Know All About Motion Sickness | मोशन सिकनेसची कारणे, लक्षणे, निदान, नैसर्गिक उपाय, प्रतिबंधात्म्क टिप्स व औषधे याबद्दल जाणून घ्या
प्राचीन ग्रीक आणि रोमन लोकांना मोशन सिकनेसबद्दल माहिती होती; नासानेही त्याची दखल घेतली आहे. त्यामुळे तुम्हाला हा सामान्य आजार असल्यास; तुम्ही दीर्घ परंपरेचा भाग आहात. त्या बद्दल अधिक चिंता करु नका; तुमचा प्रवास किंवा मनोरंजन पार्कची सहल आनंददायी होण्यासाठी; या त्रासाला प्रतिबंध करण्याचे किंवा त्यावर उपचार करण्याचे मार्ग या लेखात दिलेले आहेत. (Know All About Motion Sickness)
Table of Contents
मोशन सिकनेसची कारणे
आतील कान, डोळे आणि शरीराच्या पृष्ठभागाच्या ऊतींसह मज्जासंस्थेच्या वेगवेगळ्या मार्गांद्वारे मेंदूद्वारे गतीची जाणीव होते. म्हणजे जेव्हा तुमच्या इंद्रियांमध्ये संघर्ष असतो; तेव्हा तुम्हाला मोशन सिकनेस होतो. जसे की तुम्ही जत्रेत जायंटव्हील मध्ये बसलेले आहात; आणि तो पाळणा जोरात फिरतो; तेंव्हा तुमच्या डोळ्यांना एक गोष्ट दिसते, तुमच्या स्नायूंना दुसरी गोष्ट जाणवते; आणि तुमच्या आतील कानाला तिसरेच काहीतरी जाणवते. तुमचा मेंदू हे सर्व मिश्रित सिग्नल घेऊ शकत नाही; म्हणूनच तुम्हाला चक्कर येते, मळमळ व उलटया होतात.
जेव्हा मध्यवर्ती मज्जासंस्थेला; संवेदी प्रणालींकडून विरोधाभासी संदेश प्राप्त होतात; तेव्हा मोशन सिकनेसची लक्षणे दिसून येतात. आतील कान, डोळे, त्वचेचे दाब रिसेप्टर्स स्नायू आणि संयुक्त संवेदी रिसेप्टर्स.
वाचा: Health Benefits of Cactus | कॅक्टसचे आरोग्यदायी फायदे
उदाहरणार्थ, जर कोणी बोटीवर किंवा कारमध्ये खिडकीतून बाहेर न पाहत बसले असेल; तर त्यांच्या आतील कानांना वर-खाली, डावीकडे आणि उजवीकडे हालचाल जाणवते; परंतु त्यांच्या डोळ्यांना स्थिर दृश्य दिसते, जसे की ते दिसत नाहीत. अजिबात हलत नाही. असे गृहीत धरले जाते की; इनपुटमधील संघर्ष गती आजारासाठी जबाबदार आहे.
मोशन सिकनेसमध्ये कानांची भूमिका
तुमचे आतील कान, विशेषत: तुमच्या संतुलनाची भावना; नियंत्रित करण्यात मदत करतात. ते वेस्टिब्युलर सिस्टम नावाच्या नेटवर्कचा भाग आहेत. या प्रणालीमध्ये अर्धवर्तुळाकार कालव्याच्या तीन जोड्या आणि दोन पिशव्या; ज्याला सॅक्युल आणि यूट्रिकल म्हणतात. तुमच्या आजूबाजूला काय चालले आहे; याची माहिती ते मेंदूला पाठवतात.
अर्धवर्तुळाकार कालव्यामध्ये एक द्रव असतो; जो तुमच्या डोक्याच्या वळणाने फिरतो. सॅक्युल आणि युट्रिकल गुरुत्वाकर्षणास संवेदनशील असतात; तुम्ही उभे आहात की पडून आहात हे ते मेंदूला सांगतात.
मोशन सिकनेसमध्ये मेंदूची भूमिका
तुमचा मेंदू हा सर्व डेटा घेतो आणि तो सहसा एकत्र येतो; आणि अर्थ प्राप्त होतो. परंतु कधीकधी तुमच्या मेंदूला गोंधळात टाकणारे; सिग्नल मिळतात.
उडत्या विमानात, उदाहरणार्थ, आपण हलत आहात असे आपल्याला वाटते; परंतु आपले डोळे आपल्या मेंदूला सांगतात की आपण कुठेही जात असल्याचे दिसत नाही. याच्या उलटही सत्य आहे; प्रदीर्घ सागरी प्रवासानंतर, तुम्ही कोरड्या जमिनीवर उभे राहू शकता; परंतु तरीही तुम्ही हलत आहात असे वाटते.
मोशन सिकनेस कोणाला होऊ शकतो?
कोणालाही मोशन सिकनेस होऊ शकतो; परंतु लहान मुले आणि गर्भवती महिलांमध्ये हे सर्वात सामान्य आहेत. सर्दीच्या विपरीत, आपण ते इतर लोकांमध्ये पसरवू शकत नाही; ते सांसर्गिक नाही.
मोशन सिकनेसची लक्षणे (Know All About Motion Sickness)
मोशन सिकनेस त्वरीत आघात करु शकतो; आणि थंड घामाने बाहेर पडू शकतो. आपल्याला पोटातील पदार्थ बाहेर फेकणे आवश्यक आहे; असे वाटू शकते. इतर सामान्य लक्षणांमध्ये हे समाविष्ट आहे:
- मळमळ होणे
- घाम येणे
- अस्वस्थतेची भावना
- उलटी होणे
- चक्कर येणे
- लाळेत वाढ होणे
- भूक न लागणे
- फिकट त्वचा
- याव्यतिरिक्त, काही लोकांना डोकेदुखी, खूप थकवा जाणवतो किंवा उथळ श्वासोच्छ्वास होतो.
मोशन सिकनेसचे निदान (Know All About Motion Sickness)
मोशन सिकनेसची बहुतेक प्रकरणे सौम्य आणि स्वत: उपचार करण्यायोग्य असतात; परंतु, अत्यंत गंभीर प्रकरणे, आणि जी उत्तरोत्तर वाईट होत जातात; त्यांचेसाठी कान आणि मज्जासंस्थेशी संबंधीत विशेष कौशल्य असलेल्या वैद्यांचा सल्ला महत्वाचा आहे.
मोशन सिकनेसचे निदान करण्यात मदत करण्यासाठी; एक डॉक्टर लक्षणांबद्दल विचारेल आणि समस्या कशामुळे उद्भवते हे शोधून काढेल (जसे की बोटीत बसणे, विमानात उडणे किंवा कार चालवणे);. मोशन सिकनेसचे निदान करण्यासाठी; प्रयोगशाळेच्या चाचण्या आवश्यक नसतात.
मोशन सिकनेस कमी करण्यासाठी नैसर्गिक उपाय
बहुतेक लोकांसाठी, लक्षणे सहसा जास्त काळ टिकत नाहीत; तुम्हाला परिस्थितीशी जुळवून घेतल्‍यावर ते अनेकदा निघून जातात; मग ती बोटीचा खडखडाट असो किंवा ट्रेनची हालचाल असो.
परंतु असे लोक आहेत ज्यांना ट्रिप संपल्यानंतर; काही दिवस लक्षणे जाणवतात. भूतकाळात मोशन सिकनेस असलेले बहुतेक लोक त्यांच्या डॉक्टरांना पुढील वेळी ते कसे टाळायचे ते विचारतात; त्यासाठी खालील उपाय मदत करु शकतात:
क्षितिजाकडे पाहणे (Know All About Motion Sickness)
एक स्थिर वस्तू पहा. जर तुम्ही बोटीवर असाल तर क्षितिजाकडे पहा. तुम्ही कारमध्ये असल्यास, विंडशील्डमधून पहा. एक सामान्य सूचना; म्हणजे फक्त चालत्या वाहनाच्या खिडकीतून बाहेर पाहणे; आणि प्रवासाच्या दिशेने क्षितिजाकडे टक लावून पाहणे. हे गतीची दृश्यमान पुष्टी प्रदान करुन; संतुलनाची आंतरिक भावना पुन्हा दिशा देण्यास मदत करते.
डोळे मिटून झोपणे (Know All About Motion Sickness)
लक्ष केंद्रित करण्यासाठी काहीतरी शोधा; मग ते दीर्घ श्वास घेणे असो; किंवा 100 वरुन मागे मोजणे असो. तुमचे डोळे बंद करणे देखील मदत करु शकते. रात्री, किंवा खिडक्या नसलेल्या जहाजात; फक्त डोळे बंद करणे किंवा शक्य असल्यास, झोप घेणे उपयुक्त आहे. हे डोळे आणि आतील कान; यांच्यातील इनपुट संघर्षाचे निराकरण करते.
चघळणे (Know All About Motion Sickness)
सामान्य आणि सौम्य कार आजारांपासून मुक्त होण्यासाठी एक सोपी पद्धत म्हणजे चघळणे. बाधित लोकांमध्ये कार आजार कमी करण्यासाठी; च्युइंगमची विलक्षण परिणामकारकता आहे. म्हणून च्युइंग गम हा मोशन सिकनेस कमी करण्याचा एक सोपा मार्ग आहे.
ताजी हवा (Know All About Motion Sickness)
थंड व ताजी हवा मोशन सिकनेसपासून किंचित आराम देऊ शकते; ताजी, थंड हवा दुर्गंधी टाळण्याशी संबंधित आहे, ज्यामुळे मळमळ कमी होऊ शकते. वाचा: Know all about the heatstroke | उष्माघाताची कारणे आणि उपाय
आले (Know All About Motion Sickness)
अदरक मोशन सिकनेस कमी करते असे आढळले आहे; हे टॅब्लेटच्या स्वरुपात उपलब्ध आहे; किंवा लक्षणे दूर करण्यासाठी आल्याचे ताजे स्टेम चघळले जाऊ शकते. हे चघळणे किंवा आले मदत करते; यावर काही वाद आहेत. मोशन सिकनेससाठी आले उत्पादने उपलब्ध आहेत. वाचा: How to Get Rid of Pimples? | मुरुमांपासून सुटका कशी करावी?
एक्यूप्रेशर (Know All About Motion Sickness)
ॲक्युप्रेशर प्रॅक्टिशनर ॲक्युपंक्चरमध्ये वापरल्या जाणा-या समान पॉइंट्ससह कार्य करते, परंतु बारीक सुया घालण्याऐवजी ;बोटांच्या दाबाने या उपचार साइटला उत्तेजित करते. काही अभ्यासांनी असे सुचवले आहे की; ॲक्युप्रेशरमुळे, ॲक्युपंक्चर प्रमाणेच; मोशन सिकनेसची लक्षणे कमी होण्यास मदत होऊ शकते, परंतु, यासाठी पुरावा स्पष्ट नाही. वाचा: Amazing Uses of Orange Peel | संत्र्याच्या सालीचे अप्रतिम उपयोग
मोशन सिकनेसला प्रतिबंध करण्यासाठी टिप्स
- नेहमी अशा स्थितीत बसा जेणेकरुन डोळ्यांना तीच हालचाल दिसेल जी शरीराला आणि आतील कानाला वाटते.
- कारमध्ये, समोरच्या सीटवर बसा आणि दूरचे दृश्य पहा.
- बोटीवर, डेकवर जा आणि क्षितिजाची हालचाल पहा.
- विमानात, खिडकीजवळ बसा आणि बाहेर पहा. तसेच, विमानात, पंखांच्या वर एक आसन निवडा जिथे गती कमी केली जाते.
- मोशन सिकनेसचा अनुभव येत असल्यास प्रवास करताना वाचू नका आणि मागे तोंड करून सीटवर बसू नका.
- मोशन सिकनेस असलेल्या दुसऱ्या प्रवाशाला पाहू नका किंवा बोलू नका.
- प्रवासापूर्वी आणि प्रवासादरम्यान तीव्र वास आणि मसालेदार किंवा स्निग्ध पदार्थ टाळा.
- वाचा: Know all about Cancer | कर्करोग कारणे, प्रतिबंध, निदान व उपचार
मोशन सिकनेससाठी औषधे
घरगुती उपचार प्रभावी असले तरी, मोशन सिकनेस टाळण्यासाठी; औषधे देखील एक चांगला मार्ग आहेत; आणि प्रवासापूर्वी ती उत्तम प्रकारे घेतली जातात. वाचा: Drink lemon water regularly for good health | लिंबू पाण्याचे फायदे
- स्कोपोलामाइन – मोशन सिकनेससाठी सर्वात सामान्यपणे लिहून दिलेली औषधे. लक्षणे सुरु होण्यापूर्वी; ते घेणे आवश्यक आहे. हे पॅचच्या रूपात उपलब्ध आहे जे प्रवासाच्या 6-8 तास आधी कानाच्या मागे ठेवले जाते.
- प्रोमेथाझिन – प्रवासाच्या २ तास आधी घेतले पाहिजे; प्रभाव 6-8 तास टिकतो. साइड इफेक्ट्समध्ये तंद्री आणि कोरडे तोंड; यांचा समावेश असू शकतो. वाचा: How to prevent premature greying of hair? केस अकाली पांढरे होणे
- Cyclizine – प्रवासाच्या किमान 30 मिनिटे आधी घेतल्यास ते सर्वात प्रभावी ठरते. 6 वर्षांपेक्षा कमी वयाच्या मुलांसाठी याची शिफारस केलेली नाही आणि साइड इफेक्ट्स स्कोपोलामाइनसारखेच असतात.
वाचा: Drink lemon water regularly for good health | लिंबू पाण्याचे फायदे
- डायमेनहायड्रेनेट – दर 4-8 तासांनी घेतले जाते. साइड इफेक्ट्स स्कोपोलामाइनसारखेच आहेत.
- डायमेनहाइड्रेनेट च्युइंग गम – तज्ज्ञांच्या एका चमूने अमेरिकन असोसिएशन ऑफ फार्मास्युटिकल सायंटिस्ट्सच्या वार्षिक मीटिंग; आणि एक्सपोझिशनमध्ये २०१२ मध्ये एका अभ्यासावर बोलले होते; ज्यामध्ये असे दिसून आले की रुग्ण गालाद्वारे औषध शोषू शकतात. वाचा: How to Start Mineral Water Plant? | असा सुरु करा वॉटर प्लांट
- मेक्लिझिन (बोनिन) – प्रवासाच्या 1 तास आधी घेतल्यास सर्वात प्रभावी आहे. 12 वर्षांखालील मुलांसाठी याची शिफारस केलेली नाही आणि साइड इफेक्ट्समध्ये तंद्री आणि कोरडे तोंड असू शकते. वाचा: Reasons for Drinking Coconut Water | नारळ पाणी का प्यावे?
प्रवास संपला की मोशन सिकनेस सहसा निघून जातो; पण तरीही तुम्हाला चक्कर येत असेल, डोकेदुखी होत असेल; उलट्या होत असतील, ऐकू येत असेल किंवा छातीत दुखत असेल तर तुमच्या डॉक्टरांचा सल्ला घ्या. वाचा: How to take care of skin in summer | उन्हाळा व त्वचेच्या समस्या
Related Posts
- Techniques and Methods of Water Purification | जलशुद्धीकरण
- Information about RO-UV and UF Quality | वॉटर प्युरिफायर्स
- How to get rid of house lizards? | घरातून पाली घालविण्याचे उपाय
- Don’t sleep under a tree at night Why? | रात्री झाडाखाली झोपू नये
- How to Get Rid of Dandruff Naturally? | कोंडा घालवण्याचे उपाय
Post Categories
आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.
The Deadliest Places in the World | प्राणघातक ठिकाणे
Read More
Online Teaching and Learning | ऑनलाइन शिक्षण
Read More
The best ways to deal with Acne | मुरुमांना असे सामोरे जा
Read More
Strange facts about the human body | मानवी शरीर तथ्ये
Read More
How to Manage Time at Work | कामाचे वेळ व्यवस्थापन
Read More
Know the Amazing Benefits of Amla | आवळयाचे फायदे
Read More
How to avoid NFT Scams? | एनएफटी घोटाळे कसे टाळावेत
Read More
How to Celebrate Holi Festival in India | होळी उत्सव
Read More
Most Popular Sports in India | भारतातील लोकप्रिय खेळ
Read More
Know about Sports and Arts in India | खेळ व मार्शल आर्ट्स
Read More