Dairy Science: the best course for a career | डेअरी सायन्स: करिअरसाठी एक उत्तम कोर्स आहे; त्यासाठी पात्रता, प्रवेश, कौशल्ये, महाविदयालये व करिअर संधी बाबत, सविस्तर माहिती.
डेअरी सायन्स हा अभ्यासक्रम डेअरी फार्म चालवणे; आणि दुग्धजन्य पदार्थांवर मोठ्या प्रमाणावर प्रक्रिया करणे; या विषयीचे सखोल ज्ञान प्रदान करतो. विज्ञानाने जगभरातील शेतक-यांना आणि डेअरी उदयोजकांना; त्यांचे डेअरी फार्म आणि डेअरी उत्पादन टिकवून ठेवण्यासाठी; नवीन तंत्रज्ञान आणि यंत्रसामग्री तयार केली आहे. त्यामुळे Dairy Science: the best course for a career बनला आहे.
भारतातील दुग्धव्यवसाय; हा सर्वात मोठा स्वावलंबी; आणि ग्रामीण रोजगार उद्योग आहे. त्यामुळे ज्याने डेअरी सायन्समध्ये पदवी पूर्ण केली आहे, त्यांना यशस्वी करिअर करण्याच्या अनंत संधी आहेत; म्हणून Dairy Science: the best course for a career कोर्सचे महत्व वाढले आहे.
Dairy Science: the best course for a career कोर्समध्ये; भारतातील डेअरी फार्मिंग, ॲनिमल न्यूट्रिशन, ॲनिमल जेनेटिक्स आणि रिप्रॉडक्शन, चारा उत्पादन फीड आणि फीडिंग, ॲनिमल ब्रीडिंग इत्यादी विषयांचा समावेश आहे.
डेअरी सायन्स कोर्स विषयी थोडक्यात माहिती

- Dairy Science: the best course for a career, एक अंडरग्रेजुएट कोर्स आहे; जो शेती क्षेत्रामध्ये समाविष्ट असलेल्या; विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाशी संबंधित आहे. डेअरी सायन्स विशेषत: डेअरी फार्ममधील प्राण्यांची काळजी, उत्पादन आणि दुग्धजन्य पदार्थांची गुणवत्ता तपासणी; या तंत्रज्ञानाशी संबंधित आहे.
- हे भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, अभियांत्रिकी आणि अर्थशास्त्र; या विषयांच्या काही तत्त्वांसह; जीवाणूशास्त्र, जैवतंत्रज्ञान आणि पोषण या विज्ञानाभोवती फिरते.
- Dairy Science: the best course for a career, अभ्यास विविध प्रकारच्या फीडच्या परिणामांवर लक्ष केंद्रित करणारे प्रयोग; दुध आणि दुग्धजन्य उत्पादनांचे नुकसान आणि अपव्यय टाळण्यासाठी संशोधन. दुधाच्या उत्पादनावर परिणाम करणारी पर्यावरणीय परिस्थिती; यावर लक्ष केंद्रित करते.
- Dairy Science: the best course for a career; अभ्यासक्रम तीन वर्षांचा पदवीपूर्व अभ्यासक्रम आहे.
- या क्षेत्रातील प्रवेशासाठी उमेदवाराने मान्यताप्राप्त मंडळ किंवा संस्थेतून भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि गणित या विषयांसह 12वी परीक्षा उत्तीर्ण केलेली असावी. वाचा: Know About Synthetic Biology | सिंथेटिक बायोलॉजी
- Dairy Science: the best course for a career; या अभ्यासांतर्गत समाविष्ट विषयांमध्ये; दूध आणि दुग्ध उत्पादन, प्रक्रिया, वापर, साठवणूक; पॅकेजिंग, वाहतूक, गुणवत्ता सुधारणा; खराब होण्यापासून प्रतिबंध; शेल्फ-लाइफ वाढवणे, मानवी वापरासाठी सुरक्षा नियंत्रणे इ. वाचा: Bachelor of Veterinary Science after 12th | व्हेटरनरी सायन्स
Dairy Science: the best course for a career- पात्रता निकष

Dairy Science: the best course for a career; अभ्यासक्रमांना प्रवेश घेऊ इच्छिणाऱ्या उमेदवारांनी; खाली नमूद केल्याप्रमाणे पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
यूजी अभ्यासक्रमांसाठी पात्रता निकष
- उमेदवारांनी शिक्षण संस्थेच्या आवश्यकतेनुसार किमान गुणांसह विज्ञान शाखेत इ. 12वी उत्तीर्ण असले पाहिजे.
- त्यांनी भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र आणि जीवशास्त्र किंवा कृषी विषयांचा अभ्यास केलेला असावा.
- इयत्ता 10वी नंतर संबंधित विषयांसह पदविका अभ्यासक्रम पूर्ण केलेले उमेदवार; या अभ्यासक्रमासाठी पात्र आहेत.
- वाचा: How to Make a Career in Merchant Navy | करिअर इन मर्चंट नेव्ही
पीजी अभ्यासक्रमांसाठी पात्रता निकष
- उमेदवारांनी संबंधित शाखेत तीन किंवा चार वर्षे कालावधीची पदवी धारण केलेली असावी.
- उमेदवारांना पात्रता पदवीमध्ये; किमान 50 ते 60% गुण असणे आवश्यक आहे. आरक्षित श्रेणींसाठी किमान पात्रता गुणांमध्ये; काही सूट दिली जाते. वाचा: Bachelor of Science in Genetics after 12th | बीएस्सी जेनेटिक्स
Dairy Science: the best course for a career- प्रवेश परीक्षा

उमेदवारांना साधारणपणे खालील प्रवेश परीक्षांद्वारे Dairy Science: the best course for a career अभ्यासक्रमांसाठी प्रवेश दिला जातो:
- आयसीएआर एआयइइए (ICAR AIEEA)
- सीजीपीइटी (CG PET)
- राजस्थान जेईटी प्रवेश परीक्षा
- आसाम कृषी विद्यापीठ VET परीक्षा
- एमसीएइआर पीजी सीइटी (MCAER PG CET)
- पीयूसीइटी- यूजी (PUCET-UG)
- केसीईटी (KCET)
- एलपीयूएनइएसटी (LPUNEST)
Dairy Science: the best course for a career- कौशल्ये

डेअरी सायन्समध्ये अभ्यासक्रम किंवा करिअर करणाऱ्या उमेदवारांकडे खालील कौशल्ये असणे आवश्यक आहे
- कठोर मेहनत किंवा परिश्रम
- वचनबद्धता आणि सचोटी
- कार्यक्षम आणि प्रभावी संस्था नियोजन
- व्यवस्थापन कौशल्ये
- समर्पण
- टीमवर्क
- सॉफ्ट स्किल्स
- स्वच्छता
- समस्या सोडवण्याचे कौशल्ये
- तांत्रिक कौशल्ये
- वैज्ञानिक ज्ञान
- जिज्ञासू मन
- नवीन तंत्रज्ञान नेतृत्व कौशल्ये शिकण्यासाठी आग्रह
डेअरी सायन्स कोर्स कोणी करावा?
- जे उच्च पदवी स्तरांवर म्हणजे महाविद्यालयीन आणि विद्यापीठ स्तरावर; सरकारी तसेच खाजगी संस्थांमध्ये; अध्यापन क्षेत्रात जाण्यास इच्छुक आहेत ते या अभ्यासक्रमासाठी योग्य आहेत.
- जास्त तास काम करण्याची क्षमता असलेले विदयार्थी या कोर्ससाठी योग्य आहेत.
- त्यांच्याकडे चांगले संभाषण कौशल्य असणे आवश्यक आहे; कारण त्यांना अभ्यासक्रम आणि नोकरी दरम्यान; वेगवेगळ्या व्यक्तिमत्त्वांशी सामना करावा लागतो. वाचा: BA Animation is the best career option | बीए ॲनिमेशन
- ते दूध आणि दुग्ध उद्योगात घडणाऱ्या; नवीनतम घडामोडींबाबत अद्ययावत असले पाहिजेत; त्यांना संगणकाचे काम करण्याचे पुरेसे ज्ञान असावे. वाचा: Know the Importance of Synthetic Biology | सिंथेटिक बायोलॉजी
Dairy Science: the best course for a career- अभ्यासक्रम

डेअरी सायन्सच्या विविध अभ्यासक्रमांमध्ये साधारणपणे शिकवले जाणारे विषय पुढीलप्रमाणे आहेत.
- डेअरी फार्मिंग
- दूध आणि स्तनपानाचे शरीरशास्त्र
- फार्म पशु व्यवस्थापन
- फार्म पशु आरोग्य व्यवस्थापन
- प्राण्यांचे पोषण
- प्राणी आनुवंशिकी आणि पुनरुत्पादन
- दुधावर प्रक्रिया करण्याचे तंत्रज्ञान
- प्राणी प्रजनन
- स्वदेशी दुग्धजन्य पदार्थांचे तंत्रज्ञान
- चारा उत्पादन फीड आणि आहार
- वेस्टर्न डेअरी उत्पादनांचे तंत्रज्ञान
- मेंढी, शेळी, कुक्कुटपालन आणि डुक्कर पालन
Dairy Science: the best course for a career- चे फायदे
- स्वारस्य असलेले उमेदवार संबंधित विषयातील; उच्च पदवी अभ्यासक्रम जसे की पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा डेअरी टेक्नॉलॉजी; आणि नंतर संशोधन कार्यासाठी प्रवेश घेऊ शकतात.
- ते सरकारी आणि खाजगी दोन्ही क्षेत्रात; दुग्धव्यवसायाशी संबंधित नोकरी करु शकतात.
- ते डेअरी फार्म, ग्रामीण बँक, सहकारी संस्था, दूध उत्पादन उत्पादन आणि प्रक्रिया उद्योगांमध्ये नोकरीसाठी जाऊ शकतात.
- ते त्यांचा स्वतःचा व्यवसाय देखील सुरु करु शकतात; जसे की लहान प्रमाणात दूध आणि दुग्धजन्य पदार्थ, आइस्क्रीम युनिट्स, क्रीमरी किंवा ते सल्लागार म्हणून काम करु शकतात.
- Dairy Science: the best course for a career नंतर उमेदवार; महाविद्यालये आणि विद्यापीठांमध्ये, खाजगी आणि सरकारी संस्थांमध्ये; तसेच संशोधन नोकऱ्यांमध्ये शिकवण्यासाठी देखील जाऊ शकतात.
दुग्धविज्ञान अभ्यासक्रम सुविधा देणारी महाविद्यालये

तिरुवल्लुवर विद्यापीठ
- बीएससी इन डेअरी सायन्स
शुआट्स, अलाहाबाद
- डिप्लोमा इन इंडियन डेअरी (दुग्ध व्यवसाय)
- डेअरीमध्ये बीएससी (ऑनर्स)
- डिप्लोमा इन इंडियन डेअरी (दुग्ध व्यवसाय)
- पशुसंवर्धन आणि दुग्धव्यवसायात बीएस्सी (ऑनर्स)
PDKV- डॉ पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ
- डेअरी सायन्समध्ये एमएससी (ॲग्री.)
दक्षिण प्रादेशिक स्टेशन, राष्ट्रीय दुग्ध संशोधन संस्था
- डेअरी विस्तार शिक्षणात एमएस्सी
- प्राणी पोषण मध्ये एमएस्सी
- डेअरी इकॉनॉमिक्स मध्ये एमएस्सी
- डेअरी तंत्रज्ञान मध्ये एमएस्सी
- M.V.Sc. डेअरी विस्तार शिक्षण मध्ये
हिमालयन गढवाल विद्यापीठ
- डेअरी डेव्हलपमेंट मध्ये डिप्लोमा
राष्ट्रीय दुग्ध संशोधन संस्था
- M.Sc. इन डेअरी विस्तार शिक्षण
- M.V.Sc. इन प्राणी अनुवंशशास्त्र आणि प्रजनन
- चारा उत्पादन मध्ये एमएस्सी
- डेअरी विस्तार शिक्षण मध्ये एमएस्सी
- M.Sc. प्राणी पोषण मध्ये
- M.V.Sc. डेअरी इकॉनॉमिक्स मध्ये
कॉलेज ऑफ डेअरी सायन्स अँड फूड टेक्नॉलॉजी
- डेअरी सायन्स आणि फूड टेक्नॉलॉजी मध्ये बी. टेक
- दुग्धव्यवसायात (दुग्ध रसायनशास्त्र) एमएस्सी
- दुग्धव्यवसायात (डेअरी मायक्रोबायोलॉजी) एमएस्सी
डेअरी सायन्स अभ्यासक्रम सुविधा देणारी महाविदयालये/ विद्यापीठे

- दिल्ली विद्यापीठ (DU)
- BHU – बनारस हिंदू विद्यापीठ
- IIT बॉम्बे – भारतीय तंत्रज्ञान संस्था
- चंदीगड विद्यापीठ (CU)
- IIT मद्रास – भारतीय तंत्रज्ञान संस्था
- ख्रिस्त विद्यापीठ
- जामिया मिलिया इस्लामिया [JMI]
- MSU – महाराजा सयाजीराव विद्यापीठ बडोदा
- मद्रास विद्यापीठ
- एमिटी युनिव्हर्सिटी, नोएडा
भारतातील लोकप्रिय दुग्धविज्ञान महाविद्यालये
- इग्नू – इंदिरा गांधी राष्ट्रीय मुक्त विद्यापीठ, साकेत, दिल्ली
- एलपीयू – लव्हली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी जालंधर
- शुआट्स – सॅम हिगिनबॉटम कृषी, तंत्रज्ञान आणि विज्ञान विद्यापीठ अलाहाबाद
- बुंदेलखंड विद्यापीठ, झाशी उत्तर प्रदेश – इतर
- लवली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी, ॲडमिशन ऑफिस कनॉट प्लेस, दिल्ली
- डेअरी सायन्स कॉलेज, बंगलोर हेब्बल, बंगलोर
भारतातील लोकप्रिय खाजगी डेअरी विज्ञान महाविद्यालये
- लवली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी, ॲडमिशन ऑफिस कनॉट प्लेस, दिल्ली
- एलपीयू – लव्हली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी जालंधर
- शुआट्स – सॅम हिगिनबॉटम कृषी, तंत्रज्ञान आणि विज्ञान विद्यापीठ अलाहाबाद
- बुंदेलखंड विद्यापीठ, झाशी उत्तर प्रदेश – इतर
- डेअरी सायन्स कॉलेज, बंगलोर हेब्बल, बंगलोर
करिअर व्याप्ती (Dairy Science: the best course for a career)

- या अभ्यासक्रमानंतर प्रकल्प अंमलबजावणी किंवा उपकरणे आणि प्लांट डिझाइन या क्षेत्रामध्ये; डेअरी प्लांटमध्ये पर्यवेक्षक म्हणून; नोकरी मिळू शकते.
- एखादी व्यक्ती डेअरी सल्लागार म्हणून काम करु शकते; किंवा एखादी व्यक्ती आईस्क्रीम युनिट्स किंवा दुग्धजन्य पदार्थ उद्योग सुरु करु शकते.
- स्वित्झर्लंड, ऑस्ट्रेलिया, डेन्मार्क आणि यूएसए सारख्या देशांमध्ये; डेअरी तंत्रज्ञानातील संशोधनासाठी; अनेक संशोधन संधी उपलब्ध आहेत.
- अन्न निरीक्षक म्हणूनही नोकरी मिळू शकते; फूड इन्स्पेक्टर सर्व उत्पादने, उत्पादनाच्या अटींची योग्य आणि निश्चित गुणवत्ता, व प्रमाण तपासतो.
- दुग्धउद्योगातील पुनर्शोध आणि विकासाशी संबंधित अभ्यासक्रम घेत असलेल्या संस्थांमध्ये; प्राध्यापक तसेच शिक्षक म्हणून नोकरीही मिळू शकते. वाचा: Diploma in banking & finance after 12th | बँकिंग व फायनान्स कोर्स
- या अभ्यासक्रमानंतर रोजगाराची प्रमुख क्षेत्रे म्हणजे; शैक्षणिक संस्था, उत्पादन कंपन्या, दूध संयंत्रे, लॉजिस्टिक विभाग, पशुपालन, पशुपालन केंद्र, दुग्धव्यवसाय इ.
- प्रमुख रोजगार भूमिकांमध्ये एरिया सेल्स मॅनेजर; मार्केट डेव्हलपमेंट मॅनेजर, प्रॉडक्ट डेव्हलपमेंट मॅनेजर; प्रोजेक्ट मॅनेजर, कमोडिटी ट्रेडिंग मॅनेजर; क्वालिटी ॲश्युरन्स आणि कंट्रोल मॅनेजर, प्रादेशिक प्रोक्युरमेंट मॅनेजर; हेड क्वालिटी कंट्रोल, कनिष्ठ संशोधन सहयोगी इत्यादींचा समावेश होतो. वाचा: Food Product the best diploma after 12th | अन्न उत्पादन
- तथापि, असे सुचवले जाते की, या कोर्सनंतर; तुम्ही तुमची रोजगारक्षमता वाढवण्यासाठी; उच्च पदव्युत्तर शिक्षण घ्या. उच्च अभ्यास; नवीन आणि चांगल्या संधी प्रदान करतात. वाचा: Career Opportunities in the Science Stream |विज्ञान करिअर संधी
सरासरी वेतन (Dairy Science: the best course for a career)
- या अभ्यासक्रमा नंतर सरकारी क्षेत्रातील; प्रारंभिक वार्षिक सरासरी पगार रु. 2 ते 4 लाख असतो.
- अनुभव, ज्ञान, स्थान आणि शिक्षण या नुसार वेतनात बदल होतो.
- प्रशिक्षणार्थी आणि शिफ्ट ऑफिसर म्हणून भरती झालेला उमेदवार; सुरुवातीला रु. 6 ते 12 हजार प्रति महिना कमावतो.
डेअरी सायन्स आणि डेअरी टेक्नॉलॉजीमध्ये काय फरक आहे?
Dairy Technology दूध प्रक्रिया आणि उत्पादनांच्या अभ्यासाशी संबंधित आहे; तर डेअरी सायन्स विज्ञान ऑपरेटिंग डेअरी फार्मशी संबंधित आहे. एकदा तुम्ही डेअरी सायन्समध्ये पदवी प्राप्त केल्यानंतर; येथे काही करिअर मार्ग आहेत; ज्यांचा तुम्ही शोध घेऊ शकता.
- डेअरी वैज्ञानिक
- डेअरी फार्म पर्यवेक्षक
- डेअरी उत्पादन करिअर.
- वाचा: B.Tech in Dairy Technology after 12th | डेअरी तंत्रज्ञानामध्ये बी.टेक
डेअरी टेक्नॉलॉजिस्टमध्ये पदवी पूर्ण केल्यानंतर; करिअर प्रोफाइल येथे आहेत.
- डेअरी पोषणतज्ञ
- डेअरी व्यवस्थापक
- फार्म मॅनेजर.
- वाचा: Dairy Technology: the best career option | डेअरी तंत्रज्ञान
शेवटी डेअरी उत्पादने आणि डेअरी फार्म या दोन्ही क्षेत्रात फारसा फरक नाही.
Related Posts
- All Information About Pharmacy Courses | फार्मसी कोर्सबद्दल
- Skill Development Courses in India for Students |कौशल्य विकास
- A Complete Guidance of Pharmacy Courses 2022 | फार्मसी कोर्स
- A Career in the Food Technology after 12 | अन्न तंत्रज्ञान डिप्लोमा
Post Categories
आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.

Ganpati-8 Know all about Mahaganpati Ranjangaon | महागणपती

Ganpati-7 Know all about Vigneshwar Ozar | विघ्नेश्वर, ओझर

Ganpati-6 Know all about Girijatmaj Lenyadri | गिरिजात्मज, लेण्याद्री

What things give you energy? | कोणत्या गोष्टी तुम्हाला ऊर्जा देतात?

Ganpati-5 Know all about Chintamani Theur | चिंतामणी थेऊर

Ganpati-4 Know all about Varadvinayak Mahad | वरदविनायक, महाड

Ganpati-3 Know all about Ballaleshwar Pali | बल्लाळेश्वर, पाली

Ganpati-2 Know all about Siddhivinayak Siddhatek | सिद्धिविनायक

Ganpati-1 Know all about Moreshwar Morgaon | मोरेश्वर, मोरगाव
