What are the types of water purifiers? | वॉटर प्युरिफायर्सचे प्रकार

What are the types of water purifiers? | वॉटर प्युरिफायर्सचे प्रकार, त्यांचे फायदे-तोटे, व आपल्यासाठी; योग्य वॉटर प्युरिफायर कोणता? घ्या जाणून…  

स्वच्छ पिण्याचे पाणी मिळणे हा मूलभूत मानवी हक्क असला तरीही, वाढत्या लोकसंख्येमुळे प्रदेशांना पिण्याच्या पाण्याच्या स्रोतांच्या कमतरतेमुळे आव्हानांचा सामना करावा लागतो. म्हणून जलशुध्दीकरणासाठी What are the types of water purifiers? वॉटर प्युरिफायर्सचे प्रकार माहिती असले पाहिजेत.

जल शुध्दीकरण केवळ हानिकारक सामग्री काढून टाकण्यास मदत करू शकत नाही तर आपल्या पिण्याच्या पाण्याची चव, वास आणि दृश्यमान स्वरूप देखील सुधारू शकते. हे क्लोरीन, मातीचे अवशेष आणि सेंद्रिय आणि अजैविक पदार्थांचे प्रमाण कमी करते.

जलशुध्दीकरण म्हणजे काय? | What is water Purification?

जलशुध्दीकरण म्हणजे पाण्यामध्ये आढळणारे हानिकारक रसायने; दूषित जैविक घटक, क्षार, घन पदार्थ आणि वायू काढून टाकणे. पाणी मानवी वापरासाठी विशेष: पिण्याचे पाणी; शुद्ध आणि निर्जंतुक केले जाते. परंतु पाणी हे वैद्यकीय, औषधी, रासायनिक आणि औद्योगिक वापरासह; इतर विविध कारणांसाठी शुद्ध केले जाऊ शकते. (What are the types of water purifiers?)

जल शुध्दीकरण पद्धतींनुसार पाण्याचे शुद्धीकरण पाच प्रकारात केले जाते.

वॉटर प्यूरिफायर्सचे प्रकार

1. रिव्हर्स ऑस्मोसिस (आरओ)-Reverse Osmosis (RO)

2. अल्ट्राव्हायोलेट (अतिनील)- Ultraviolet (UV)

3. अल्ट्राफिल्टे्रशनशन (यूएफ)- Ultra Filtration (UF)

4. सक्रिय कार्बन- Activated Carbon

5. तलछट फिल्टर- Sediment Filter

1) रिव्हर्स ऑस्मोसिस प्युरिफायरर्स (आरओ)-Reverse Osmosis (RO)

रिव्हर्स ऑस्मोसिस फिल्टर पाण्यापासून दूषित पदार्थ काढून टाकते पाणी शुद्ध करण्यासाठी सेमीपरमेबल झिल्ली; पाणी आरओ पडद्यामधून जाण्यासाठी; त्यामध्ये वॉटर पंप असतो. जो क्षारयुक्त पाण्यावर आरओ पडद्यामधून जाण्यासाठी दाब निर्माण करतो; ही प्रक्रिया होत असताना, पाण्यातील क्लोरीन,  फ्लोराईड, नायट्रेट्स; शिसे, आर्सेनिक, आणि सल्फेट्स पडद्यामध्ये अडकतात. त्यामुळे पाणी शुद्ध होण्यास मदत होते. वॉटर प्लांट कसा सुरु करावा?

क्षारयुक्त पाण्याचे शुद्धीकरण करण्यासाठी आरओ वॉटर प्युरीफायर सर्वात प्रभावी आहेत; क्षारयुक्त पाण्यात विरघळणारे घन पदार्थ आणि रसायने असतात. आर्सेनिक, फ्लोराईड, शिसे, क्लोरीन, नायट्रेट्स आणि सल्फेट्स सारख्या धातूचे कण काढून टाकण्यास; एकमेव आरओ वॉटर प्यूरिफायर सक्षम आहेत. आपल्याकडे या प्रकारचे घरगुती पाणी असेल तर; RO वॉटर प्युरिफायरची निवड करा, कारण त्याद्वारे आपल्याला शुद्ध, सुरक्षित पेयजल मिळेल याची खात्री बाळगा. (What are the types of water purifiers?)

RO वॉटर प्युरीफायरचे प्रकार

आरओ वॉटर प्यूरिफायर ज्या ठिकाणी बसवले जातात, त्यानुसार त्याचे दोन प्रकारात वर्गीकरण केले जाते.

1. वॉल माउंट किंवा टेबल टॉप आरओ वॉटर प्युरिफायर- हे वॉटर प्युरीफायर; भिंतीवर किंवा किचन टेबलावर बसविलेले असतात.
2. अंडर-सिंक किंवा अंडर-काउंटर आरओ वॉटर प्युरिफायर- हे वॉटर प्यूरिफायर; किचन सिंकच्या खाली ठेवलेले असतात. ते दिसत नाहीत कारण ते सिंकच्या खाली असतात.

RO वॉटर प्यूरिफायरचे फायदे

• रिव्हर्स ऑस्मोसिस वॉटर प्यूरीफायर; विरघळलेले घन पदार्थ, आर्सेनिक फ्लोराईड, दूषित घटक आणि शिसे; या सारखे धातूचे कण काढून टाकतात.  
• हे वॉटर प्यूरिफायर दुर्गंधीयुक्त पदार्थ काढून टाकतात आणि  पाण्याची चव व गंध सुधारतात.     
• रिव्हर्स ऑस्मोसिस वॉटर प्युरिफायर सुरक्षित आहेत,     
• त्यांचा मेंटनस खर्च कमी आणि देखरेखीसाठी सोपे आहेत.  
• बाटलीबंद पाण्यापेक्षा पर्यावरणास अनुकूल.    
• किचन सिंकच्या खाली बसवता येतात.

रिव्हर्स ऑस्मोसिस वॉटर प्युरिफायरचे तोटे

• या वॉटर प्यूरीफायरला वीज पुरवठा आवश्यक आहे. त्याबरोबरच त्याला योग्य पाण्याच्या दाबासह वाहते पाणी आवश्यक आहे.   
• रिव्हर्स ऑस्मोसिस वॉटर प्यूरिफायर पाण्यातील कचरा कमी करते; त्याबरोबरच विरघळलेले घन पदार्थ व जंतू सांडपाण्याबरोबर नाल्यांमध्ये जातात.     
• हा 10 लिटर पाण्याचे शुद्धीकरण करत असताना सुमारे 5 लिटर खराब किंवा दुषित पाणी बाहेर टाकतो.|

2) अल्ट्राव्हायोलेट (अतिनील)- Ultraviolet (UV)

अल्ट्राव्हायोलेट वॉटर प्यूरिफायर तंत्रज्ञान हे सूक्ष्मजीव; जीवाणू, विषाणू आणि अल्सर सारख्या रोगाला कारणीभूत ठरणारे पाण्यातील रोगजनकांना नष्ट करण्यास सक्षम आहेत. पर्यावरणाला अनुकूल अशा तंत्रज्ञानाने शुध्दीकरण प्रक्रियेदरम्यान; कोणतेही रसायन वापरले जात नाही.

अतिनील वॉटर प्यूरीफायरमध्ये एक अतिनील दिवा असतो; पाणी जेंव्हा या अतिनील दिव्याच्या प्रकाशाच्या संपर्कात येते; तेंव्हा त्यातील बॅक्टेरिया आणि विषाणूसारखे कोणतेही जंतू नष्ट होतात. पाण्यातील जंतू नष्ट झाल्यानंतर; यूव्ही दिवा बंद होतो. परंतु, सूक्ष्मजंतूचे मृतशरीर पाण्यात राहात असले तरी; ते हानिकारक राहात नाहीत.

अल्ट्राव्हायोलेट वॉटर प्यूरीफायर, तळे किंवा नदीचे पाणी; म्हणजे कमी टीडीएस असणा-या पाण्यासाठी चांगले आहेत. अतिनील वॉटर प्युरिफायर्स, अती क्षारयुक्त म्हणजे उच्च टीडीएस पातळी आलेल्या; पाण्यावर प्रक्रिया करत नाहीत. यूएफ वॉटर प्युरीफायर प्रमाणेच; अतिनील वॉटर प्युरीफायर; पाण्यामधील क्लोरीन, आर्सेनिक, फ्लोराईड सारखी रसायने काढून टाकत नाहीत.

अतिनील वॉटर प्युरिफायरचे फायदे

• कमी देखभाल खर्च  
• उच्च शुद्धिकरण दर    
• कमी उर्जा वापर    
• मॅन्युअल साफसफाईची गरज फारच कमी    
• पाण्याची चव बदलत नाही    
• अतिनील आवश्यक खनिजे ठेवतात- पाण्यामध्ये उपस्थित खनिजे जे मानवी जीवनास आवश्यक असतात, ते खनिजे काढून टाकत नाहीत, किंवा बदलत नाहीत.

अतिनील वॉटर प्युरीफायरचे तोटे (What are the types of water purifiers?)

• सूक्ष्मजंतूंचे शरीर शुद्ध पाण्यात तसेच राहते.
• अतिनील पाण्याची चव किंवा रंग सुधारत नाहीत.
• गढूळ आणि चिखयुक्त पाण्यावर परिणाम होत नाही.
• अतिनील वॉटर प्यूरिफायर क्षारयुक्त पाण्याचे शुद्धीकरण करत नाही
• हे वॉटर प्युरिफायर विषारी रसायने काढून टाकत नाही.

3) अल्ट्रा फिल्ट्रेशन वॉटर प्युरिफायर (यूएफ)- Ultra Filtration (UF)

यूएफ- अल्ट्रा फिल्ट्रेशनमध्ये पोकळ तंतू वापरतात; जे पातळ थरांनी बनविलेले असतात. ते पाण्यातील इतर कणांना वेगळे करण्यास सक्षम आहेत; जेंव्हा यूएफ झिल्लीमध्ये पाणी भरले जाते तेंव्हा; पाण्यातील घन पदार्थ, बॅक्टेरिया आणि विषाणूंचा सापळा; यूएफ पडद्यामध्ये टिकून राहतो.

यूएफ तंत्रज्ञान हे आरओ तंत्रज्ञानासारखेच आहे; परंतु, फरक एवढाच आहे की आरओ खूप बारीक कण काढून टाकतात, तर यूएफ थोडे मोठे कण अवरोधित करतात.

ज्या ठिकाणी रासायनिक दूषिततेची प्रमाण कमी आहे; त्या ठिकाणी यूएफ वॉटर प्यूरीफायर आदर्श आहेत; कारण यूएफ पाण्यामध्ये असलेले रसायने काढून टाकत नाहीत. ते केवळ जीवाणू आणि विषाणूसारख्या जंतुना प्रतिबंधित करण्यास; आणि काढून टाकण्यास सक्षम आहेत.

महत्वाची गोष्ट ही आहे की; यूएफ क्षारयुक्त पाण्यावर कार्य करत नाहीत; जसे की युएफ क्षारयुक्त पाण्यात विरघळलेले कण काढून टाकत नाही, परिणामी शुद्धीकरणाच्या आधी आणि नंतर, तेच पाणी राहते.

यूएफ वॉटर प्यूरिफायरचे फायदे (What are the types of water purifiers?)

• विजेशिवाय काम करतात.    
• पाण्याचा दाब कमी असेल, तरी काम करतात.    
• पाणी शुदधकीरणासाठी रसायने वापरत नाहीत.    
• गढूळ पाणी देखील फिल्टर करतात.    
• शुद्ध पाण्यात कोणतेही जंतू किंवा त्यांचे मृतदेह राहात नाहीत.    
• लॉग इन आयुष्य- यूएफ पडदा तीन ते पाच वर्षांपर्यंत वापरला जाऊ शकतो.

यूएफ वॉटर प्यूरिफायरचे तोटे (What are the types of water purifiers?)

• अल्ट्राफिल्टेरेशन वॉटर प्युरिफायरविरघळलेले घन पदार्थ काढून टाकत नाहीत- यूएफ प्यूरिफायरचा वापर बोअरवेल मधील पाण्यासाठी केला जाऊ शकत नाही; कारण त्यात उच्च स्तरीय विसर्जित घन पदार्थ असतात; तलावचातील किंवा नद्यामधली पाण्याचा सार्वजनिक ठिकाणी पुरवठा केलेला असल्यास, त्या पाण्यासाठी युएफ वॉटर प्युरिफायर परिणामकारक आहेत.  
• वारंवार साफसफाईची आवश्यकता असते- यूएफमध्ये वॉटर प्युरिफायर जंतू अडकलेले असतात; यूएफ पडद्यामध्ये अवरोधित आहेत; आणि स्वहस्ते यूएफ झिल्ली स्वच्छ होईपर्यंत तिथेच राहतात. म्हणूनच आठवड्यातून दोनदा यूएफ पडदा नियमितपणे साफ करणे अनिवार्य आहे.

अल्ट्रा फिल्ट्रेशन वॉटर प्युरिफायर विषयी अधिक जाणून घेण्यासाठी वाचा Know All About UV Water Purification | UV जल शुद्धीकरण

4) सक्रिय कार्बन वॉटर प्युरीफायर- Activated Carbon Water Purifier

अ‍ॅक्टिवेटेड कार्बन, हा कार्बनचा एक प्रकार आहे; जो कोळसा, नारळाची शेंडी किंवा लाकडापासून बनलेले असतात. जे लहान तुकड्यांमध्ये विभागला आहेत. सहसा कोळशापासून बनविलेले सक्रिय कार्बन; सक्रिय कार्बन कीटकनाशके आणि जड धातू पाण्यामुळे होणारे रोगजंतू काढून टाकते. सक्रिय कार्बन पाण्यामुळे अभिरुचीनुसार; आणि वास येणारी रसायने काढून टाकते. पाण्यातून क्लोरीन काढून टाकण्यासाठी सक्रिय कॅरबॉन सर्वात प्रभावी आहेत.  

अ‍ॅक्टिवेटेड कार्बन पाणी शुद्ध करण्यासाठी शोषण गुणधर्म वापरतात. शोषण प्रक्रियेदरम्यान पाण्यात असलेले कोणतेही रसायन आणि धातू; सक्रिय कार्बन पृष्ठभागावर चिकटतात. जेव्हा अ‍ॅक्टिवेटेड कार्बनमधून पाणी जाते; तेव्हा क्लोरीन आणि इतर कीटकनाशके त्यावर चिकटून राहतात आणि शुद्ध पाणी खालच्या साठवण भागाकडे जाते.

सक्रिय कार्बनचे फायदे (What are the types of water purifiers?)

• कीटकनाशके आणि क्लोरीन सारख्या विषारी रसायनांमुळे होणारे रोगजंतू काढून टाकतात.    
• जड धातूचे कण काढून टाकतात.
• पाण्याचा स्वाद वाढतो.    
• कार्बन हे क्लोरीन आणि आरओ झिल्लीचे नुकसान करु शकतील असे बारीक कण अडवून आरओ झिल्ली खराब होण्यापासून रोखतात.
• वाचा: Know All FAQs About Water Purifier | जलशुद्धी शंका

सक्रिय कार्बनचे तोटे (What are the types of water purifiers?)

• कार्बन विरघळलेले कण काढून टाकत नाहीत.
• बॅक्टेरिया आणि व्हायरस काढून टाकत नाहीत.

5) प्री फिल्टर – Pre-Filter / तलछट फिल्टर- Sediment Filter

प्री फिल्टर हे आरओ किंवा अतिनील सारख्या इतर; जल शोषकांसह वापरले जातात. पाण्याच्या तळाशी गोळा होणारे पदार्थ; तलछट म्हणून ओळखली जातात. तलछट मध्ये वाळू, गाळ; किंवा चिखलाचे बारीक कण असू शकतात. परंतू ते पाण्याचा गढूळपणा दूर करतात.

भारतात बहुतेक गाळाचे फिल्टर कापूस, पॉलिस्टर तंतूपासून बनविलेले असतात; तलछट फिल्टर रोल आकारात येतात. जेंव्हा पाणी फिल्टरमधून जाते; तेंव्हा पाण्यातील घाण, कचरा, धुळीचे कण त्यात अउवले जातात. गाळ फिल्टरचे वॉटर इनलेट आणि आउटलेट; वॉटर प्युरिफायरला जोडलेले असतात. वाचा: What is water purification? | जलशुद्धीकरण म्हणजे काय?

गाळ फिल्टरचे फायदे (What are the types of water purifiers?)

• पाण्यातील घाण, धूळ, गंज, गाळ कण तळाशी राहतात.
• शुध्दीकरणादरम्यान कोणतेही दृश्यमान प्रदूषक काढून टाकतात.    
• वाळूचे कण व गाळ फिल्टर करतात.
• वाचा: Scary Things in Drinking Water | पाण्यातील दूषित घटक

तलछट-गाळ फिल्टरचे तोटे (What are the types of water purifiers?)

• गाळ फिल्टर पाण्यातविरघळलेले घन पदार्थ, विषाणू, बॅक्टेरिया,  जड धातू  आणि सुक्ष्म्‍ जंतू काढून टाकत नाहीत.    
• तथापि, इतर शुद्धीकरण आरओ किंवा यूव्ही सह पूर्व फिल्टर म्हणून; गाळ फिल्टर वापरले जातात. विरघळलेले घन, जड धातू आणि जंतू, विषाणू सारखे जंतू पाण्यात तळाशी राहतात.
•  वाचा: Importance of Minerals in Drinking Water | पाण्यातील खनिजे

कोणते वॉटर प्यूरिफायर खरेदी करावे?

आपण आपल्या कुटुंबातील व्यक्तींची आरोग्यविषयक काळजी घेणार असाल; तर, वॉटर प्युरिफायर वापरण्याचा चांगला निर्णय आहे. वॉटर प्युरिफायर खरेदी करण्यापूर्वी; अतिशय महत्वाच्या काही गोष्टी आपल्याला माहित असणे गरजेचे आहे. आपणास कोणता वॉटर प्युरिफायर खरेदी केला पाहिजे; योग्य WP कसे निवडावे हे आपल्या घरी उपलब्ध असणा-या पाण्याच्या स्त्रोतावर अवलंबून आहे.

पिण्याच्या पाण्यात असलेल्या दूषित घटक; धातूचे कण आणि पाण्यातील क्षार, व चव या सर्व गोष्टींचा विचार करुन; वॉटर प्यूरिफायरच्या तज्ञाच्या मदतीने पाण्याची अगोदर तपासणी करा व मग वॉटर प्युरिफायर खरेदी करा. धन्यवाद…!

Related Posts

• Techniques and Methods of Water Purification | जलशुद्धीकरण
• Information about RO-UV and UF Quality | वॉटर प्युरिफायर्स
• Which is the Best? Between RO and UV | सर्वोत्तम कोणते आहे?
• Different ways and techniques of water purification | जलशुद्धी तंत्रे
• All you need to know about Water Purifiers |सर्वकाही WP विषयी
• 10 Benefits of Water Purification for Health: जलशुद्धीचे फायदे
• शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.

Post Categories

टीप: कोणतेही वॉटर प्युरिफायर खरेदी करतांना वॉटर प्युरिफायर तज्ञाच्या मदतीने खरेदीचा सर्वोत्तम निर्णय घ्या.