Food Processing and Preservation | अन्न सुरक्षा

Food Processing and Preservation | पीजी डिप्लोमा इन फूड प्रोसेसिंग अँड प्रिझर्वेशन; पात्रता, अभ्यासक्रम, नोंदणी, परीक्षा, प्लेसमेंट, नोकरीच्या संधी व शंका समाधान.

अन्न प्रक्रिया आणि सुरक्षा हा अन्नसाखळीचा एक अविभाज्य भाग आहे. कच्च्या मालाच्या रिसेप्शनपासून ते तयार उत्पादन बाजारात पाठवण्यापर्यंत अन्न सुरक्षेची खात्री करावी लागते. अन्न सुरक्षा ही चोवीस तास शिस्त म्हणून पाळावी लागते. उत्पादनाच्या प्रत्येक टप्प्यावर Food Processing and Preservation प्राधान्याने ठेवणे आवश्यक आहे.

अन्न संस्थेत काम करणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीने अन्न सुरक्षा विकसित केली पाहिजे. व्यावसायिकांनी एक सुस्थापित अन्न सुरक्षा व्यवस्थापन प्रणाली तयार करण्याची आकांक्षा बाळगली पाहिजे. अन्न सुरक्षा पैलूंचे प्रभावी पालन करण्यासाठी; आणि सतत सुधारणेचा दृष्टीकोन विकसित करण्यासाठी; स्वतःचा विकास करु इच्छिणाऱ्या व्यक्तींचा विकास करणे आवश्यक आहे.

वाचा: Diploma in Food Processing | अन्न प्रक्रिया डिप्लोमा

एफएफएसक्यू व आयजीएमपीआय ने हा सर्वसमावेशक अन्न सुरक्षा प्रशिक्षण अभ्यासक्रम विकसित केला आहे. हा अभ्यासक्रम तुम्हाला अन्न सुरक्षा व्यवस्थापन प्रणाली जोखमींचे विश्लेषण करण्यात मदत करण्यासाठी, अन्न उद्योगांमध्ये अन्न सुरक्षा नियमांची पूर्तता करण्यासाठी या विषयाचे सखोल ज्ञान प्रदान करण्यासाठी डिझाइन केले आहे.

हा एक वैविध्यपूर्ण आणि तपशीलवार अभ्यासक्रम आहे जो तुम्हाला Food Processing and Preservation मध्ये तुमचे कौशल्य विकसित करण्यात आणि सुधारण्यास मदत करण्यासाठी अत्यंत सामग्री समृद्ध मॉड्यूल्सचे ज्ञान प्रदान करतो.

पीजी डिप्लोमा इन फूड प्रोसेसिंग अँड प्रिझर्वेशन विषयी थोडक्यात

• कोर्स: पीजी डिप्लोमा इन फूड प्रोसेसिंग अँड प्रिझर्वेशन (PG Diploma in Food Processing and Preservation)
• कोर्स प्रकार: डिप्लोमा
• कालावधी:  1 ते 2 वर्षे
• परीक्षा प्रकार: सेमिस्टर
• पात्रता: मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून संबंधित विषयासह कोणत्याही शाखेतील पदवी किमान 50% गुणांसह उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे.  
• प्रवेश प्रक्रिया: गुणवत्ता व प्रवेश परीक्षेवर आधारित
• सरासरी शुल्क: एकूण सरासरी कोर्स फी सुमारे 1 लाख रुपये.
• सरासरी पगार:  4 ते 10 लाख वार्षिक सरासरी पगार
• नोकरीचे पद: ऑडिटर, क्वालिटी अॅश्युरन्स एक्झिक्युटिव्ह, क्वालिटी मॅनेजर, एनपीडी टीममधील पोझिशन, फूड कन्सल्टंट, फूड जर्नालिझम इ.
• प्रमुख रिक्रुटर्स: बॉम्बे बर्मा ट्रेडिंग कॉर्पोरेशन लि., रघुवंश ऍग्रोफार्म्स लि., यूपीएल लि., भारत रसायन, गोदरेज ऍग्रोव्हेट लि., पार्ले ऍग्रो प्रा. लि., कावेरी सीड कंपनी लि., नेस्ले इंडिया लि., ब्रिटानिया इंडस्ट्रीज लि., वाडीलाल, ड्युपॉन्ट इंडिया, केआरबीएल लि., टाटा ग्राहक उत्पादने, मॅरिको लिमिटेड इ.

पात्रता- Food Processing and Preservation

या अभ्यासक्रमासाठी उमेदवार कोणतिही पदवी जसे की, बी. टेक, बी.एस्सी, मायक्रोबायोलॉजी, लाइफ सायन्सेस, बॉटनी, झुऑलॉजी, फूड सायन्स, फूड टेक्नॉलॉजी, बीई, किंवा बी.फार्मा उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे.

तसेच एमबीबीएस, बीडीएस, बीएचएमएस, बीयूएमएस, बीएएमएस किंवा इतर कोणत्याही शाखेतील  पदवी किंवा डिप्लोमा धारक, कार्यकारी डिप्लोमा, उद्योग प्रमाणपत्र धारक Food Processing and Preservation अभ्यासक्रमांसाठी पात्र आहेत.

अभ्यासक्रम- Food Processing and Preservation

• अन्न प्रक्रिया परिचय
• अन्न प्रक्रिया आणि त्याचे प्रकार
• अन्न गुणवत्ता हमी आणि गुणवत्ता नियंत्रण
• अन्न रसायनशास्त्र
• अन्न संरक्षण आणि तंत्र
• अन्न उत्पादन पद्धती
• चांगल्या प्रयोगशाळेच्या पद्धती
• फूड प्लांट डिझाइन, लेआउट आणि फूड लॉजिस्टिक
• अन्न पॅकेजिंग तंत्रज्ञान आणि लेबलिंग
• अन्न सूक्ष्मजीवशास्त्र, अन्नजन्य आजार आणि धोके
• अन्न संवेदी मूल्यांकन
• फूड प्रोसेसिंगमध्ये उद्योजकता विकास
• प्रयोगशाळेचे प्रात्यक्षिक, प्रॅक्टिकल आणि इन्स्ट्रुमेंट हाताळणी
• केस स्टडी

अभ्यासक्रम कालावधी

Food Processing and Preservation या अभ्यासक्रमाचा कालावधी 1 ते 2 वर्षे आहे. विद्यार्थी हा डिप्लोमा कोर्स पूर्ण करु शकतील असा किमान कालावधी 1 वर्ष आहे, परंतू, जास्तीत जास्त सलग दोन वर्षात हा अभ्यासक्रम पूर्ण करण्याची परवानगी आहे.

नोंदणी- Food Processing and Preservation

संस्थेद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या या अभ्यासक्रमाच्या नोंदणीच्या तारखा वेबपेजवर वेळेवर अपडेट केल्या जातात. वेबपृष्ठाच्या डिझाइनमध्ये समाविष्ट केलेली प्रभावी ऑनलाइन शिक्षण साधने अभ्यासक्रम व्याख्याने, ऑनलाइन थेट वर्ग आणि अभ्यास सामग्री सहज उपलब्ध करुन देतात. हे सहभागींना स्वयं-नियमित आणि स्वयं-गती कार्यक्षमतेची एक मोठी विंडो प्रदान करते.

परीक्षा – Food Processing and Preservation

IGMPI सर्व पीजी डिप्लोमा, एक्झिक्युटिव्ह डिप्लोमा आणि सर्टिफिकेट प्रोग्राम्सच्या अभ्यासामध्ये गुंतलेल्या सर्व शिक्षण ॲक्टिव्हिटींवर आधारित क्रेडिट सिस्टमचे अनुसरण करते. तुमचे प्रत्येक मॉड्यूल 4 क्रेडिट्स इतके आहे. अभ्यासक्रम यशस्वीरित्या पूर्ण करण्यासाठी, तुम्हाला तुमच्या अभ्यासक्रमासाठी नियुक्त केलेले सर्व क्रेडिट्स मिळवावे लागतील.

सर्व सहभागींनी पूर्ण केलेल्या मूल्यांकन असाइनमेंट वेळेवर सबमिट करणे आणि Food Processing and Preservation; अभ्यासक्रमाच्या शेवटी ऑनलाइन परीक्षेसाठी उपस्थित राहणे बंधनकारक आहे. अभ्यासक्रम यशस्वीरित्या पूर्ण केल्यानंतर, सहभागींना अन्न सुरक्षा आणि गुणवत्ता संकाय, IGMPI द्वारे अन्न प्रक्रिया आणि संरक्षणातील पदव्युत्तर डिप्लोमा प्रदान केला जाईल.

वरील सर्व मॉड्यूल्ससाठी विस्तृत अभ्यासक्रम साहित्य, स्वयं-मूल्यांकन असाइनमेंट आणि प्रकल्प कार्याचे तपशील संस्थेद्वारे वेळोवेळी प्रदान केले जातात. तपशील वेबपृष्ठावर देखील अद्यतनित केले जातात.

प्लेसमेंट- Food Processing and Preservation

अनेक संस्था आपल्या सहभागींना प्लेसमेंट सहाय्य प्रदान करण्यासाठी इतर अनेक संस्थांशी भागीदारी करतात. मजबूत प्लेसमेंट सेलमध्ये वरिष्ठ स्तरावरील मानव संसाधन व्यावसायिक आणि प्रतिभा संपादन तज्ञांचा समावेश असतो; जे व्यवसाय आणि उद्योगाशी जवळचे संबंध राखतात.

अनेक महाविदयालये एचआर सेलशी चांगले संबंध राखून आणि जगभरातील आघाडीच्या खाद्य आणि कृषी कंपन्यांच्या व्यवस्थापकांची नियुक्ती करुन सहभागींच्या रोजगारक्षमतेला चालना देण्यासाठी प्रयत्न करतात.

प्लेसमेंट सेलच्या प्रयत्नांमध्ये व्यावसायिक रेझ्युमे लेखन, मुलाखत कौशल्ये आणि मॉक इंटरव्ह्यू आयोजित करणे इत्यादींचा समावेश केला जातो. काही संस्था जागतिक खाद्यपदार्थ आणि कृषी क्षेत्रातील दिग्गज म्हणून काम करणाऱ्या व्यावसायिकांचा अधिकाधिक सहभाग पाहिला आहे.

बॉम्बे बर्मा ट्रेडिंग कॉर्पोरेशन लि., रघुवंश ऍग्रोफार्म्स लि., यूपीएल लि., भारत रसायन, गोदरेज ऍग्रोव्हेट लि., पार्ले ऍग्रो प्रा. लि., कावेरी सीड कंपनी लि., नेस्ले इंडिया लि., ब्रिटानिया इंडस्ट्रीज लि., वाडीलाल, ड्युपॉन्ट इंडिया, केआरबीएल लि., टाटा ग्राहक उत्पादने, मॅरिको लिमिटेड इत्यादी ठिकाणी प्लेसमेंटच्या संधी आहेत.

नोकरीचे पद

अन्न सुरक्षा हे एक शास्त्र आहे जे अन्नपदार्थ हाताळणे आणि जतन करण्याशी संबंधित धोरणे आणि मानके व्यवस्थापित करते. हा अभ्यासक्रम एक महत्त्वाचा रोजगारक्ष्म आहे जो पूर्ण केल्यानंतर अनेक व्यावसायिक संधी प्रदान करतो.

• कार्यकारी प्रशिक्षणार्थी
• फूड केमिस्ट
• अन्न सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ
• अन्न तंत्रज्ञ आणि व्यवस्थापक
• विपणन विशेषज्ञ
• उत्पादन विकसक
• ऑडिटर
• क्वालिटी अॅश्युरन्स एक्झिक्युटिव्ह
• क्वालिटी मॅनेजर
• एनपीडी टीममधील पोझिशन
• फूड कन्सल्टंट
• फूड जर्नालिझम

नोकरीच्या संधी

फूड सेफ्टी अँड क्वालिटी फॅकल्टी, हा एक ऑनलाइन व्यावसायिक अभ्यासक्रम आहे; जो खाद्य उद्योगाला प्रशिक्षित खाद्य व्यावसायिकांची गरज भागविण्यासाठी लक्ष्यित आहे. माहिती, मार्गदर्शन, प्रात्यक्षिक प्रशिक्षण आणि अभ्यासक्रम पूर्णता प्रमाणपत्र सहभागींना उद्योगात एक नव्हे तर अनेक संधी प्रदान करतो.

ऑडिटर, क्वालिटी अॅश्युरन्स एक्झिक्युटिव्ह, क्वालिटी मॅनेजर, एनपीडी टीममधील पोझिशन, फूड कन्सल्टंट, फूड जर्नालिझम यासारख्या नोकरीच्या भूमिका आणि पदांच्या रुपात खरे ठरेल.

अन्न सुरक्षे बाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

अन्न प्रक्रिया म्हणजे काय?

ही अन्न विज्ञान अभ्यासक्रमाची एक शाखा आहे जी उपलब्ध कच्च्या मालापासून अन्नपदार्थांवर प्रक्रिया करण्याशी संबंधित आहे आणि जे लोक आणि प्राणी यांच्या वापरासाठी उपलब्ध आहे.

अन्न प्रक्रिया करणे कठीण आहे का?

विद्यार्थ्याच्या क्षमतेनुसार फूड प्रोसेसिंग हा विषय सोपा किंवा कठीण असू शकतो. वाचा: MSc in Seed Technology | बीज तंत्रज्ञानामध्ये एमएस्सी

आपल्या देशातील अन्न उद्योगाची भूमिका काय आहे?

आपल्या देशातील अन्न उद्योगाची मुख्य भूमिका म्हणजे देशातील वाढत्या लोकसंख्येच्या गरजा पूर्ण करणे. विशेषत: साथीच्या रोगाच्या वाढीसह, चांगल्या दर्जाच्या अन्नाची मागणी वाढली आहे आणि लोकांच्या गरजा पूर्ण करण्याची त्यांची जबाबदारी आहे.

वाचा: Diploma in Food Technology | फूड टेक्नॉलॉजी डिप्लोमा

अन्न उद्योगात पगार/पेमेंट कसे कार्य करते?

जॉब प्रोफाईलचा पगार तुम्ही कंपनीसाठी काम करण्याच्या पद्धतीवर आणि कामात तुम्ही काय गुंतवणूक करता यावर अवलंबून असते. जर तुमच्याकडे फूड प्रोसेसिंगची पदवी असेल तर तुम्हाला चांगला मोबदला मिळतो, परंतु जर तुम्ही या विषयात पदव्युत्तर शिक्षण घेतले असेल तर तुम्हाला त्याहीपेक्षा जास्त पगार मिळतो.

फूड प्रोसेसिंगसाठी सर्वोच्च महाविद्यालये कोणती आहेत?

भारतातील अन्न प्रक्रियेसाठी काही प्रमुख महाविद्यालये खालील प्रमाणे आहेत.

• एमिटी युनिव्हर्सिटी
• कारुण्य इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड सायन्सेस
• एम एस रामय्या विद्यापीठ
• वाचा: How to become a chef in India | भारतात शेफ कसे व्हावे

सारांष- Food Processing and Preservation

प्रक्रिया केल्याने अन्न अधिक खाण्यायोग्य, रुचकर आणि सुरक्षित बनते आणि ते जतन केले जाते जेणेकरुन ते कापणीच्या हंगामा नंतरही खाल्ले जाऊ शकते. अन्न प्रक्रिया हे देखील एक साधन आहे जे खाद्यपदार्थांमध्ये अधिक विविधता देते आणि त्यामुळे ग्राहकांची निवड वाढवते.

अन्न संरक्षणामध्ये अन्न प्रक्रिया पद्धतींचा समावेश होतो जे सूक्ष्मजीवांच्या वाढीस प्रतिबंध करतात. प्रक्रियेमध्ये अन्न जतन करुन, अन्न कचरा कमी केला जाऊ शकतो, जो उत्पादन खर्च कमी करण्याचा आणि अन्न प्रणालीची कार्यक्षमता वाढवण्याचा, अन्न सुरक्षा आणि पोषण सुधारण्यासाठी आणि पर्यावरणीय स्थिरतेसाठी योगदान देण्याचा एक महत्त्वाचा मार्ग आहे.

Related Posts

• Bakery and Confectionery Diploma after 12 | बेकरीमध्ये डिप्लोमा
• A Career in the Food Technology after 12 | अन्न तंत्रज्ञान डिप्लोमा
• All Information About Pharmacy Courses | फार्मसी कोर्सबद्दल
• Diploma in Agriculture after 10th |कृषी पदविका

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.