How to Celebrate Durga Puja 2023 | दुर्गा पूजा परंपरा

How to Celebrate Durga Puja 2023 | दुर्गा पूजा उत्सव, उत्सवाची विविध नावे, दुर्गा पूजा उत्सवाचा इतिहास व परंपरा जाणून घ्या.

दुर्गा पूजा, ज्याला दुर्गोत्सव किंवा शारदोत्सव म्हणूनही ओळखले जाते. हा भारतीय उपखंडात साजरा केला जाणारा हिंदूंचा सण आहे. वाईटावर चांगल्याचा विजय साजरा करण्यासाठी, नवरात्रीच्या शेवटच्या दिवशी भारताच्या काही भागांमध्ये How to Celebrate Durga Puja 2023 दुर्गा पूजा कशी साजरी केली जाते.

या वर्षी हा उत्सव 1 ते 5 ऑक्टोबर या कालावधीत साजरा होणार आहे. बंगाली लोकांसाठी, हा सहा दिवसांचा सण आहे जो महालया, षष्ठी, महासप्तमी, महाअष्टमी, महानवमी आणि विजयादशमी द्वारे चिन्हांकित केला जातो.

दुर्गा पूजा उत्सव कसा साजरा करतात?

लोक आपल्या घरी देवी दुर्गेचे स्वागत करण्यासाठी विविध धार्मिक विधींचे पालन करतात आणि देवीची प्रार्थना करतात. महिषासुरावर, देवी दुर्गेचा विजय साजरा करण्यासाठी लोक आकर्षक पोशाख परिधान करतात आणि आपल्या घरांची सजावट करतात. (How to Celebrate Durga Puja 2023)

स्त्रिया उत्सवाचा देखावा बनवण्यात कित्येक तास घालवतात. हा उत्सवपश्चिम बंगाल, बिहार, आसाम, ओडिशा आणि त्रिपुरा या राज्यांमध्ये विशेषतः लोकप्रिय आहे आणि लोक हा उत्सव पारंपारिक पद्धतीने साजरा करतात.  

वाचा: Celebration of the Festival of Durga Puja | दुर्गा पूजा

हा सण शास्त्र पठण, परफॉर्मन्स आर्ट्स, आनंदोत्सव, भेटवस्तू, कौटुंबिक भेटी, मेजवानी आणि सार्वजनिक मिरवणुकांनी देखील चिन्हांकित केला जातो.

दुर्गापूजा हा हिंदू धर्माच्या शाक्त परंपरेतील एक महत्वाचा सण आहे. कोलकाता येथील दुर्गापूजेला युनेस्कोच्या अमूर्त सांस्कृतिक वारसा यादीत समाविष्ट करण्यात आले आहे.

वाचा: Know the Importance of Navratri and Dasara | दसरा

हिंदू धर्मग्रंथांनुसार, हा सण देवी दुर्गा मातेने आकार बदलणाऱ्या असुर, महिषासुराविरुद्धच्या लढाईत विजयाचे प्रतीक आहे. अशा प्रकारे, हा सण वाईटावर चांगल्याच्या विजयाचे प्रतीक आहे.

दुर्गा पूजा हिंदू धर्माच्या इतर परंपरांद्वारे पाळल्या जाणा-या नवरात्री आणि दसरा उत्सवांशी एकरुप आहे. ज्यामध्ये रामलीला नृत्य-नाटक सादर केले जाते, रावणावर रामाचा विजय साजरा केला जातो आणि रावणाच्या पुतळ्यांचे दहन केले जाते.

वाचा: Know All About Durga Puja 2023 | दुर्गा पूजा उत्सव 

दुर्गापूजेदरम्यान पूजली जाणारी प्राथमिक देवी दुर्गा आहे; परंतु उत्सवांमध्ये हिंदू धर्मातील इतर प्रमुख देवतांचा समावेश आहे. जसे की लक्ष्मी, सरस्वती, गणेश व कार्तिकेय, या देवतांना दुर्गेची मुले मानली जातात आणि दुर्गा पूजा ही दुर्गा तिच्या प्रिय मुलांसह तिच्या माहेरच्या घरी गेल्याची आठवण म्हणून मानली जाते. (How to Celebrate Durga Puja 2023)

सहाव्या दिवशी (षष्ठीला) प्राथमिक उत्सव सुरु होतो, ज्या दिवशी देवीचे विधीपूर्वक स्वागत केले जाते. दहाव्या दिवशी (विजया दशमी) हा सण संपतो जेव्हा भक्त मातीच्या मूर्ती नदीवर किंवा इतर जलकुंभात त्यांचे विसर्जन करतात, जे तिचे दैवी विश्वात परतण्याचे आणि तिच्या सासरी परतण्याचे प्रतीक आहे.

वाचा: What is the Significance of Navratri? | नवरात्रीचे महत्व

सण साजरे करण्यामध्ये प्रादेशिक आणि सामुदायिक भिन्नतेनुसार पाळले जाणारे विधी आहेत. दुर्गा पूजा ही हिंदू धर्माची एक जुनी परंपरा आहे.

14व्या शतकातील हयात असलेली हस्तलिखिते दुर्गापूजेसाठी मार्गदर्शक तत्वे प्रदान करतात, तर ऐतिहासिक नोंदी असे सुचवतात की किमान 16व्या शतकापासून राजेशाही आणि श्रीमंत कुटुंबे दुर्गा पूजा उत्सव प्रायोजित करत होते.

बंगाल, ओडिशा आणि आसाम प्रांतात ब्रिटिश राजवटीत दुर्गापूजेचे महत्व  वाढले. तथापि, आधुनिक काळात, दुर्गापूजेचे महत्व धार्मिक उत्सवापेक्षा सामाजिक आणि सांस्कृतिक सण म्हणून अधिक आहे, जिथे ते पाळले जाते.

वर्षानुवर्षे, दुर्गा पूजा भारतीय संस्कृतीचा एक अविभाज्य भाग बनली आहे आणि लोक त्यांच्या अनोख्या पद्धतीने साजरा करतात.

दुर्गा पूजा उत्सवाची नावे- How to Celebrate Durga Puja 2023

पश्चिम बंगाल, ओडिशा, आसाम आणि त्रिपुरामध्ये, दुर्गा पूजेला अकालबोधन, शारदीय पूजा, शारदोत्सव असेही म्हणतात. मायेर पूजा मातेची पूजा, दुर्गा पूजा, किंवा फक्त पूजा. बांगलादेशमध्ये, दुर्गा पूजा ऐतिहासिकदृष्ट्या भागवती पूजा म्हणून साजरी केली जाते.

दुर्गापूजेला संबंधित शाक्त हिंदू सणांच्या नावाने देखील संबोधले जाते; जसे की नवरात्री, त्याच दिवशी भारतात इतरत्र साजरे केले जातात; जसे की बिहार, झारखंड, गुजरात, उत्तर प्रदेश, पंजाब, केरळ आणि महाराष्ट्र. (How to Celebrate Durga Puja 2023)

तसेच कुल्लू दसरा, हिमाचल प्रदेशातील कुल्लू व्हॅलीमध्ये साजरा केला जातो;  म्हैसूर, कर्नाटकात साजरा केला जाणारा म्हैसूर दसरा; बोम्मई गोलू, तामिळनाडूमध्ये साजरा केला जातो; बोम्माला कोलुवू, आंध्र प्रदेशात साजरा केला जातो; आणि बथुकम्मा, तेलंगणामध्ये साजरा केला जातो.

दुर्गा पूजेचा इतिहास- How to Celebrate Durga Puja 2023

उपलब्ध पुरातत्व आणि शाब्दिक पुराव्यांनुसार दुर्गा ही हिंदू धर्माची प्राचीन देवता आहे. तथापि, दुर्गापूजेचा उगम अस्पष्ट आहे. 14व्या शतकातील हस्तलिखिते दुर्गापूजेसाठी मार्गदर्शक तत्वे प्रदान करतात, तर ऐतिहासिक नोंदी असे सुचवतात की राजेशाही आणि श्रीमंत कुटुंबे किमान 16व्या शतकापासून प्रमुख दुर्गा पूजा सार्वजनिक उत्सव प्रायोजित करत होते.  

सोमदेवाच्या 11व्या किंवा 12व्या शतकातील जैन ग्रंथ यासतिलकामध्ये योद्धा देवीला समर्पित वार्षिक उत्सवाचा उल्लेख आहे, जो राजा आणि त्याच्या सशस्त्र दलांनी साजरा केला आहे आणि वर्णन दुर्गा पूजेच्या वैशिष्ट्यांचे प्रतिबिंब आहे.

वाचा: Rituals and Traditions of Durga Puja | दुर्गा पूजा विधी

दुर्गापूजेचा उल्लेख असलेले भारतीय ग्रंथ विसंगत आहेत. पुराणांच्या काही आवृत्त्यांमध्ये सापडलेल्या आख्यायिकेत हा वसंतोत्सव असल्याचा उल्लेख आहे, तर देवी-भागवत पुराण आणि इतर दोन शाक्त पुराणांमध्ये हा शरद ऋतूचा सण असल्याचा उल्लेख आहे.

रामायण हस्तलिखितेही विसंगत आहेत. भारतीय उपखंडाच्या उत्तर, पश्चिम आणि दक्षिण भागात आढळलेल्या रामायणाच्या आवृत्त्यांमध्ये रामाने रावणविरुद्धच्या लढाईपूर्वी सूर्याचे (हिंदू सूर्यदेव) स्मरण केले असल्याचे वर्णन केले आहे.

वाचा: Know the various names of Durga | दुर्गा मातेची नावे

परंतु रामायणातील बंगाली हस्तलिखिते, जसे की कृतीवासाने 15 व्या शतकातील हस्तलिखिते रामाने दुर्गा उपासना केल्याचा उल्लेख केला आहे.

पौराणिक कथेनुसार, रावणाचा पराभव करण्यापूर्वी भगवान रामाने शरद ऋतूतील दुर्गेची पूजा केली. जेव्हा तो देवीच्या पूजेची तयारी करत होता, तेव्हा देवी दुर्गाने कमळाच्या 108 फुलांपैकी एक लपवले होते, जे तिच्या पूजेसाठी अत्यंत आवश्यक होते.

वाचा: What is the Importance of Ghatasthapana? | घटस्थापना

पूजेच्या वेळी 108 पैकी फक्त 107 कमळं सापडल्यामुळे, भगवान रामाने त्या हरवलेल्या फुलाच्या जागी आपला एक डोळा अर्पण करण्याचा निर्णय घेतला. जेव्हा भगवान राम आपले नेत्र अर्पण करणार होते, तेव्हा देवी दुर्गा प्रकट झाली आणि तिने सांगितले की तिने फक्त त्याच्या भक्तीची साक्ष देण्यासाठी ते फूल लपवले आहे आणि ती त्याबद्दल समाधानी आहे.

तिने प्रभू रामाला आशीर्वाद दिला आणि प्रभू रामाने तिची उपासना चालू ठेवली, जी अकाल बोधन संदर्भात अधिक ओळखली जाते. काही विद्वानांच्या मते, भयंकर योद्धा देवी दुर्गा आणि तिची गडद आणि अधिक हिंसक प्रकटीकरण काली यांची पूजा मध्ययुगीन काळात आणि नंतर मुस्लिम आक्रमणे आणि विजयांनी चिन्हांकित बंगाल प्रदेशात लोकप्रिय झाली.

वाचा: Know the Importance of Navratri 2023 | नवरात्री उत्सव

इस्लामिक सैन्याने भारतीय उपखंडातील प्रदेश जिंकल्यानंतर हिंदू संस्कृतीत दुर्गा आणि इतर देवींचे महत्व वाढल्याचे सांगितले जाते.

इतर विद्वानांच्या मते, मध्ययुगीन कालखंडात बंगाली हिंदूंच्या उपेक्षिततेमुळे हिंदू अस्मितेची पुनरावृत्ती झाली आणि सामाजिक उत्सव म्हणून दुर्गापूजेवर जोर देण्यात आला.

सार्वजनिकपणे योद्धा देवीचे उत्सव साजरे केले गेले. मध्ययुगीन काळापासून ते आत्तापर्यंत, धार्मिक उपासनेची मुळे जपत दुर्गापूजा हा एक सामाजिक-सांस्कृतिक उत्सव म्हणून साजरा केला जातो.

Related Posts

• Janmashtami and Dahi Handi | कृष्ण जन्माष्टमी व दहीहंडी
• Importance of Krishna Janmashtami | श्रीकृष्ण जन्माष्टमी 2023
• The Religious Significance of Diwali | दिवाळीचे धार्मिक महत्त्व
• How to Celebrate the Festival of Bail Pola? | बैल पोळा सण
• Nag Panchami Festival 2022 the Best Information | नाग पंचमी

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.