला जुन्या कर स्लॅब अंतर्गत तुमच्या करांची गणना करायची असेल; तर तुम्हाला कलम 80C, 80D, 80G, 80E आणि 80TTA अंतर्गत तुमची कर बचत गुंतवणूक प्रविष्ट करावी लागेल.
8. तुमची कर दायित्व प्राप्त करण्यासाठी ‘गणना करा’ वर क्लिक करा; तुम्ही तुमच्या प्री-बजेट आणि पोस्ट-बजेट कर दायित्व (जुने टॅक्स स्लॅब आणि नवीन टॅक्स स्लॅब); यांची तुलना देखील पाहू शकाल.

टीप: कोणतेही फील्ड लागू नाही साठी, तुम्ही “0” प्रविष्ट करु शकता.

आयकराची गणना कशी करावी? (How to Calculate Income Tax 2023-24)

पगारदारांसाठी आयकर गणना

पगारातून मिळणारे उत्पन्न ही मूळ वेतन + HRA + विशेष भत्ता + वाहतूक भत्ता + इतर कोणत्याही भत्त्याची बेरीज आहे; तुमच्या पगारातील काही घटकांना करातून सूट देण्यात आली आहे. जसे की टेलिफोन बिल प्रतिपूर्ती; रजा प्रवास भत्ता. तुम्हाला एचआरए मिळाल्यास आणि तुम्ही भाड्याने राहत असल्यास; तुम्ही एचआरएवर ​​सूट मागू शकता.

या सवलतींच्या वरती, 2018 च्या बजेटमध्ये 40,000 रुपयांची मानक वजावट सुरु करण्यात आली होती. 2019 च्या बजेटमध्ये ती 50,000 रुपये करण्यात आली आहे. जर तुम्ही नवीन कर प्रणालीची निवड केली तर; या सवलती तुमच्यासाठी उपलब्ध नसतील.

वाचा: IT Calculation for Salaried Employee | आयकर गणना

प्राप्तिकराची गणना करण्यासाठी, सर्व स्त्रोतांकडून मिळणारे उत्पन्न समाविष्ट करा

• पगारातून मिळकत (तुमच्या मालकाने दिलेला पगार)
• घराच्या मालमत्तेतून मिळणारे उत्पन्न (कोणतेही भाड्याचे उत्पन्न जोडा किंवा गृहकर्जावर भरलेले व्याज समाविष्ट करा)
• भांडवली नफ्याचे उत्पन्न (शेअर किंवा घराच्या विक्रीतून मिळणारे उत्पन्न)
• व्यवसायातून उत्पन्न (फ्रीलान्सिंग किंवा व्यवसायातून मिळकत)
• इतर स्त्रोतांकडून मिळणारे उत्पन्न (बचत खात्यावरील व्याजाचे उत्पन्न, मुदत ठेवीवरील व्याजाचे उत्पन्न, रोख्यांचे व्याज उत्पन्न)
• वाचा: Reasons for filing ITR in time | ITR वेळेत दाखल करण्याची कारणे

आयकर गणनेबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

मी माझ्या पगारावर किती कर भरावा?

तुम्ही ज्या उत्पन्नाच्या स्लॅबशी संबंधित आहात त्यानुसार तुम्हाला कर भरावा लागेल.

60 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या व्यक्तींसाठी आयकर दर लागू

1. 2.50 लाख पर्यंत शून्य
2. 2.50 लाखांपेक्षा जास्त आणि 5 लाख रुपयांपर्यंत 5%
3. 5 लाखांपेक्षा जास्त आणि 7.5 लाख रुपयांपर्यंत 10%
4. 7.5 लाख रुपयांच्या वर आणि 10 लाख रुपयांपर्यंत 15%
5. 10 लाख रुपयांच्या वर आणि 12.5 लाख रुपयांपर्यंत 20%
6. रु. 12.5 लाखाच्या वर आणि रु. 15 लाख रुपयांपर्यंत 25%
7. 15 लाखाच्या वर 30% पेक्षा जास्त

समजा, सर्व वजावट/सवलतींनंतर तुमचे एकूण करपात्र उत्पन्न रु. 7.50 लाख असेल, तर तुमचा कर खालीलप्रमाणे मोजला जाईल:

1. 2.50 लाखांपर्यंत कर नाही 00
2. रु. 2.50 लाखाच्या वर आणि रु. 5 लाखांपर्यंत 5% रु. 2.50 लाख 12,500
3. 5 लाखांपेक्षा जास्त आणि रु. 7.5 लाखांपर्यंत 10% रु. 2.50 लाख 25,000
4. एकूण 37,500 देय आयकर

त्यामुळे, तुम्हाला तुमच्या एकूण करपात्र उत्पन्नावर म्हणजेच रु. 7.50 लाखावर 37,500 रुपये (सेस वगळून) कर भरावा लागेल.

वाचा: Bajaj Allianz LifeLongLife Goal l बजाज अलियान्झ

करपात्र उत्पन्न मर्यादा किती आहे? (How to Calculate Income Tax 2023-24)

एखाद्या व्यक्तीसाठी करपात्र नसलेल्या उत्पन्नाची कमाल मर्यादा 2.5 लाख रुपये आहे. तथापि, आर्थिक वर्ष 2018-19 साठी तुमचे एकूण उत्पन्न रु. 3.5 लाखांपेक्षा कमी असल्यास कलम 87A अंतर्गत तुम्हाला रु. 2,500 ची सूट देखील मिळू शकते.

वाचा: How to Save Income Tax on Salary | पगारावर कर कसा वाचवायचा

आर्थिक वर्ष 2019-20 पासून, रु. 5 लाखांपेक्षा कमी उत्पन्नासाठी सूट; 12,500 रुपये करण्यात आली आहे. तर, याचा अर्थ 5 लाखांपेक्षा कमी उत्पन्न असलेल्या व्यक्तीला; आर्थिक वर्ष 2019-20 पासून; कोणताही आयकर भरावा लागणार नाही. जर तुमची कलम 80C अंतर्गत 1.5 लाख रुपयांपर्यंतची कर बचत गुंतवणूक असेल; तर तुम्हाला 6.5 लाख रुपयांपर्यंत कोणताही कर भरावा लागणार नाही.

वाचा:Complete these tasks before 31 March | ITR बद्दलची कार्ये

प्रत्येकाला आयकर विवरणपत्र भरावे लागेल का?

जर एखाद्या व्यक्तीचे उत्पन्न मूळ सूट मर्यादेपेक्षा कमी असेल; तर त्याला आयकर रिटर्न भरण्याची आवश्यकता नाही. ज्यांचे उत्पन्न 2.5 लाख रु. पेक्षा कमी आहे; आणि ज्यांना आयकर परतावा मागायचा आहे; ते फक्त ITR दाखल करून परतावा मागू शकतात. अन्यथा; इतर कोणत्याही बाबतीत आयकर विवरणपत्र भरणे बंधनकारक आहे.

वाचा: Tax-saving rules and ways to save tax |करबचत नियम आणि मार्ग

नवीन कर प्रणाली अंतर्गत कोणत्या सवलती/वजावट नाकारल्या आहेत?

कायद्याच्या नव्याने समाविष्ट केलेल्या कलम 115BAC अंतर्गत कर आकारणीची निवड करणार्‍या व्यक्ती किंवा HUF खालील सवलती/कपातीसाठी पात्र असणार नाहीत:

1. कलम- 10 च्या खंड (5) मध्ये समाविष्ट केल्यानुसार प्रवास सवलत;
2. कलम- 10 च्या खंड (13A) मध्ये समाविष्ट केल्यानुसार घरभाडे भत्ता;
3. Kalam- 10 च्या खंड (14) मध्ये समाविष्ट केल्यानुसार काही भत्ते;
4. कलम- 10 च्या खंड (17) मध्ये समाविष्ट असलेल्या खासदार / आमदारांना भत्ते;
5. Kalam-10 च्या खंड (32) मध्ये समाविष्ट असलेल्या अल्पवयीन व्यक्तीच्या उत्पन्नासाठी भत्ता;
6. कलम -10AA मध्ये समाविष्ट असलेल्या SEZ युनिटसाठी सूट;
7. मानक वजावट, करमणूक भत्त्याची वजावट आणि कलम 16 मध्ये समाविष्ट असलेल्या रोजगार/ व्यावसायिक कर;
8. कलम 23 च्या पोट-कलम (2) मध्ये संदर्भित स्व-व्याप्त किंवा रिकाम्या मालमत्तेच्या संदर्भात कलम 24 अंतर्गत व्याज. (भाड्याच्या घरासाठी घराच्या मालमत्तेतून मुख्य उत्पन्नाच्या अंतर्गत; तोटा सेट करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. इतर कोणत्याही शीर्षकाखाली आणि विद्यमान कायद्यानुसार पुढे नेण्याची परवानगी असेल);
9. कलम 32 च्या उप-कलम (1) च्या खंड (iia) अंतर्गत अतिरिक्त अवमूल्यन;
10. कलम 32AD, 33AB, 33ABA अंतर्गत कपात;
11. उप-खंड (ii) किंवा उप-खंड (iia) किंवा उप-खंड (iii) च्या उप-कलम (1) किंवा उप-कलम (2AA); मध्ये समाविष्ट असलेल्या वैज्ञानिक संशोधनासाठी देणगी किंवा खर्चासाठी विविध कपात कलम 35;
12. कलम 35AD किंवा कलम 35CCC अंतर्गत वजावट;
13. कलम 57 च्या खंड (iia) अंतर्गत कौटुंबिक निवृत्ती वेतनातून वजावट;
14. VI A अंतर्गत कोणतीही वजावट (जसे की कलम 80C, 80CCC, 80CCD, 80D, 80DD, 80DDB, 80E, 80EE; 80EEA, 80EEB, 80G, 80GG, 80GGA, 80GIA, 80GIAC, 80GIAC; 80GIAC, 80GIAC,80-IAC, -IB, 80-IBA, इ); तथापि, कलम 80CCD (अधिसूचित पेन्शन योजनेतील कर्मचाऱ्याच्या खात्यावर नियोक्ता योगदान); आणि कलम 80JJAA (नवीन रोजगारासाठी); च्या उप-कलम (2) अंतर्गत वजावटीचा दावा केला जाऊ शकतो.

वाचा: How to choose the right ITR form? | योग्य ITR फॉर्म असा निवडा

कायद्याच्या कलम 10(14) अन्वये अधिसूचित केल्यानुसार व्यक्ती किंवा HUF यांना प्रस्तावित कलमांतर्गत खालील भत्ते मंजूर केले जातील:

1. दिव्यांग कर्मचा-याला निवासस्थान आणि कर्तव्याच्या ठिकाणादरम्यान प्रवास करण्याच्या उद्देशाने; खर्चाची पूर्तता करण्यासाठी दिला जाणारा वाहतूक भत्ता.
2. कार्यालयातील कर्तव्ये पार पाडण्यासाठी; वाहतुकीवरील खर्चाची पूर्तता करण्यासाठी देण्यात आलेला वाहतूक भत्ता.
3. फेरफटका किंवा हस्तांतरणावर प्रवासाचा खर्च भागवण्यासाठी दिलेला कोणताही भत्ता.
4. एखाद्या कर्मचाऱ्याने त्याच्या सामान्य कर्तव्याच्या ठिकाणी गैरहजर राहिल्यामुळे; होणारे सामान्य दैनंदिन शुल्क पूर्ण करण्यासाठी दैनंदिन भत्ता.

वाचा: How to Check Income Tax Refund? | टॅक्स रिफंड कसा तपासायचा?

तुम्ही तुमचे आयकर रिटर्न ई-फाइल करत असताना तुम्हाला कोणत्या तपशीलांची आवश्यकता आहे?

1. मूलभूत माहिती जसे की पॅन, आधार कार्ड तपशील आणि वर्तमान पत्ता.
2. आर्थिक वर्षातील सर्व बँक खात्यांचे तपशील.
3. उत्पन्नाचे पुरावे जसे वर्तमान पगाराचे तपशील, गुंतवणुकीतून मिळणारे उत्पन्न (जसे की एफडी, बचत बँक खाते) इ.
4. कलम 80 किंवा VI-A अंतर्गत दावा केलेल्या सर्व वजावट.
5. कर भरणा तपशील जसे की TDS आणि आगाऊ कर देयके.

Related Posts

• Tax Free Income in India | भारतात कोणते ‘उत्पन्न करमुक्त’ आहे
• How to File Income Tax Return (ITR-1) | आयटी रिटर्न कसा भरावा
• File your income-tax returns easily | ITR भरण्यासाठी महत्वाचे टप्पे
• Excellent Tax Saving Investment Options | कर बचत योजना

Post Categories

आमच्या Etopcollectionवेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत”शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.

टीप: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने दिलेला आहे.