Veterinary Courses After 10th | पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम

Veterinary Courses After 10th | 10वी नंतर पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम, पात्रता, आवश्यक कौशल्ये, अभ्यासक्रम, प्रवेश प्रक्रिया, अभ्यासक्रम शुल्क महाविद्यालये,  नोकरीच्या संधी, जॉब प्रोफाइल व सरासरी वेतन.

इयत्ता 10 वी उत्तीर्ण झालेल्या विदयार्थ्यांना प्राणी जीवनाविषयी आवड, प्राण्यांमध्ये तीव्र स्वारस्य आणि त्यांचे कल्याण सुनिश्चित करण्यासाठी सर्वकाही करण्याची इच्छा असेल तर ते विदयार्थी पशुवैद्यकीय विज्ञानाचा अभ्यास (Veterinary Courses After 10th) करण्याचा विचार करु शकतात.

पशुवैद्यकाचे काम प्राण्यांच्या वैद्यकीय गरजा, त्यांच्या आनंद, आराम आणि एकूण आरोग्याची काळजी घेणे हे आहे. हे प्राण्यांचे संरक्षण, निदान आणि उपचार करण्यासाठी उपयुक्त आहे. यामध्ये वन्य आणि पाळीव प्राणी दोन्ही समाविष्ट आहेत.

एकोणिसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात करिअरचा पर्याय म्हणून पशुवैद्यकीय विज्ञानाकडे पाहिले गेले. पशुवैद्यकीय डॉक्टर, मानवी वैद्यकीय तज्ञांप्रमाणे, समाजात आदरणीय स्थान मिळवतात. या अभ्यासक्रमानंतर विदयार्थी शासकीय किंवा  खाजगी क्षेत्रात नोकरी करु शकतात किंवा स्वत:चा व्यवसाय करु शकतात.

या अभ्यासक्रमानंतर विदयार्थ्यांसाठी चांगले करिअर पर्याय उपलब्ध आहेत. चांगल्या पगारासह उमेदवारांना देशात किंवा देशाच्या बाहेर करिअरच्या विविध संधीं आहेत. एखाद्याचा जीव वाचवल्याचा आनंद, मग तो माणूस असो वा प्राणी, याला सर्वोच्च प्राधान्य आहे.

आणखी एक महत्त्वाचा मुद्दा असा आहे की, आता बहुतेक लोक पाळीव प्राणी घरी ठेवतात. त्यामुळे सुरुवातीच्या टप्प्याच्या तुलनेत आता नोकरी मिळण्याच्या शक्यतेत वाढ झाली आहे.

विदयार्थ्यांनी निवडलेल्या कोर्सवर अवलंबून, पशुवैद्यकीय विज्ञान अभ्यासासाठी विविध विषय प्रदान करते. जसे की, प्राणी आहार, पशुवैद्यकीय पॅथॉलॉजी, प्राणी अनुवांशिक आणि प्रजनन, पशुवैद्यकीय सूक्ष्मजीवशास्त्र, पशुधन उत्पादन आणि रेडिओलॉजी ही सर्व संभाव्य स्पेशलायझेशन आहेत.

पात्रता निकष- Veterinary Courses After 10th

• पात्रता: या अभ्यासक्रमास पात्र होण्यासाठी उमेदवारांनी मान्यताप्राप्त शिक्षण मंडळाची इयत्ता 10वी बोर्ड परीक्षा किमान 50 टक्के गुणांसह उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे.
• वयोमर्यादा: या पदविका अभ्यासक्रमांसाठी वयोमर्यादा किमान 16 वर्षे आहे.
• कालावधी: पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमाच्या प्रकारानुसार, हे डिप्लोमा अभ्यासक्रम 1 ते 3 वर्षे कालावधी असलेले आहेत.

आवश्यक कौशल्ये- Veterinary Courses After 10th

• प्राण्यांच्या मदतीशिवाय समस्या शोधण्याची क्षमता तसेच संवाद साधण्यात सक्षम असणे ही पशुवैद्यकासाठी सर्वात महत्त्वाची प्रतिभा आहे.
• उमेदवारांनी आवश्यक असलेल्या प्रयोगशाळेतील संशोधन क्षमतांशी परिचित असले पाहिजे.
• उमेदवारांमध्ये वैज्ञानिक साहित्य समजून घेण्याची क्षमता असली पाहिजे.
• विदयार्थ्यांमध्ये  गटात काम करण्याची क्षमता असावी.
• आधुनिक पद्धती आणि संशोधन सुविधांमध्ये आढळणाऱ्या अत्याधुनिक तंत्रज्ञानासह काम करण्यासाठी आवश्यक कौशल्ये आत्मसात असावीत.
• उमेदवारांमध्ये सॉफ्ट स्किल्स असावेत.

10वी नंतरचे पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम

पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसाय डिप्लोमा

पशुधन आणि प्राण्यांमध्ये स्वारस्य असलेल्या विद्यार्थ्यांना हा कोर्स खूप आनंददायक आणि फायदेशीर वाटेल. व्यावसायिक त्यांचे शेत व्यवस्थापित करणे किंवा प्रजनन पर्यवेक्षक किंवा काळजीवाहक म्हणून प्रतिष्ठित आस्थापनांमध्ये काम करणे निवडू शकतात.

ग्रामीण भागात पशुपालनाद्वारे महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली जाते, कारण शेतकरी स्वत: प्राणी आणि ते उत्पादित केलेल्या उत्पादनांवर अवलंबून असतात.

सुप्रसिद्ध शेततळे, वन्यजीव अभयारण्ये आणि कृषी मंत्रालय, रोजगाराच्या इतर ठिकाणी सल्लागार आणि व्यावसायिक व्यवस्थापक म्हणूनही काम करु शकते. डिप्लोमा, बॅचलर, पोस्ट ग्रॅज्युएट आणि डॉक्टरेट स्तरांवर अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत.

डिप्लोमा अभ्यासक्रमासाठी तीन वर्षे हा किमान कालावधी आहे, तो सहा वर्षांपर्यंत वाढवण्याची शक्यता आहे. किमान पात्रता दहावी उत्तीर्ण असणे आवश्यक आहे. अर्जदाराचे वयही किमान 15 वर्षे असावे, या अभ्यासक्रमासाठी कमाल वय 21 वर्षे आहे.

अखिल भारतीय प्रवेश परीक्षेच्या निकालाच्या आधारे अभ्यासक्रमात प्रवेश दिला जातो. प्रवेश परीक्षेसाठी किमान पात्रता ग्रेड संभाव्य 150 गुणांपैकी 60 गुण आहे. भारतात, कोर्सची फी सामान्यत: रु. 1,500 ते रु. 35,000 पर्यंत आहे. 

पशुवैद्यकीय फार्मसी डिप्लोमा

द डिप्लोमा इन व्हेट फार्मसी हा दोन वर्षांचा वैद्यकीय अभ्यासक्रम आहे जो प्राण्यांच्या औषधांच्या विश्लेषणावर केंद्रित आहे आणि ऑनलाइन उपलब्ध आहे.

या कोर्समध्ये समाविष्ट असलेल्या विषयांमध्ये प्राणी औषधे, प्राण्यांच्या औषधांचे विविध प्रकार, विशिष्ट परिस्थितीसाठी काही औषधे, रोगांसाठी औषध, प्रजननासाठी औषधे आणि औषधांशी संबंधित इतर विषयांचा समावेश आहे.

हे अभ्यासक्रम पशुवैद्यकीय औषधांमध्ये फार्मासिस्ट म्हणून काम करु इच्छिणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी डिझाइन केलेले आहेत. विद्यार्थ्यांमध्ये, हा उपलब्ध सर्वात लोकप्रिय पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रमांपैकी एक आहे. काही महाविद्यालये दहावीनंतर या अभ्यासक्रमाला प्रवेश देतात.

अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर, उमेदवार फार्मास्युटिकल व्यवसायात नोकरीसाठी पात्र होतात. याव्यतिरिक्त, सार्वजनिक क्षेत्रातील कामाचे पर्याय विदयार्थ्यांसाठी उपलब्ध आहेत. करिअर प्रोफाइलची काही उदाहरणे खाली सूचीबद्ध आहेत जी अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर पाठपुरावा करण्यास पात्र होऊ शकतात.

• पशुवैद्यकीय अधिकारी
• पशुवैद्यकीय सल्लागार
• फार्मासिस्ट दुकान व्यवस्थापक
• विक्री प्रतिनिधी

डेअरी फार्मिंग डिप्लोमा- Veterinary Courses After 10th

हा कोर्स दुग्धोत्पादन, दुधाची गुणवत्ता, दूध प्रक्रिया आणि पॅकेजिंग, दुग्धजन्य पदार्थ, दुग्धव्यवसाय व्यवस्थापन आणि डेअरी उद्योगातील उद्योजकता याविषयी शिकण्यात मदत करतो. या प्रशिक्षणाला एक वर्ष ते चार वर्षे लागू शकतात. दिल्लीतील IGNOU, शिलाँगमधील CMJ विद्यापीठ आणि त्रिवेंद्रममधील KVASU या संस्था हे अभ्यासक्रम देतात.

या अभ्यासक्रमासाठी उमेदवार स्वयं-प्रेरित असले पाहिजेत, त्यांच्याकडे उत्कृष्ट संभाषण कौशल्य असावे आणि विविध संदर्भांशी जुळवून घेण्याची क्षमता असावी. या कोर्ससाठी कठोर परिश्रम, उत्कृष्ट संभाषण कौशल्य, स्वच्छता आणि नेतृत्व क्षमता हे गुण आवश्यक आहेत.

ही पदवी पूर्ण केल्यानंतर, सार्वजनिक आणि खाजगी दोन्ही क्षेत्रात रोजगाराच्या संधी उपलब्ध आहेत. शेत आणि उत्पादन व्यवसाय हे काम शोधण्यासाठी चांगली ठिकाणे आहेत, परंतु एखादी व्यक्ती स्वतःचा व्यवसाय देखील करु शकते, जसे की दुध डेअरी, आईस्क्रीम शॉप किंवा सल्लागार म्हणून काम करु शकते.

दुधाचे उत्पादन करण्यासाठी तंत्रज्ञानाचा वापर कसा करायचा, दुधाचे उत्पादन करणाऱ्या प्राण्यांना योग्य आहार देणे, दुधापासून विविध प्रकारचे दुग्धजन्य पदार्थ कसे बनवायचे आणि प्राण्यांचा कचरा आणि मूत्र यांचा वापर कसा करायचा हे जाणून घेतले जाते. इतर उत्पादने बनवण्यासाठी प्राण्यांचा कचरा आणि मूत्र कसे वापरावे हे देखील उमेदवारांना शिकविले जाते.

ज्या विद्यार्थ्यांना प्राणी आणि शेती या दोन्ही गोष्टींमध्ये रस आहे त्यांना या विषयाचा पाठपुरावा करण्यात रस असू शकतो. कोर्स पूर्ण केल्यानंतर, विदयार्थी डेअरी फार्म सुरु करु शकतात कारण या दुग्धव्यवसायाचे आगामी भविष्य अत्यंत आशादायी आहे.

पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ डिप्लोमा

या डिप्लोमा कोर्समध्ये विदयार्थी शस्त्रक्रिया, प्रयोगशाळा मदत आणि प्राण्यांची काळजी याबद्दल सविस्तर ज्ञान संपादन करतात. या अभ्यासक्रमाचा कालावधी 1 ते 2 वर्षाचा असून किमान शुल्क रु. 10 हजार आहे.

अधिकृत प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ डेटाचे संकलन, सॅम्पलिंग, चाचणी आणि रिपोर्टिंगमध्ये महत्त्वपूर्ण कार्य करतात. परजीवीशास्त्र, पॅथॉलॉजी आणि सार्वजनिक आरोग्य हे सर्व विषय अभ्यासक्रमात समाविष्ट आहेत. लॅ

ब तंत्रज्ञांना सध्याच्या उपकरणांची स्वच्छता राखण्यासाठी तसेच त्यांच्या वापरापूर्वी वैद्यकीय प्रक्रियांचे आयोजन आणि विश्लेषण करणे आवश्यक आहे.

हा पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ प्रशिक्षणाचा अभ्यासक्रम आहे. लॅब तंत्रज्ञांचे काम पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळेला चांगल्या कामाच्या क्रमाने ठेवणे आवश्यक आहे.

या कोर्समध्ये, विदयार्थी पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळांमध्ये वापरली जाणारी अनेक प्रकारची  उपकरणे, रसायने, इलेक्ट्रॉनिक उपकरणे, संगणक आणि इतर संबंधित विषयांचा अभ्यास केला जातो.

वाचा: Best Computer Courses After 10th | सर्वोत्कृष्ट संगणक कोर्सेस

पशुवैद्यकीय सहाय्यक डिप्लोमा

डिप्लोमा इन व्हेटरनरी असिस्टंट हे अल्पकालीन शिक्षण आहे जे पशुवैद्यकीय पद्धतींच्या देखभालीवर लक्ष केंद्रित करते. पशुवैद्यकीय सहाय्यक पशुवैद्यकीय प्रयोगशाळेची देखरेख, पशुवैद्यकीय शल्यचिकित्सकांचे सहकार्य आणि डॉक्टरांच्या समस्यांचे निराकरण यासह विविध कामांसाठी जबाबदार असतात.

इतर विषयांबरोबरच प्राण्यांची काळजी आणि संगोपन, तसेच प्राण्यांची स्वच्छता आणि आहार हे सर्व या अभ्यासक्रमात समाविष्ट आहे.

पशुवैद्यकीय सहाय्यक अभ्यासक्रम पूर्ण होण्यासाठी 1 ते 2 वर्षे लागतात. अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर, उमेदवार रुग्णालये, दवाखाने, गैर-सरकारी संस्था, प्राणीसंग्रहालये आणि इतर संबंधित सेटिंग्जमध्ये काम करण्यास पात्र होतात.

वाचा: Certificate in Physiotherapy After 10th | फिजिओथेरपी

पशुवैद्यकीय सहाय्यक स्वच्छता, प्रयोगशाळेच्या प्रक्रियेत मदत करतात आणि प्राण्यांचे नमुने गोळा करतात. जिज्ञासू विद्यार्थ्यांना या कोर्सद्वारे प्रदान केलेल्या अनुभवाचा फायदा होतो.

संगणक कौशल्ये, संप्रेषण क्षमता आणि इतरांना मदत करण्याची तयारी आवश्यक आहे. जेव्हा पशुवैद्यकीय सहाय्यकांचा विचार केला जातो तेव्हा प्रयोगशाळेत काम करणे हा सर्वात महत्वाचा घटक आहे.

या कोर्समध्ये प्राण्यांची देखभाल, प्राणी नियंत्रण, प्रयोगशाळेच्या प्रक्रियेचे ज्ञान, शरीरशास्त्र, प्राण्यांच्या दुखापती, त्यांची काळजी, प्राण्यांचे पोषण आणि इतर संबंधित विषयांचा समावेश आहे. पशुवैद्यकीय सहाय्यक क्लिनिक, बचाव गट, ग्रूमिंग शॉप्स आणि प्रयोगशाळांसह विविध सेटिंग्जमध्ये कार्य करतात.

वाचा: Career Opportunities in the Arts Stream: 10 वी नंतर करिअर संधी

डेअरी टेक्नॉलॉजी डिप्लोमा

डेअरी टेक्नॉलॉजीमधील प्रमाणपत्र हा खरोखरच दूध उत्पादनाचा एक अभ्यासक्रम आहे, जो सामान्यत: 1 ते 3 वर्षांच्या दरम्यान असतो.

कव्हर केलेल्या विषयांमध्ये मोठ्या प्रमाणात दुधाचे उत्पादन करणाऱ्या प्राण्यांच्या जातींचे विविध प्रकार, कृत्रिम दुधाचे उत्पादन आणि वापर, विविध प्रकारचे दुग्धजन्य पदार्थ, यंत्रसामग्री वापरुन दुग्धजन्य पदार्थांचे उत्पादन, दुग्धशाळेची गुणवत्ता आणि अनेक दुग्ध उत्पादनाशी संबंधित इतर विषय.

अभ्यासक्रम पूर्ण केल्यानंतर, विदयार्थी डेअरी फार्म, दूध उत्पादन कारखाना, दुग्ध उत्पादन फार्म, क्लिनिक किंवा इतर तत्सम आस्थापनांवर काम करण्यास पात्र होतात.

वाचा: List of the most popular courses after 10th: 10 वी नंतर पुढे काय?

प्रवेश प्रक्रिया- Veterinary Courses After 10th

बहुतांश डिप्लोमा-स्तरीय पशुवैद्यकीय अभ्यासांसाठी प्रवेश 10वी इयत्तेवर आधारित आहेत. या अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेण्यापूर्वी विविध महाविद्यालयांमध्ये या व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी खासगी प्रवेश परीक्षाही घेतल्या जातात.

वाचा: The Best ITI Trades After 8th and 10th | सर्वोत्तम आयटीआय कोर्स

अभ्यासक्रम शुल्क- Veterinary Courses After 10th

• सरकारी महाविद्यालयांमध्ये, वार्षिक शिक्षण शुल्क रु. 1500 ते 40,000 दरम्यान आहे.
• खाजगी महाविद्यालये वार्षिक शिक्षण शुल्क रु. 50,000 ते 2 लाखांपर्यंत आकारतात.
• वाचा: Know the courses after 10th | 10वी नंतरचे अभ्यासक्रम

भारतातील प्रमुख पशुवैद्यकीय महाविद्यालये

भारतात, निवडण्यासाठी अनेक पशुवैद्यकीय महाविद्यालये आहेत. प्रत्येक संस्थेची विशिष्ट शिस्त असते आणि प्रत्येक संस्था  तुम्हाला उज्ज्वल भविष्यासाठी उत्कृष्ट माहिती देऊन सुसज्ज करण्याचा प्रयत्न करते.

तथापि, उपलब्ध संसाधनांनुसार, खाली सूचीबद्ध केलेली महाविद्यालये उमदवारांच्या नोकरीच्या शक्यता आणि संधी निर्माण करण्यासाठी सर्वोत्तम आहेत.

• मत्स्य आणि प्राणी विज्ञान विद्यापीठ, पश्चिम बंगाल
• पशुवैद्यकीय आणि प्राणी विज्ञान विद्यापीठ, तमिळनाडू
• पशुवैद्यकीय महाविद्यालय, नागपूर
• मत्स्य आणि प्राणी विज्ञान, कर्नाटक विद्यापीठ
• कृषी आणि तंत्रज्ञान, ओरिसा विद्यापीठ
• कृषी आणि तंत्रज्ञान, गोविंद बल्लभ पंत विद्यापीठ
• भारतीय पशुवैद्यकीय संशोधन संस्था
• बिरसा कृषी-विद्यापीठ
• पशुवैद्यकीय विज्ञान महाविद्यालय, मुंबई
• वाचा: Diploma: The best career option after 10th | 10वी नंतरचे डिप्लोमा

नोकरीच्या संधी- Veterinary Courses After 10th

पशुवैद्यकीय शास्त्रामध्ये प्रमाणपत्र प्राप्त केल्यानंतर, रोजगार शोधण्यासाठी असंख्य उद्योग आहेत जसे की,

• डेअरी उत्पादन व्यवस्थापक
• वन्यजीव अभयारण्य
• मत्स्यपालन, पशुसंवर्धन आणि कृषी मंत्रालय
• कृषी क्षेत्र
• डेअरी फार्म
• पशुवैद्यकीय रुग्णालये
• केंद्र किंवा राज्य पशुसंवर्धन विभाग
• प्राणी संशोधन केंद्रे
• वाचा: Diploma in Agriculture after 10th |कृषी पदविका

जॉब प्रोफाइल- Veterinary Courses After 10th

• पशुसंवर्धन विभागात पर्यवेक्षक किंवा लिपिक
• पशुवैद्यकीय अधिकारी
• पशुवैद्य
• वाचा: Know the list of courses after 10th | 10वी नंतरचे कोर्स

पगाराचे पॅकेज- Veterinary Courses After 10th

भारतातील पशुवैद्यकांचे वेतन पॅकेज त्यांच्या पात्रतेच्या पातळीनुसार बदलते, जे डिप्लोमा ते पीएच.डी. पर्यंत असते. पातळी याव्यतिरिक्त, एखाद्या व्यक्तीकडे विशिष्ट व्यवसायातील कौशल्याचे प्रमाण विचारात घेतले जाते.

• पगाराचे पॅकेज पदानुसार 1.3 लाख ते 2 लाख वार्षिक आधारावर बदलते.
• पशुवैद्यकीय औषधात प्रमाणपत्र मिळाल्यानंतर एखाद्या व्यक्तीचे वेतन पॅकेज त्यांच्या अनुभवावर अवलंबून, सरासरी 3 लाख ते 2 लाखांपर्यंत बदलते.
• BVSc सह फ्रेशर, पदवी आणि परवानाधारकांना प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर वार्षिक सरासरी 2 ते 3 लाख मिळण्याची अपेक्षा आहे.
• BVSc पदवीधर सहसा त्यांच्या स्थान आणि अनुभवानुसार सरासरी 2 ते 5 लाख कमावतात. व्यवसायातील अनुभव प्राप्त केल्यानंतर, उमेदवार वेतनवाढीसाठी पात्र होऊ शकतात.
• पशुवैद्यकीय शास्त्रात पदव्युत्तर पदवी पूर्ण केल्यावर, सरासरी उत्पन्न पॅकेज वार्षिक 5 ते 7.5 लाखाच्या दरम्यान असते.
• असा अंदाज आहे की पीएच.डी.च्या वार्षिक उत्पन्नाची भरपाई. पशुवैद्यकीय शास्त्रातील उमेदवार दरवर्षी 3 ते 9 लाखांच्या दरम्यान असेल.
• वाचा: Know the short term courses after 10th | शॉर्ट टर्म कोर्स

अभ्यासक्रमांची व्याप्ती- Veterinary Courses After 10th

आजच्या समाजात पाळीव प्राण्यांच्या प्रेमाप्रमाणेच पाळीव प्राण्यांची काळजी घेणारी दवाखाने अधिक लोकप्रिय होत आहेत. भारतात, पशुवैद्यकीय औषध क्षेत्र नवीन नाही.

हे अनेक दशकांपासून सुरु आहे; हे फक्त इतकेच आहे की ते फारसे प्रसिद्ध नव्हते. हे असे होते की फक्त थोड्या लोकांना त्यात रस होता, परंतु हे सतत बदलत आहे.

अलिकडच्या वर्षांत, प्राण्यांच्या कल्याणाविषयी आणि पर्यावरणातील त्याचे महत्त्व याबद्दल जनजागृती वाढली आहे. भारतातील पशुवैद्यकीय अभ्यासक्रम तरुण प्राणीप्रेमींमध्ये अधिक लोकप्रिय होत आहेत.

Related Posts

• Diploma in Physiotherapy | फिजिओथेरपीमध्ये डिप्लोमा
• Pharmacy Courses After 10th | 10वी नंतर फार्मसी कोर्सेस
• Great Commercial Courses After 10th | व्यावसायिक कोर्स

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.