Bachelor of Education: A Professional Course | बी.एड

Bachelor of Education: A Professional Course | बॅचलर ऑफ एज्युकेशन (बी.एड); एक व्यावसायिक पदवी अभ्यासक्रम, पात्रता, प्रवेश परीक्षा, महाविदयालये, करिअर, व्याप्ती, नोकरी आणि वेतन.

बीएड किंवा बॅचलर ऑफ एज्युकेशन हा 2 वर्षे कालावधीचा  व्यावसायिक अभ्यासक्रम आहे; जो पदवीनंतर शाळांमध्ये शिक्षक म्हणून काम करण्यासाठी दिला जातो. या अभ्यासक्रमाचा पाठपुरावा कला, वाणिज्य, तसेच विज्ञान शाखेतील विद्यार्थी; Bachelor of Education: A Professional Course करु शकतात.

भारतात, हा अभ्यासक्रम एक व्यावसायिक पदवी म्हणून ओळखला जातो; जो शिक्षण आणि अध्यापनाच्या जगात प्रवेश करण्यासाठी; निवडू शकणारे विविध पर्याय देतो. नॅशनल कौन्सिल ऑफ टीचर एज्युकेशन (एनसीटीई); नुसार सर्व शिक्षकांना Bachelor of Education: A Professional Course अनिवार्य आहे.

Bachelor of Education: A Professional Course प्रवेश हे प्रवेश परीक्षा; आणि गुणवत्तेवर आधारित प्रवेश; या दोन्हींद्वारे होत असतात. बीएड अभ्यासक्रमास पात्र होण्यासाठी; उमेदवार कोणत्याही शाखेतील पदवीधर असणे आवश्यक आहे.

बीएड स्पेशलायझेशनमध्ये कला, वाणिज्य, आणि विज्ञान; शाखेतील विषयांचा समावेश होतो. तर Bachelor of Education: A Professional Course अभ्यासक्रमामध्ये; बालपण आणि विकास, सर्वसमावेशक शाळा तयार करणे, शिक्षण संसाधन प्रकल्प; चालू घडामोडी इत्यादी विषयांचा समावेश आहे. बीएड अभ्यासक्रम गतिमान आहे; आणि विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक गरजांनुसार बदलतो.

वाचा: All Information About Diploma in Education‍ | डी. एड. पदविका

जरी हा यूजी स्तराचा अभ्यासक्रम असला तरी; उमेदवारांनी अभ्यासक्रमाचा पाठपुरावा करण्यापूर्वी; पदवी प्राप्त करणे आवश्यक आहे. हे लक्षात घेतले पाहिजे की Bachelor of Education: A Professional Course पूर्ण केल्यानंतर; उमेदवारांनी केंद्रीय विद्यालय किंवा सर्वोदय विद्यालयात सामील होण्यासाठी शिक्षक पात्रता चाचणी (टीईटी) ला उपस्थित राहणे आवश्यक आहे.

बीएड हा नेहमीच विद्यार्थ्यांमधील; सर्वात लोकप्रिय करिअर पर्यायांपैकी एक आहे. तथापि, शाळांमध्ये प्री-नर्सरी, नर्सरी, प्राथमिक; माध्यमिक आणि वरिष्ठ माध्यमिक स्तरांवर शिक्षक होण्यासाठी, महाविद्यालय किंवा विद्यापीठ स्तरावर प्राध्यापक होण्यासाठी, इच्छुकांकडे योग्य पात्रता असणे आवश्यक आहे.

वाचा: Bachelor of Arts in Hotel Management | हॉटेल मॅनेजमेंटमध्ये बीए

बीएड हा एक व्यावसायिक अभ्यासक्रम आहे; आणि हा अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर, विद्यार्थ्यांना शालेय स्तरावर नोकरी मिळू शकते. तथापि, हे लक्षात घेतले जाऊ शकते की; ज्यांना वरिष्ठ माध्यमिक वर्गांचे शाळा शिक्षक बनायचे आहे; त्यांनी बीएडचा पाठपुरावा करण्यापूर्वी पदव्युत्तर पदवी असणे आवश्यक आहे.

उमेदवार बीएड अभ्यासक्रम दूरस्थ शिक्षण; तसेच नियमित पद्धतीने करु शकतात. या कोर्सची फी कॉलेज ते कॉलेज बदलते; तसेच संस्थेचा प्रकार म्हणजे सरकारी किंवा खाजगी आणि शिक्षणाची; नियमित किंवा दुरस्त शिक्षण पद्धत यासारख्या वेगवेगळ्या गोष्टींवर अवलंबून असते. तथापि, बहुसंख्य महाविद्यालयांमध्ये बीएड फी रु. 20 हजार ते रु. 1 लाख पर्यंत आहे.

B.Ed म्हणजे काय?- Bachelor of Education: A Professional Course

भारतातील बरेच लोक अध्यापन हा एक श्रेष्ठ व्यवसाय मानतात; शालेय स्तरावर शिक्षकी पेशात उतरण्यासाठी; बीएड अभ्यासक्रम असणे आवश्यक आहे. बीएड अभ्यासक्रमाची रचना उमेदवारांना केवळ विविध अध्यापन पद्धतींबद्दल ज्ञान मिळवण्यासाठीच नाही; तर विद्यार्थ्यांची मानसिकता समजून घेण्यासाठी आणि समुपदेशनासारखी इतर सॉफ्ट स्किल्स शिकण्यासाठी करण्यात आली आहे. हा अभ्यासक्रम उत्तम शैक्षणिक प्रणाली; विकसित करण्यात मदत करतो.

बीएड विषयी थोडक्यात

• कोर्स: बॅचलर ऑफ एज्युकेशन (बीएड)
• पदवी: बॅचलर
• कालावधी: 2 वर्षे
• परीक्षा प्रकार: सेमिस्टर
• अभ्यासक्रम प्रकार: बीएड अभ्यासक्रम नियमित, ऑनलाइन, अंतर आणि अर्धवेळ मोडमध्ये उपलब्ध आहेत.
• पात्रता: उमेदवार मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून कोणत्याही शाखेत 55 ते 60% गुणांसह; संबंधित क्षेत्रात पदवी किंवा पदव्युत्तर पदवीधर असणे आवश्यक आहे.
• प्रवेश: गुणवत्तेवर आधारित व प्रवेश परीक्षेवर आधारित.
• प्रवेश परीक्षा: DU B.Ed, IGNOU B.Ed, IPU CET, बिहार B.Ed CET, UP B.Ed JEE इ.
• कोर्स फी: वार्षिक सरासरी फी रु. 20 हजार ते 1 लाख.
• जॉब प्रोफाइल: प्री-नर्सरी, नर्सरी, प्राथमिक, माध्यमिक आणि वरिष्ठ माध्यमिक स्तरांवर शिक्षक
• नोकरीचे पद: शैक्षणिक संशोधक, समुपदेशक, शाळा शिक्षक, शिक्षण सल्लागार, संशोधन सहाय्यक, इत्यादी
• प्रमुख रिक्रुटर्स: सरकारी व खाजगी शिक्षण संस्था
• सरासरी वेतन: सुरुवातीचे वार्षिक सरासरी वेतन रु. 3 ते 7 लाख
• वाचा: BA in English Literature | इंग्रजी साहित्यामध्ये बीए

Bachelor of Education: A Professional Course- पात्रता

• बीएड पात्रता निकष, विद्यापीठांनुसार थोडेसे बदलतात; तथापि एकूण निकष किंवा आवश्यकता समान आहेत.
• उमेदवारांनी त्यांची पदवी परीक्षा मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून किमान; 50 ते 55% एकूण गुणांसह उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे. बॅचलर ऑफ टेक्नॉलॉजी किंवा पोस्ट ग्रॅज्युएट विद्यार्थ्यांच्या बाबतीत; प्राप्त केलेले किमान गुण 55% असणे आवश्यक आहे.
• एससी, एसटी सारख्या राखीव प्रवर्गातील उमेदवारांना; मिळालेल्या एकूण गुणांमध्ये 5% सूट दिली जाते.
• या अभ्यासक्रमासाठी वयाची कोणतीही विशिष्ट मर्यादा नाही; परंतु काही महाविद्यालये या अभ्यासक्रमाला प्रवेश देण्यासाठी; किमान 19 वर्षे वयाची मागणी करतात.
• सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे बहुतेक प्रकरणांमध्ये; उमेदवारांनी प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.

प्रवेश प्रक्रिया- Bachelor of Education: A Professional Course

सर्वोच्च महाविद्यालये आणि विद्यापीठांमध्ये बहुतांश बीएड प्रवेश; प्रवेश परीक्षेच्या आधारे केले जातात. तथापि, काही महाविद्यालये आणि विद्यापीठे पदवीमध्ये मिळालेल्या गुणांवरुन; तयार केलेल्या गुणवत्ता यादीच्या आधारे प्रवेश देतात.

Bachelor of Education: A Professional Course- प्रकार

भारतातील सार्वजनिक शाळांमध्ये विद्यार्थ्यांना शिकवण्यासाठी एनसीटीईने; बीएड अनिवार्य केले असल्याने; बीएड अभ्यासक्रमाच्या मागणीत मोठी वाढ झाली आहे. प्रत्येक उमेदवाराला समान संधी मिळावी; अशा पद्धतीने अभ्यासक्रमात बदल करण्यात आला आहे. पार्ट टाईम आणि डिस्टन्स बीएड कोर्स कार्यरत व्यावसायिकांद्वारे केला जाऊ शकतो

पूर्ण वेळ बी.एड

• हा 2 वर्षांचा व्यावसायिक अभ्यासक्रम आहे; ज्यांना शालेय स्तरावर (प्राथमिक किंवा माध्यमिक) अध्यापनात करिअर करायचे आहे.
• या अभ्यासक्रमाची निवड बहुसंख्य उमेदवारांकडून केली जाते.
• पूर्णवेळ बीएड अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश परीक्षा; वेगवेगळ्या राज्य संस्था तसेच विद्यापीठांद्वारे आयोजित केल्या जातात. सर्वोच्च बीएड प्रवेश परीक्षा म्हणजे; आरआयई सीईई, डीयू बीएड प्रवेश परीक्षा, आयपीयू सीईटी इ.
• कोर्सची सरासरी फी रु. 20 हजार ते 1 लाखाच्या दरम्यान असते.
• भारतातील अनेक प्रमुख बीएड महाविद्यालये गुणवत्ता यादीच्या आधारे; पूर्णवेळ बीएड अभ्यासक्रमासाठी प्रवेश देतात.

ऑनलाइन बी.एड

• ऑनलाइन बीएड अभ्यासक्रम; प्रमाणपत्र अभ्यासक्रम म्हणून उपलब्ध आहेत. ऑनलाइन कोर्सचा कालावधी काही तासांपासून; काही महिन्यांदरम्यान बदलतो. प्रमुख ऑनलाइन अभ्यासक्रमाचे तपशील खालीलप्रमाणे आहेत.
• ऑनलाइन बीएड अभ्यासक्रमांची प्रवेश प्रक्रिया वर्षभर उपलब्ध असते; आणि ती प्रथम येणाऱ्यास प्राधान्य या तत्त्वावर केली जाते. काही प्रकरणांमध्ये बॅचच्या प्रवेशासाठी अंतिम मुदत असते.
• अभ्यासक्रम विविध वेबसाइट जसे की edX, Coursera, Alison, इत्यादींद्वारे ऑफर केले जातात.
• ऑनलाइन कोर्सची फी रु. 3 हजार ते 17 हजाराच्या दरम्यान असते. काही अभ्यासक्रम अगदी मोफत दिले जातात.
• कोर्सराद्वारे ऑफर केलेले ऑनलाइन कोर्स विनामूल्य आहेत; परंतु जर उमेदवारांना प्रमाणपत्र मिळवायचे असेल तर; त्यांना देय रक्कम भरावी लागते.

Bachelor of Education: A Professional Course-अभ्यासक्रम

बीएड अभ्यासक्रमाची रचना अशा प्रकारे करण्यात आली आहे की; विद्यार्थ्यांना त्यांच्या व्यावसायिक कारकिर्दीत; ज्या समस्यांना सामोरे जावे लागेल; त्या समस्यांबद्दल त्यांना चांगली माहिती व्हावी. बीएडच्या अभ्यासक्रमात अशा प्रकारे बदल करण्यात आला आहे की; अर्जदारांना संवाद आणि योग्य ज्ञानाचे हस्तांतरण कसे करावे हे देखील शिकवले जाते. संपूर्ण बीएड अभ्यासक्रमाची रचना; 4 सेमिस्टरमध्ये केली आहे. बीएडचा अभ्यासक्रम विद्यापीठानुसार वेगळा असला तरी; उमेदवारांना बीएड अभ्यासक्रमाची कल्पना येण्यासाठी सेमिस्टर नुसार विषय खालील प्रमाणे आहेत.

सेमिस्टर: I

• बालपण आणि विकास
• संपूर्ण अभ्यासक्रमातील भाषा
• शालेय शिक्षणशास्त्र विषय-1, भाग 1
• समकालीन भारत आणि शिक्षण
• शालेय शिक्षणशास्त्र विषय-२, भाग 1
• आयसीटी आणि त्याचे उउपयोग समजून घेणे
• शाळा एक्सपोजर
• फील्ड प्रतिबद्धता ॲक्टिव्हिटी

सेमिस्टर: II

• शिकणे आणि शिकवणे
• शालेय शिक्षणशास्त्र विषय- 1, भाग- 2
• शालेय शिक्षणशास्त्र विषय -2, भाग- 2
• शिकण्यासाठी मूल्यांकन
• ज्ञान आणि अभ्यासक्रम
• शाळा संलग्न
• कम्युनिटी लिव्हिंग कॅम्प

III: सेमिस्टर

• प्री इंटर्नशिप
• इंटर्नशिप
• फील्डसह प्रतिबद्धता: इंटर्नशिपशी संबंधित कार्ये आणि असाइनमेंट

IV: सेमिस्टर

• मजकूर वाचणे आणि प्रतिबिंबित करणे
• लिंग, शाळा आणि समाज
• शिक्षणातील कला
• सर्वसमावेशक शाळा तयार करणे
• आरोग्य, योग आणि शारीरिक शिक्षण
• फील्डसह प्रतिबद्धता: कार्ये आणि असाइनमेंट

Bachelor of Education: A Professional Course- कौशल्ये

अध्यापन करिअरसाठी, उमेदवारांकडे खालील कौशल्य असणे आवश्यक आहे.

• संभाषण कौशल्य
• संघटनेची चांगली जाणीव
• संयम
• करुणा
• टीकात्मक विचार करण्याची क्षमता
• आशावाद
• वचनबद्धता
• वाचा: The Best Law Courses After 12th | 12वी नंतर कायदा अभ्यासक्रम

कोर्सेस आणि स्पेशलायझेशन

बीएड विदयार्थ्यांसाठी करिअरचे वैविध्यपूर्ण मार्ग उघडू शकते; स्पेशलायझेशनच्या मदतीने, उमेदवार संशोधन प्रकल्पांसह त्यांचे शिक्षण पूर्ण करु शकतील; आणि एक परिष्कृत व्यावसायिक बनू शकतील. उमेदवाराचे स्पेशलायझेशन पूर्व प्राथमिक शिक्षण, प्राथमिक, माध्यमिक किंवा वरिष्ठ-माध्यमिक शिक्षणात काम करायचे आहे; विद्यापीठ स्तरावर लेक्चरर बनायचे आहे किंवा शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रशासनाच्या क्षेत्रात जायचे आहे; यावर अवलंबून, खाली नमूद केलेल्या स्पेशलायझेशनसह; विदयार्थी पुढे जाऊ शकतात.

• बीएड इकॉनॉमिक्स
• माध्यमिक शिक्षणात बीएड
• बीएड होम सायन्स
• बीएड (अध्यापन) प्रारंभिक बालपण
• बीएड विशेष शिक्षण
• बीएड माहिती तंत्रज्ञान
• बीए (ऑनर्स) शिक्षण अभ्यास
• प्राथमिक शिक्षणात बी.ए
• बीए (ऑनर्स) बालपण, युवक आणि शिक्षण अभ्यास
• अर्ली चाइल्डहुड एज्युकेशन शिकवण्याची पदवी
• तत्त्वज्ञान आणि आधुनिक भाषांमध्ये बी.ए
• बालपण अभ्यासात बीए (ऑनर्स).
• बीएससी तत्वज्ञान, तर्कशास्त्र आणि वैज्ञानिक पद्धत
• बीएससी (ऑनर्स) शिक्षण आणि मानसशास्त्र
• शिक्षक शिक्षणात पदवीधर
• BA धार्मिक अभ्यास, पुरातत्व आणि शिक्षण अभ्यास
• शिक्षणात बीए (विशेष शिक्षण)
• BFA शिकवण्याचे प्रमाणन
• प्राथमिक ग्रेड शिक्षणात बीएस
• बाल विकासात बी.ए
• वाचा: Psychology: The best career option after 12th | मानसशास्त्र

अभ्यासक्रमाचे महत्व

बॅचलर ऑफ एज्युकेशन इच्छुकांना शिकवण्याच्या; आणि शिकण्याच्या तत्त्वांमध्ये कुशल बनवते. हे उमेदवारांचे सॉफ्ट स्किल्स आणि संवाद कौशल्य सुधारण्यास मदत करते; जेणेकरुन ते विद्यार्थ्यांची वैयक्तिक मागणी समजू शकतील; आणि त्यांना योग्य मार्गदर्शन करु शकतील. बीएड कोर्स का महत्त्वाचा आहे; हे समजून घेण्यासाठी काही मुद्द्यांचे तपशीलवार निरीक्षण करुया.

सरकारी नोकरीसाठी एक गरज: नॅशनल कौन्सिल ऑफ टीचर्स एज्युकेशन असा आदेश देते की; जे उमेदवार सरकारी शाळांमध्ये अध्यापन करिअर करण्याचा पर्याय निवडतात; त्यांच्याकडे बीएड कोर्स असणे आवश्यक आहे. खासगी शाळांमध्येही बीएड पदवी असलेल्या शिक्षकांना; प्राधान्य दिले जाते.

नोकरीतील समाधान: शिक्षकी पेशातील सर्वात महत्त्वाच्या पैलूंपैकी एक म्हणजे; त्याच्याशी संबंधित समाधान. मुलांना दर्जेदार शिक्षण देऊन राष्ट्र निर्माण प्रक्रियेत; शिक्षकांचा सहभाग असतो. बीएड पदवी ही दारुगोळा आहे; ज्यामुळे राष्ट्र उभारणीची प्रक्रिया थोडी सोपी होते. वाचा: Know All About Chartered Accountancy | चार्टर्ड अकाउंटन्सी

चांगला पगार आणि इतर भत्ते: Bachelor of Education: A Professional Course करणा-या व्यक्तींना; चांगला पगार देणा-या सरकारी नोकऱ्या मिळवण्यासाठी उपयुक्त आहे. सरकारी प्राथमिक शाळेतील शिक्षकाला वार्षिक सरासरी पगार रु. 6 ते 7 लाख मिळतो. त्याशिवाय ते व्यक्ती आणि अवलंबितांसाठी वैद्यकीय विमा; यासारख्या भत्त्यांचा आनंद घेतात. त्याचप्रमाणे, उच्च खाजगी संस्था त्यांच्या अध्यापन विद्याशाखांना; चांगला पगार देतात. वाचा: Diploma in Hospital and Health Management | पीजी डिप्लोमा

जॉब सिक्युरिटी: बीएड अभ्यासक्रम उमेदवारांना नोकरीच्या सुरक्षिततेच्या दृष्टीने; अतिरिक्त सुरक्षा प्रदान करतो. खरं तर कोविडशी संबंधित लॉकडाऊनमध्येही; शाळा आणि शैक्षणिक संस्थांनी त्यांचे वर्ग सुरु ठेवले. नोकरी जॉब स्पीक इंडेक्स नुसार शैक्षणिक क्षेत्राने आरोग्यसेवेनंतर; दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वाधिक भरती निर्देशांक नोंदवला. वाचा: BA English: The Most Popular Language | बीए इंग्रजी

उद्योजकता पर्याय: Bachelor of Education: A Professional Course अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर; उमेदवार स्वतःची शिक्षण संस्था किंवा शिकवणी संस्था; सुरु करण्याचा पर्याय निवडू शकतात. भारतातील अनेक विद्यार्थी खाजगी शिकवणी निवडतात. अशा प्रकारे, बीएड उद्योजक बनण्याची; एक उत्कृष्ट संधी प्रदान करते. वाचा: Bachelor of Science after 12th Science | विज्ञान शाखेतील पदवी

करिअर, नाेकरी व पद

Bachelor of Education: A Professional Course उमेदवार; सरकारी, सार्वजनिक आणि खाजगी शाळांमध्ये शिक्षक; या पदांसाठी आणि रोजगाराशी संबंधित इतर विविध क्षेत्रात; अर्ज करण्यास पात्र आहेत. बीएड पूर्ण केल्यानंतर, एखादी व्यक्ती शाळा, कोचिंग सेंटर, शिक्षण सल्लागार; गृह आणि खाजगी शिकवणी, प्रकाशन संस्था आणि इतर; सेटिंग्जमध्ये काम करु शकते. खालील काही बॅचलर ऑफ एज्युकेशन जॉब प्रोफाइल आहेत.

नोकरीचे पद

• शिक्षक
• खाजगी शिक्षक
• ऑनलाइन ट्यूटर
• शिक्षण सल्लागार
• पर्यवेक्षक
• उपमुख्याध्यापक
• मुख्याध्यापक
• उपप्राचार्य
• प्राचार्य
• समुपदेशक
• सामग्री लेखक
• प्रशिक्षक
• शिक्षण संशोधक
• शिक्षकाचे सुरुवातीचे वार्षिक सरासरी वेतन रु. 3 ते 8 लाखा असते. दुसरीकडे वर्षानुवर्षे अनुभव असलेले हायस्कूल शिक्षक रु. 12 लाख प्रति वर्ष. वाचा: Bachelor of Commerce after 12th | बॅचलर ऑफ कॉमर्स

प्रमुख रिक्रूटर्स- Bachelor of Education: A Professional Course

• सरकारी आणि खाजगी शाळा
• राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (NCERT)
• राष्ट्रीय शैक्षणिक नियोजन आणि प्रशासन विद्यापीठ (NUEPA)
• एज्युकॉम्प सोल्यूशन्स
• वाचा: Bachelor of Veterinary Science after 12th | व्हेटरनरी सायन्स

भविष्यातील व्याप्ती

Bachelor of Education: A Professional Course हा अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर; उमेदवार पीजी अभ्यासक्रमांच्या उच्च शिक्षणासाठी देखील जाऊ शकतात. एम.एड (मास्टर ऑफ एज्युकेशन); आणि पीएच.डी सारखे पुढील शिक्षण अभ्यासक्रम; उपलब्ध आहेत. वाचा: BA Animation is the best career option | बीए ॲनिमेशन

• एमएड: ही 2 वर्षांची पदव्युत्तर पदवी आहे; जी बीएड अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर उमेदवार घेऊ शकतात.
• पीएचडी किंवा एमफिल इन एज्युकेशन: हा एक संशोधन-आधारित अभ्यासक्रम आहे; ज्याचा कालावधी किमान 3 ते 6 वर्षांच्या दरम्यान असतो. हेही वाचा: B.Com Accountancy After 12th | बी.कॉम अकाउंटन्सी

टीप: महाराष्ट्रात अनेक तालुके आणि जिल्हे या ठिकाणी; बीएड महाविदयालये आहेत. आपण अधिक माहितीसाठी आपल्या परिसरातील; महाविदयालयाला भेट दया. वाचा: Dairy Technology: the best career option  | डेअरी तंत्रज्ञान

Related Posts

• Career Opportunities in the Science: विज्ञान शाखेत करिअर संधी
• Beautician Course is a Valuable Career Option | ब्यूटीशियन जॉब
• Tally The Most Useful Certificate Course | टॅली कोर्स प्रमाणपत्र
• Diploma in Early Childhood Education | बाल शिक्षण डिप्लोमा

Post-Categoties

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.