Diploma in Stenography After 10th | स्टेनोग्राफी डिप्लोमा

Diploma in Stenography After 10th | स्टेनोग्राफी मध्ये डिप्लोमा, पात्रता, प्रवेश, अभ्यासक्रम, आवश्यक कौशल्य, कोर्स फी, महाविदयालये, करिअर पर्याय व सरासरी वेतन.

डिप्लोमा इन स्टेनोग्राफी (Diploma in Stenography After 10th) हा इ. 10वी किंवा 12वी नंतर केला जाणारा 2 वर्षे कालावधी असलेला डिप्लोमा अभ्यासक्रम आहे. हा अभ्यासक्रम कॉर्पोरेट आणि नॉन-कॉर्पोरेट घटकामध्ये कॉपीरायटिंग, टायपिंग, लिप्यंतरण, संकलन आणि दस्तऐवजांचे संघटन या क्षेत्रातील विद्यार्थ्यांना प्रशिक्षण देण्यासाठी डिझाइन केलेला एक अद्वितीय अभ्यासक्रम आहे.

स्टेनोग्राफी म्हणजे लघुलेखन म्हणजे थेट लेख लिहिणे किंवा टंकलेखन करणे हे नियमित लेखक आणि टायपिस्टच्या तुलनेत खूप वेगाने काम करतात.

Diploma in Stenography After 10th कोर्सच्या तपशीलामध्ये, विद्यार्थ्यांना त्यांच्या आवडीच्या वेगवेगळ्या भाषांमध्ये जलद हस्ताक्षराचे ज्ञान दिले जाते, त्यासाठी इंग्रजी ही अनिवार्य लघुलेखन भाषा आहे.

स्टेनोग्राफीचा डिप्लोमा किंवा स्टेनोग्राफीचा कोणताही कोर्स भारतात मुख्य प्रवाहात नसला तरी, भारतात नोकरीची बाजारपेठ खूप मोठी आहे आणि दर्जेदार स्टेनोग्राफरची मागणी सर्व उद्योगांमध्ये सर्वकाळ वाढत आहे.

ज्या विदयार्थ्यांना स्टेनोग्राफीच्या शैक्षणिक अभ्यासक्रमांबद्दल फारशी कल्पना नाही, त्यांना स्टेनोग्राफीमधील डिप्लोमासाठी आवश्यक ज्ञानाने सुसज्ज करिअरबाबत माहितीपूर्ण निर्णय घेण्यासाठी हा लेख उपयुक्त ठरेल.

Table of Contents

डिप्लोमा इन स्टेनोग्राफी अभ्यासक्रमाविषयी थोडक्यात

कोर्स: डिप्लोमा इन स्टेनोग्राफी
कोर्स लेव्हल: डिप्लोमा
कोर्स कालावधी: 2 वर्षे
पात्रता निकष: इयत्ता 10 वी किंवा इयत्ता 12 वी उत्तीर्ण
प्रवेश: गुणवत्तेवर आधारित
कोर्स फी: सरकारी महाविदयालयांमध्ये सरासरी फी रु. 20 ते 50 हजाराच्या दरम्यान असते, तर खाजगी महाविदयालयांमध्ये 1 लाखापर्यंत आते.
वेतन: वार्षिक सरासरी पगार रु. 3 ते 6 लाखाच्या दरम्यान असतो.
जॉब प्रोफाइल: कॉपीरायटर, लघुलेखक, लीड स्टेनोग्राफर, व्यवस्थापन प्रशिक्षणार्थी, स्वीय सहाय्यक इ.
टॉप रिक्रूटिंग कंपन्या: केंद्रीय सचिवालये, भारत निवडणूक आयोग, भारतीय नौदलाचे मुख्यालय, भारतीय रेल्वे, भारतीय लष्कराचे मुख्यालय, राज्य सरकारी संस्था, सार्वजनिक बँका, स्थानिक महानगरपालिका आणि संबंधित शाखा इ.

पात्रता- Diploma in Stenography After 10th

स्टेनोग्राफी डिप्लोमा हा 10वी किंवा 12वी नंतर केला जाणारा 2 वर्षे कालावधी असलेला अभ्यासक्रम आहे.
कोर्सचा अभ्यासक्रम 4 सेमिस्टरमध्ये विभागलेला असून 6 महिन्यासाठी 1 सेमिस्टर म्हणजे प्रत्येक वर्षी 2 सेमिस्टर असतात.
स्टेनोग्राफीच्या डिप्लोमामध्ये 2 वर्षांच्या कालावधीत विद्यार्थ्यांना विचारात घेतलेल्या नियमित विषयांव्यतिरिक्त गट प्रकल्प, वैयक्तिक असाइनमेंट आणि इंडस्ट्री इंटर्नशिप देखील समाविष्ट आहे.

आवश्यक कागदपत्रे

विद्यार्थ्याकडे त्यांचे 10वी किंवा 12वी उत्तीर्ण प्रमाणपत्र असणे आवश्यक आहे.
उमेदवार पुराव्याची ओळख प्रदान करण्यास सक्षम असावेत.
विद्यार्थी ज्या विद्यापीठासाठी अर्ज करत आहे त्या प्रवेश परीक्षेतील आवश्यक कट ऑफ गुण पूर्ण केले असावेत.
महाविद्यालयांद्वारे कोणत्याही व्यक्तिमत्व चाचण्या किंवा गटचर्चा फेरी असल्यास, विद्यार्थ्यांनी ते स्पष्ट केले असेल आणि त्यांना त्यांच्या पसंतीच्या महाविद्यालयात प्रवेश घेण्यासाठी आवश्यक गुण मिळतील.

प्रवेश प्रक्रिया- Diploma in Stenography After 10th

Stenographar — Image by Bartek Zakrzewski from Pixabay

अनेक महाविद्यालये विद्यार्थ्यांना त्यांच्या 10वी किंवा 12वी पदवीनंतर थेट प्रवेश देतात.
विदयार्थ्यांनी त्यांना हव्या असलेल्या महाविद्यालयांसाठी ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन अर्ज करणे आवश्यक आहे.
स्टेनोग्राफी कोर्समध्ये डिप्लोमामध्ये प्रवेश घेण्यासाठी सर्व कागदपत्रे तयार असणे आवश्यक आहे. भारतातील मान्यताप्राप्त मंडळाकडून 10वी आणि 12वी उत्तीर्ण प्रमाणपत्रे, हस्तांतरण प्रमाणपत्रे, अधिवास प्रमाणपत्रे, स्थलांतर प्रमाणपत्रे, ओळखीचा पुरावा, तात्पुरती प्रमाणपत्रे इत्यादी आवश्यक कागदपत्रे आहेत.
वाचा: Best Computer Courses After 10th | सर्वोत्कृष्ट संगणक कोर्सेस

सरासरी कोर्स फी

डिप्लोमा इन स्टेनोग्राफी कोर्सची फी प्रत्येक कॉलेजमध्ये बदलते परंतु, मूळ शिकवणी फी संपूर्ण अभ्यासक्रमासाठी सुमारे रु. 1 लाख आहे.
शिक्षण शुल्काव्यतिरिक्त, सरासरी, अतिरिक्त रु. 50 हजारासह अभ्यासक्रम आणि अतिरिक्त ॲक्टिव्हिटींवर खर्च केले जाऊ शकतो.
सरकारी महाविद्यालयांमधील फी खूपच कमी असते, संपूर्ण अभ्यासक्रमासाठी फी सुमारे 20 हजार ते 50 हजाराच्या दरम्यान असते.
वाचा: Diploma in Leather Designing | लेदर डिझायनिंग

अभ्यासक्रम- Diploma in Stenography After 10th

भारतातील बहुतेक महाविद्यालयांमध्ये स्टेनोग्राफीच्या डिप्लोमासाठी खालील विषयांचा विचार केला जातो.

अंतर्गत प्रकल्प
अंतिम वर्षाचा प्रकल्प
अनिवार्य भाषा लेखन
इंटर्नशिप
उद्योग प्रशिक्षण
कॉपीरायटिंग
कॉर्पोरेट प्रशिक्षण
लघुलेखन
लायब्ररी आणि अभ्यासेतर क्रियाकलाप
व्हिवा व्हॉस
संप्रेषण कौशल्ये (लिखित आणि स्वर)
सरकारी प्रशिक्षण
सामग्री लेखन
वाचा: Certificate in Physiotherapy After 10th | फिजिओथेरपी

आवश्यक कौशल्य- Diploma in Stenography After 10th

स्टेनोग्राफर होण्यासाठी विविध कौशल्ये आवश्यक आहेत:

उमेदवारांना लिखित भाषांची आवड असणे आवश्यक आहे.
उमेदवारांचे भाषेवर चांगले प्रभुत्व असणे आवश्यक आहे.
विदयार्थ्यांकडे संघटनात्मक कौशल्ये आणि गोष्टी ट्रॅकवर ठेवणे चांगले असले पाहिजे.
कागदपत्रे हाताळण्यात आणि अंदाज लावता येण्याजोग्या पॅटर्नमध्ये व्यवस्थापित करण्याचे कौशल्ये असले पाहिजे.
वाचा: List of the most popular courses after 10th: 10 वी नंतर पुढे काय?

महाराष्ट्रातील महाविदयालये

ग्रामीण पॉलिटेक्निक, नांदेड
महिला तांत्रिक शिक्षण आणि संशोधन संस्था, नागपूर
रीगल इन्स्टिट्यूट, सोमवार पेठ
द एज्युकेशन विझार्ड अकॅडमी लोहगाव, पुणे
वाचा: How To Choose The Right Stream After 10th | योग्य शाखा निवड

स्टेनोग्राफरची कार्ये

स्टेनोग्राफरच्या मूलभूत कार्यामध्ये खालील मुद्दे महत्वाचे आहेत.

लघुलेखक त्रैमासिक किंवा वार्षिक आधारावर विविध सरकारी दस्तऐवज आणि अहवाल प्रकाशित करण्यात मदत करतात.
ते संस्थेतील वेगवेगळ्या कागदपत्रांची कॉपीराईट आणि पुरावा तपासतात.
मीटिंगचे गोपनीय इतिवृत्त लघुलेखकाद्वारे काढले जातात आणि मीटिंगच्या संबंधित सहभागींसाठी पुन्हा प्रकाशित केले जातात.
ते नेहमी लिखित स्वरुपात स्वर शब्दांचे प्रतिलेखन करण्यासाठी जबाबदार असतात.
मूकबधिर किंवा वृद्ध यांसारख्या भिन्न लक्ष्यित प्रेक्षकांसाठी भाषणे किंवा थेट कार्यक्रमांना कॅप्शन देण्यात स्टेनोग्राफर मदत करतात
ते संस्थेच्या आत आणि बाहेर गोपनीयतेच्या दस्तऐवजांचा मागोवा घेतात आणि त्यांची देखभाल करतात.
वाचा: Know the courses after 10th | 10वी नंतरचे अभ्यासक्रम

करिअर पर्याय- Diploma in Stenography After 10th

स्टेनोग्राफीमधील पदवीधर किंवा डिप्लोमासाठी काही प्रमुख उद्योग खालील प्रमाणे आहेत. स्टेनोग्राफरच्या रिक्त जागा मुख्यतः सरकारी संस्था आणि काही खाजगी संस्थांमध्ये दिसू शकतात ज्यांचे व्यवसाय मॉडेल स्टेनोग्राफरच्या कौशल्यांचा वापर करण्याची मागणी करतात.

भारतातील न्यायालये (सर्वोच्च न्यायालय, विविध राज्यांतील उच्च न्यायालये, दिवाणी न्यायालये, जिल्हा न्यायालये इ.)

DRDO: संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था
केंद्रीय सचिवालये
भारत निवडणूक आयोग
भारतीय नौदलाचे मुख्यालय
भारतीय रेल्वे
भारतीय लष्कराचे मुख्यालय
राज्य सरकारी संस्था
सार्वजनिक बँका जसे की स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI), पंजाब नॅशनल बँक (PNB), इ.
स्थानिक महानगरपालिका आणि संबंधित शाखा
वाचा: Diploma: The best career option after 10th | 10वी नंतरचे डिप्लोमा

रोजगाराच्या संधी

स्टेनोग्राफीचा डिप्लोमा कोर्स पूर्ण केल्यानंतर, एखाद्याला खालील पदांसह नोकरी मिळू शकते.

कार्यकारी: स्टेनोग्राफी
कॉपीरायटर
लघुलेखक
लीड स्टेनोग्राफर
व्यवस्थापन प्रशिक्षणार्थी
सहाय्यक व्यवस्थापक: सामग्री धोरण
स्वीय सहाय्यक
वाचा: Diploma in Information Technology after 10th | आयटी डिप्लोमा

सारांष- Diploma in Stenography After 10th

इयत्ता 10 वी किंवा इयत्ता 12 वी उत्तीर्ण झालेले विदयार्थी अभियांत्रिकी किंवा वैदयकीय अभ्यासक्रमाकडे वळतात. परंतू सर्वच विदयार्थी अभ्यासक्रमाच्या अटी पूर्ण करु शकत नाही.

त्यामुळे विदयार्थ्यांनी करिअरची निवड करतांना आवड असेल तर, स्टेनोग्राफी डिप्लोमा कोर्सची निवड करण्यास हरकत नाही. अभियांत्रिकी किंवा वैद्यकीय अभ्यासक्रमाच्या तुलनेत, स्टेनोग्राफी डिप्लोमामध्येही करण्यासारखे भरपूर आहे, तयामुळे इच्छुकांनी या डिप्लोमाकडै लक्ष दिले पाहिजे.

या कोर्ससाठी केलेल्या खर्चाच्या तुलनेत नोकरीनंतर मिळणारा परतावा खूप जास्त आहे आणि शिक्षणाचा खर्च अत्यंत परवडणारा आहे. त्यामुळे कोणत्याही आर्थिक पार्श्वभूमीचे लोक हा अभ्यासक्रम करु शकतील.

टीप: स्टेनोग्राफीच्या डिप्लोमाचे जसे काही फायदे आहेत तसेच काही तोटेही आहेत. जसे की तंत्रज्ञान आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता आल्यापासून नोकरीचा बाजार फारसा विस्तारलेला नाही. तसेच, भारतातील लघुलेखकांसाठी वेतन पॅकेज यूएसए किंवा यूकेमधील त्यांच्या समकक्षांच्या बरोबरीचे नाही.

वाचा: Career Counselling After 10th | करिअर समुपदेशन

स्टेनोग्राफी विषयी विचारले जाणारे प्रश्न

स्टेनोग्राफीमधील डिप्लोमासाठी सरासरी फी किती आहे?

स्टेनोग्राफीचा डिप्लोमा अभ्यासक्रम पूर्ण करण्यासाठी सरासरी फी रु. 1 लाखा पर्यंत आहे.

वाचा: Know the list of courses after 10th | 10वी नंतरचे कोर्स

स्टेनोग्राफी मध्ये डिप्लोमा करण्यासाठी सर्वोत्तम कॉलेज कोणते आहे?

स्टेनोग्राफीमध्ये डिप्लोमा करण्यासाठी राजहंस कमर्शियल कॉलेज हे भारतातील सर्वोत्तम कॉलेज मानले जाते

वाचा: Know the short term courses after 10th | शॉर्ट टर्म कोर्स

स्टेनोग्राफीमध्ये डिप्लोमा असलेल्या पदवीधराचा सरासरी पगार किती आहे?

करिअरच्या सुरुवातीला स्टेनोग्राफीचा डिप्लोमा असलेल्या विद्यार्थ्याला मिळणारा वार्षिक सरासरी पगार रु. 3 ते 6 लाखाच्या दरम्यान असतो.

वाचा: Great Commercial Courses After 10th | व्यावसायिक कोर्स

स्टेनोग्राफी हे करिअर करण्यासारखे आहे का?

या प्रश्नाचे उत्तर वैयक्तिक इच्छुक व्यक्तीची आवड, स्वारस्य आणि तो किंवा ती ज्या सामाजिक आणि आर्थिक परिस्थितीमध्ये आहे त्यावर अवलंबून असते. तथापि, जर एखाद्याला या क्षेत्राची आवड असेल, तर स्टेनोग्राफीमध्ये डिप्लोमा करणे योग्य आहे.

Related Posts

Post Categories

Education