Computer Education is the Need of the Time | संगणक शिक्षण

Computer Education is the Need of the Time | संगणक शिक्षण ही काळाची गरज आहे, अध्ययन-अध्यापनातील संगणक शिक्षणाचे महत्व.

अलिकडच्या काळात तंत्रज्ञानाचा प्रचंड विकास होत आहे; त्याला अपवाद आता संगणक शिक्षण राहिलेले नाही. आधुनिक समाजात संगणक अतिशय महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे;  हे नाकारुन चालणार नाही. आपल्या खिशातील स्मार्टफोन पासून ते घरात आपली विविध प्रकारची  उपकरणे नियंत्रित करणा-या स्मार्ट उपकरणांपर्यंत; त्यातील प्रत्येक गोष्टीत, संगणक तंत्रज्ञान सर्वत्र वापरले जात आहे. शिक्षणामध्ये संगणकांचा वापर सातत्याने वाढत आहे; आणि अनेक मार्गांनी पारंपारिक शिक्षणामध्ये क्रांती घडली आहे; हे आश्चर्य वाटण्यासारखे नाही. शिक्षकांनी जर वर्गात शिक्षणासाठी संगणकाचा योग्य उपयोग केला तर; विद्यार्थी आणि शिक्षक दोघांच्याही दृष्टीने संगणक शिक्षणाचे अनेक फायदे आहेत. (Computer Education is the Need of the Time)

संगणक शिक्षण म्हणजे काय?

संगणकाविषयी मूलभूत ज्ञान मिळविणे, तसेच चांगली नोकरी करण्यासाठी संगणक चालवण्याचे कौशल्य आत्मसात करणे;. संगणक शिक्षण हे वेगवेगळ्या क्षेत्रांतील आणि विभागातील अभ्यासाच्या विविध शाखांपर्यंत पोहोचले आहे. संगणक, इंटरनेट सुविधेसह सर्वात शक्तिशाली डिव्हाइस आहे; ज्याचा उपयोग मुले नवीन कौशल्ये, आणि शैक्षणिक क्षमता शिकण्यासाठी करु शकतात.

जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात संगणक महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावत आहे; संगणक आपणास आपली कामे सुलभ व जलद करण्यासाठी मदत करतात. उदाहरणार्थ, शासकीय व निमशासकीय कार्यालये, उदयोग व व्यापार; कारखनदारी, सर्व प्रकारच्या वाहतूक सेवा, संरक्षण व आरोग्य विभागामध्ये; संगणक अतिशय उपयुक्त आहेत. तसेच, महाविद्यालये, विद्यापीठांमध्ये नोट्स बनविण्यापासून; ते व्याख्याने देण्यासाठी अनुप्रयोग सॉफ्टवेअरमध्ये; प्रेझेंटेशन स्लाइड तयार करणे. मनोरंजन क्षेत्र अशा ब-याच कामांसाठी; संगणकाचा वापर केला जातो. थोडक्यात, केवळ याच क्षेत्रात नव्हे तर; संगणकांचा उपयोग शिक्षक, विदयार्थी व पालक या सर्वांसाठी महत्वाचा आहे.

शिक्षण प्रक्रियेमध्ये संगणक कशी मदत करते?

संगणक तंत्रज्ञानाच्या नूतनीकरणाचा शिक्षण क्षेत्रावर खोलवर परिणाम झाला आहे. हा शालेय अभ्यासक्रमाचा एक भाग आहे; कारण आजच्या काळात प्रत्येक व्यक्तीला संगणकाचे ज्ञान असणे आवश्यक झाले आहे. तरुण मुलांच्या कारकिर्दीची वाढ व विकास होण्यासाठी; शाळांमध्ये संगणक शिक्षण ही महत्वपूर्ण भूमिका बजावते

अध्यापन आणि शिक्षण प्रक्रियेत संगणक

शाळा, महाविद्यालये आणि मोठी विद्यापीठे यासारख्या विविध शैक्षणिक संस्थांमध्ये; सक्रियपणे वापरल्या गेल्याने संगणक विद्यार्थ्यांचा शिक्षण प्रक्रियेस मदत करण्यासाठी; वापरला जातो. शाळांमधील प्राध्यापक आणि शाळांमधील शिक्षक मुलांसाठी अभ्यासक्रम योजना तयार करण्यासाठी; पाठनियोज करण्यासाठी दृकश्राव्य तंत्राची मदत घेतात. यासाठी ते त्यांच्या व्याख्यानांविषयी इलेक्ट्रॉनिक सादरीकरणे तयार करण्यासाठी मायक्रोसॉफ्ट पॉवरपॉईंट वापरतात.

ही इलेक्ट्रॉनिक सादरीकरणे मल्टिमीडिया; आणि क्लासरुममधील ध्वनी प्रोजेक्टरवर दर्शविली जाऊ शकतात. विद्यार्थ्यांसाठी शिकण्याची ही एक रोचक; आणि सोपी पद्धत आहे. शिक्षकांसाठी मल्टीमीडिया दृकश्राव्य सादरीकरणे सुलभ होतात, कारण या सादरीकरणामध्ये बराच वेळ आणि मेहनत वाचली आहे.

संशोधन: Research (Computer Education is the Need of the Time)

संगणकाचा उपयोग ऑनलाईन शिक्षण आणि संशोधनासाठी केला जाऊ शकतो; इंटरनेटच्या मदतीने, विद्यार्थ्यांना त्यांच्या प्रकल्पांविषयी; असाइनमेंटविषयी उपयुक्त माहिती मिळू शकते. संगणकावर विद्यार्थी त्यांना आवश्यक असलेली संशोधन सामग्री संग्रहित करु शकतात; आणि इतर संशोधकांची उपयुक्त मदत देखील घेऊ शकतात.

संगणक-आधारित प्रशिक्षण (Computer Education is the Need of the Time)

सीबीटी (संगणक आधारित प्रशिक्षण) मध्ये, तज्ञ शिक्षकांच्या सहाय्याने; आणि ऑडिओ-व्हिज्युअल मीडियाच्या मदतीने विविध प्रकल्प आणि शैक्षणिक कार्यक्रम तयार केले जातात. हे शैक्षणिक कार्यक्रम सामान्यत: विशिष्ट विषयावर; किंवा विषयावरील व्याख्यानांच्या रुपात तयार केले जातात; आणि सीडी वर घेतले जातात. विद्यार्थी त्यांच्या घरी व त्यांच्यासोयीनुसार इच्छा असेल तेव्हा ते शिकू शकतात.

संगणक शिक्षणाचे फायदे (Computer Education is the Need of the Time)

हे सर्जनशीलता आणि विचार करण्याची कौशल्ये वाढवते; आयटी तंत्रज्ञानाचा कार्यक्षम आणि चांगला वापर प्रदान करते. करिअरच्या आकांक्षेसाठी फायदेशीर सिद्ध होते; संशोधन कार्य सुधारते आणि विविध शिक्षण प्रदात्यांशी संवाद साधण्यास मदत करते. फक्त एका क्लिकवर कोणत्याही विषयावर त्वरित माहिती; आणि बरेच काही देते.

1. प्रचंड आणि संघटित माहितीचा साठा

अफाट साठवण क्षमता हे संगणकाचे आणखी एक मुख्य वैशिष्ट्य आहे; विद्यार्थी आणि शिक्षक संगणकावर बरेच शैक्षणिक साहित्य, पुस्तके, सादरीकरणे, व्याख्याने, नोट्स, प्रश्नपत्रिका इत्यादी डाउनलोड आणि संग्रहित करु शकतात. त्यांना दिलेल्या विशिष्ट समस्येचे निराकरण करण्यासाठी; विद्यार्थ्यांना बरेच भिन्न मार्ग सापडतील. संगणकाद्वारे ते समान समस्या आणि निर्णय घेतलेल्या लोकांशी संवाद साधू शकतात. वाचा: The Best ITI Trades After 8th and 10th | सर्वोत्तम आयटीआय कोर्स

2. डेटाची द्रुत प्रक्रिया (Computer Education is the Need of the Time)

वेग ही संगणकाची मूलभूत विशेषता आहे; एका बटणाच्या फक्त एका स्पर्शाने; आपण कोणत्याही विषयाची माहिती सहज शोधता येते. संशोधन व प्रकल्पासाठी आवश्यक संदर्भ साहित्य, इमेजेस, इ. प्रकारची माहिती सहज उपलब्ध होते.  

3. व्यवहार्य शिक्षणासाठी अध्यापनाच्या प्रक्रियेतील दृक श्राव्य मार्गदर्शक

कोणत्याही विषयाबद्दल माहिती शोधण्यासाठी; शिक्षणामधील संगणकांचा एक मुख्य उपयोग म्हणजे; ‘इंटरनेटचा प्रवेश’. मायक्रोसॉफ्ट पॉवरपॉईंट सारख्या ॲप्लिकेशन्स प्रोग्रामिंग सॉफ्टवेयरद्वारे; लेक्चर्स आयोजित करणे, नोट्ससह भव्य सादरीकरणे तयार करणे, ओळखपत्र व माहितीचे संकलन व जतन करणे.

4. पालकांना त्यांच्या मुलांच्या प्रगती विषयी माहिती मिळू शकते

संगणकाने विद्यार्थी आणि पालकांना खूप मदत केली आहे; तसेच त्यांना शाळेच्या वेबसाइट ब्राउझ करुन संगणक आणि वेबद्वारे; त्यांच्या मुलांची प्रत्येक मिनिटांची प्रगती तपासून; जाणून घेता येते. मुलांचे वेगवेगळया विषयातील मूल्यांकन, प्रगती अहवाल, उपस्थिती अहवाल, अभ्यासक्रम; आणि सह-अभ्यासक्रमाच्या कार्यात सहभाग इ. विषयी अधिक माहिती तपासू शकतात.

5. द्रुत संवाद व पत्रव्यवहार (Computer Education is the Need of the Time)

शिक्षण क्षेत्रात संगणक वापरण्याचा आणखी एक मुख्य फायदा म्हणजे; शिक्षण प्रक्रियेची गुणवत्ता, विद्यार्थी आणि शिक्षक यांच्यामधील संवादाची गुणवत्ता सुधारणे. यासाठी ते त्यांच्या व्याख्यानांविषयी इलेक्ट्रॉनिक सादरीकरणे तयार करण्यासाठी; संगणकातील मायक्रोसॉफ्ट पॉवरपॉईंट प्रोग्राम वापरतात.

शिक्षण पारदर्शक व वेगवान तर होतेच पण त्याचबरोबर संगणकाच्या अभ्यासाच्या मार्गात परिवर्तन घडवते. ते आपल्याला विविध स्त्रोतांशी जोडते, ज्यामुळे एखादा विशिष्ट विषय किंवा कल्पना समजून घेण्यासाठी वेगवेगळे मार्ग मिळतात.  सर्वसाधारणपणे, संगणकाची शैक्षणिक जगतास मदत होत आहे. संगणकामुळे आपले कार्य आणि शिकण्याची पद्धत देखील बदलली आहे.

6. संशोधन व संप्रेषण कौशल्य विकसित करण्यात मदत

संगणक हे वर्गातील शिक्षणाचे सर्वात मौल्यवान स्त्रोत आहे; संशोधन व संप्रेषण कौशल्य विकसित करण्यासाठी त्याच उपयोग होतो. संगणक आणि इंटरनेटसह विद्यार्थी आज एका क्लिकवर; प्रचंड माहिती मिळवू शकतात. इंटरनेटवर माहितीचा प्रचंड मोठा खजिना आहे; ही संपत्ती संगणकीय तंत्रज्ञानावर अधिकाधिक अवलंबून असलेल्या वर्कफोर्समध्ये करिअर करणारांसाठी तसेच संशोधन व संप्रेषण कौशल्य विकसित करण्यात मदत करु शकते.

7. शैक्षणिक सॉफ्टवेअरचा वापर (Computer Education is the Need of the Time)

आज शिक्षण क्षेत्रात संगणकाच्या सर्वात सामान्य अनुप्रयोगापैकी एक म्हणजे; शैक्षणिक सॉफ्टवेअरचा सतत वापर. यामध्ये पालक व विद्यार्थ्यांसाठी वैयक्तिकृत ऑनलाइन सूचना देण्यासाठी; व विद्यार्थ्यांची प्रगती दर्शविण्यासाठी प्रोग्रामचा समावेश केलेला आहे. आयआरडी सारख्या प्रोग्राममध्ये वाचन; आणि गणितातील विद्यार्थ्यांचे मूल्यांकन करण्यासाठी; संगणकाचा वापर केला जातो. विद्यार्थी संवादात्मक वाचन आणि गणिताचे धडे यावर कार्य करतात. सरावासाठी शैक्षणिक चाचण्या तयार केलेल्या असतात.

शैक्षणिक सॉफ्टवेअरमुळे निर्देशांमध्ये फरक करणे सुलभ होते; जेणेकरुन प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या अद्वितीय शिक्षणाची आवश्यकता पूर्ण होईल. ही साधने उपयुक्त डेटा आणि संसाधनांची संपत्ती देखील प्रदान करतात; जी शिक्षक वर्गात त्यांच्या विद्यार्थ्यांसह कार्य करण्यासाठी; आणि जास्तीत जास्त शिक्षण घेण्यासाठी वापरु शकतात. पारंपारिक पेपर चाचणीपेक्षा ऑनलाइन मूल्यांकन अधिक कार्यक्षम आहे; कारण यामुळे अधिक त्वरित अभिप्राय आणि डेटा मिळू शकतो.

8. ऑनलाइन शिक्षण सुविधा (Computer Education is the Need of the Time)

प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षणामध्ये वर्गांच्या पलीकडे संगणकांचीही महत्त्वपूर्ण भूमिका असते; संगणक आणि तांत्रिक प्रगतीबद्दल संशोधकांना धन्यवाद दिले पाहिजेत. उच्च शिक्षण आता पूर्वीपेक्षा अधिक सुलभ झाले आहे; ब-याच महाविद्यालयामध्ये आणि विद्यापीठांमध्ये ऑनलाईन वर्ग उपलब्ध आहेत. काही ऑनलाईन कोर्स देखील आहेत; जे विद्यार्थी घरी थांबून देखील पूर्ण करु शकतात. ऑनलाइन वर्ग, कोर्सेस आणि ऑनलाइन पदवी कार्यक्रम विद्यार्थ्यांना त्यांच्या वेळेनुसार; व स्वत: च्या घरात सोईनुसार आणि त्यांच्या स्वत: च्या गतीने शिक्षण घेणे संगणकामुळे सुलभ झालेले आहे.

9. अधिक जलद व कार्यक्षम मूल्यांकन

शिक्षण क्षेत्रात संगणक वापरण्याचे फायदे अधिक कार्यक्षम मूल्यांकन; आणि ऑनलाइन शिक्षणाच्या संधींच्या पलीकडे जातात. मोबाइल डिव्हाइस आणि तंत्रज्ञान हा समाजाचा अपरिहार्य भाग आहे; परंतु याचा अर्थ असा नाही की विद्यार्थ्यांनी त्या तंत्रज्ञानाचा योग्य प्रकारे कसा वापर करावा; हे नैसर्गिकरित्या समजले. वर्गात संगणक वापरल्याने शिक्षकांना डिजिटल नागरिकत्व कौशल्य शिकवण्याची संधी मिळते; जी तंत्रज्ञानाचा योग्य आणि जबाबदारपणे वापर करण्याचे मार्ग दर्शवितात.

संगणक विद्यार्थ्यांची व्यस्तता वाढविण्यात देखील मदत करते; आधुनिक विद्यार्थ्यांना नियमितपणे वर्गाच्या बाहेर तंत्रज्ञानाची माहिती दिली जाते. बहुतेक स्मार्टफोन आणि इतर मोबाइल डिव्हाइस वापरतात व त्याचा आनंद घेतात, म्हणूनच जर त्यात आधीपासून नित्याचा आणि आनंद घेणारी एखादी गोष्ट असेल तर त्यात ते शिकण्याच्या प्रक्रियेत गुंतण्याची शक्यता असते.

10. संगणक विद्यार्थ्यांना अभ्यासामध्ये व्यस्थ ठेवते

संगणकांनी अनेक मार्गांनी अध्यापन व्यवसायात क्रांती घडविली आहे; शिक्षक संगणकाचा वापर विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचे रेकॉर्ड अपग्रेड करण्यासाठी, सरासरीची गणना करण्यासाठी, उपस्थिती व्यवस्थापित करण्यासाठी; ऑनलाइन कार्यक्रम आणि मूल्यांकनांमध्ये विद्यार्थ्यांच्या कामगिरीवरील डेटामध्ये प्रवेश करण्यासाठी; करु शकतात. संगणकांमुळे शिक्षकांना त्यांचे अनुदेशात्मक वितरण बदलणे; सोपे केले आहे. शिक्षक विशिष्ट वेळेत वर्गखोलीत व्याख्यान देण्याऐवजी, संगणकावर शिक्षक विविध प्रकारच्या शिकविण्याच्या आकर्षक शैलींचा वापर करुन; विद्यार्थ्यांना शिकण्याकडे आकर्षित करु शकतात. विद्यार्थ्यांना व्यस्त ठेवण्यासाठी; शिक्षक तंत्रज्ञानाचा वापर करु शकतात. संगणकाचा उपयोग एखाद्या विषयावर सादरीकरणे तयार करण्यासाठी, व्हिडिओ क्लिप्स तयार करण्यासाठी होतो.

बॉटम लाईन (Computer Education is the Need of the Time)

वरील सर्व मुदयांचा विचार केला तर, एक गोष्ट लक्षात येते की; पत्येक विदयार्थ्याने संगणक ज्ञान घेणे ही काळाची गरज आहे. आपण कितिही पदव्या मिळविल्या; परंतू संगणकाचे ज्ञान मिळविले नाही तर; त्या पदव्यांनाही किंमत राहात नाही. संगणक व इंटरनेटच्या मदतीने मिळविलेले ज्ञान; आणखी वृद्धिंगत करण्याची संधी मिळते. त्यासाठी आपणही संगणकीय ज्ञान मिळवा; व इतरांनाही त्याचे महत्व पटवून दया.

संगणक विद्यार्थ्यांना जगाविषयी जाणून घेण्यास मदत करतात; हे त्यांना भविष्यात उत्कृष्ट नोकरी मिळविण्यास; आणि त्यामध्ये यशस्वी होण्यास मदत करते. संगणक जगातील शिक्षणाचे मानक बनले आहे. यामुळे संगणक शिक्षण अतिशय महत्वाचे; आणि गरजेचे आहे.

आमचे खालील लेख वाचा  

• Mobile Phone and Children: पालकांनो! आपल्या मुलांकडे लक्ष द्या!
• Information on Education in Maharashtra: महाराष्ट्रातील शिक्षण
• The Role of the Teacher in Child Protection: बालसंरक्षण व शिक्षक
• Does your kid need a Mobile Phone? Cell Phone & Children
• Education from the Vision of Swami Vivekananda: स्वामी विवेकानंदांचे शिक्षणा विषयीचे विचार

शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.