A Career in the Food Technology after 12 | अन्न तंत्रज्ञान

A Career in the Food Technology after 12 | अन्न तंत्रज्ञानमध्ये डिप्लोमा कौशल्य, पात्रता, अभ्यासक्रम, महाविद्यालये, विषय आणि करीअर संधी

इयत्ता 10 वी व 12 वी उत्तीर्ण झालेले विदयार्थी; आपले करिअर करण्यासाठी; कला शाखा, वाणिज्य शाखा, किंवा विज्ञान शाखेत प्रवेश घेतात. तर काही विदयार्थी ‘कौशल्य विकास कोर्स’, ‘अभियांत्रिकी डिप्लोमा‘, ‘फोटोग्राफी कोर्स‘; ‘हॉटेल मॅनेजमेन्ट कोर्स‘, ‘ॲनिमेशन ॲन्ड मल्टीमिडिया कोर्स’; किंवा ‘ललित कला मधील डिप्लोमा’; असे करिअर करण्यासाठी प्रचंड संधी आहेत. परंतू एक गोष्ट अतिशय महत्वाची आहे; आणि ती म्हणजे आपली आवड. (A Career in the Food Technology after 12)

आपल्या आवडीचे क्षेत्र निवडल्यास; त्या क्षेत्रात करिअर करण्यापासून; आपल्याला कोणिही रोखू शकणार नाही. या लेखामध्ये आपण A Career in the Food Technology after 12; क्षेत्रात करिअर करण्याची ज्या विदयार्थ्यांना आवड असेल; त्यांच्यासाठी ही माहिती अतिशय उपयुक्त ठरेल अशी आशा करुया.

Table of Contents

डिप्लोमा लेव्हल फूड टेक्नॉलॉजी कोर्स

डिप्लोमा इन फूड टेक्नॉलॉजी; हा डिप्लोमा लेव्हल फूड टेक्नॉलॉजी कोर्स आहे. अन्न उद्योग अतिशय स्पर्धात्मक आहे; आणि ग्राहकांच्या मागण्या पूर्ण करण्यासाठी आणि तांत्रिक नवकल्पना वापरण्यासाठी; सतत बदलत आहे. जगातील लोकसंख्या वाढत असताना, अन्न तंत्रज्ञांना जैव तंत्रज्ञान आणि अन्नावर प्रक्रिया करण्याच्या दृष्टीने; अभिनव अनुप्रयोग विकसित करणे; तसेच अन्न, पोषण आणि आरोग्यामधील दुवा समजून घेणे आव्हानात्मक आहे.

A Career in the Food Technology after 12; विद्यार्थ्यांना गुणवत्तापूर्ण संशोधन; व अन्नधान्य उद्योगात प्रक्रिया केलेल्या पदार्थांचे; उत्पादन व विकासासाठी आवश्यक कौशल्ये व ज्ञान प्रदान करते.

वाचा: Diploma in Animation and Multimedia | 12 वी नंतर डिप्लोमा

अन्नाची कमतरता दूर करणे, निरोगी आणि पौष्टिक अन्नाचा पुरवठा करणे; आणि अन्न उत्पादनांची गुणवत्ता राखणे आवश्यक आहे. तथापि, नवीन तंत्रज्ञानाच्या आगमनाने; विशिष्ट तज्ञांची गरज वाढली आहे. यामुळे, फूड इंजिनीअरिंग आणि टेक्नॉलॉजी अभ्यासक्रमांचा उदय झाला.

जगभरात असंख्य विद्यापीठे आणि महाविद्यालये आहेत; जी अन्न क्षेत्रात काम करण्यास उत्सुक असलेल्या विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक पात्रता; आणि व्यापक प्रशिक्षण देण्याचे लक्ष्य ठेवत आहेत. आपण विविध अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्र, संकल्पना आणि जागतिक बाजारपेठेत त्याची व्याप्ती पाहूया.

अन्न तंत्रज्ञान म्हणजे काय?- A Career in the Food Technology after 12

A Career in the Food Technology after 12; फूड टेक्नॉलॉजी ही विज्ञानाची एक शाखा आहे; जी अन्न उत्पादन, प्रक्रिया, संरक्षण, पॅकेजिंग, लेबलिंग, गुणवत्ता व्यवस्थापन; आणि वितरणात गुंतलेल्या पद्धती आणि तंत्राशी संबंधित आहे. खाद्य तंत्रज्ञानाच्या संकल्पनेत कच्च्या खाद्य मालाचे; पोषक खाद्यपदार्थांमध्ये रुपांतर करणे समाविष्ट आहे.

या अभ्यासक्रमाचे क्षेत्र संशोधनाभिमुख असल्याने; आता विविध प्रकारचे खाद्य तंत्रज्ञान अभ्यासक्रम अस्तित्त्वात आले आहेत. जगभरातील विद्यापीठे आणि महाविद्यालये; या अभ्यासक्रमाची सुविधा देत आहेत. ज्यायोगे हॉस्पिटल, कॅटरिंग आस्थापने, रेस्टॉरंट्स, फूड प्रोसेसिंग कंपन्या; अशा विविध ठिकाणी व्यावसायिक तयार करण्याचे उद्दीष्ट आहे.

कौशल्य आवश्यक– A Career in the Food Technology after 12

A Career in the Food Technology after 12; फूड टेक्नॉलॉजीमधील व्यावसायिक हे सुनिश्चित करतात की; सुरक्षितता आणि दर्जेदार मानके लक्षात घेऊन सर्व उत्पादने तयार केली जातात. शिवाय, फूड टेक्नॉलॉजी तज्ञ म्हणून; खाद्यपदार्थ व पेय पदार्थांच्या उत्पादनाची प्रक्रिया ;आणि पाककृती विकसित करण्यासाठी आपल्याला शैक्षणिकदृष्ट्या योग्य; आणि अत्यंत कुशल असणे आवश्यक आहे. अन्न तंत्रज्ञानात करिअर घडवण्यासाठी आवश्यक कौशल्यांची यादी खाली दिली आहे.

अन्न विज्ञान मध्ये आवड
आरोग्य आणि पौष्टिकतेमध्ये रस
उत्कृष्ट संस्थात्मक कौशल्ये
ग्राहक बाजाराची जागरुकता
ध्वनी तांत्रिक ज्ञान
वेळेचे व्यवस्थापन
वैज्ञानिक आणि विश्लेषणात्मक तर्क क्षमता
संशोधन कौशल्य
समस्येचे निराकरण करण्याची क्षमता

पात्रता निकष (A Career in the Food Technology after 12)

विज्ञान शाखेतील 12 वी किंवा समकक्ष अभ्यासक्रम पूर्ण केलेला असावा.
भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, जीवशास्त्र, गणित किंवा गृहशास्त्र हे विषय असणे आवश्यक आहे.
मान्यताप्राप्त शिक्षण मंडळाच्या परीक्षेत किमान 50% गुण असावेत.
पदव्युत्तर पदवी मिळवण्यासाठी किमान पात्रता गुणांसह बीएससी (भौतिकशास्त्र, रसायनशास्त्र, जीवशास्त्र किंवा गणित); किंवा अन्न तंत्रज्ञानात बीटेक किंवा बीई असणे आवश्यक आहे.
इंग्रजी भाषा ज्ञान असणे आवश्यक.

अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रम आणि विषय

A Career in the Food Technology after 12 marathibana.in

विषय आणि अभ्यासक्रम निवडलेल्या कार्यक्रमानुसार; तसेच पदवी बीटेक, बीएस्सी, एमटेक, एमएस्सी इ. नुसार; बदलत असले तरी, अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रमांमध्ये अन्न प्रक्रिया, संरक्षण, उत्पादन; लेबलिंग, वितरण, गुणवत्ता नियंत्रण यांचा सविस्तर अभ्यास समाविष्ट आहे. खालील सारणी विविध विषयांची श्रेणी स्पष्ट करते; जी तुम्ही अन्न तंत्रज्ञानातील पदवी किंवा डिप्लोमामध्ये शिक्षण घेण्याची अपेक्षा करु शकता.

सीफूड आणि डेअरी तंत्रज्ञान (Seafood and Technology)
उत्पादन डिझाईन आणि विकास (Product Design & Development)
अन्न आणि भाजीपाला प्रक्रिया दुग्धशाळा (Food and Vegetable Processing Dairy)
एंजाइम तंत्रज्ञान (Enzyme Technology)
अन्न कायदे आणि गुणवत्ता हमी (Food Laws and Quality Assurance)
किण्वित दुग्ध उत्पादने (Fermented Milk Products)
अन्न तंत्रज्ञान (Food Technology)
तृणधान्ये तंत्रज्ञान (Cereal Technology)
अन्न प्रक्रिया (Food Processing)
दुग्ध तंत्रज्ञान (Milk Technology)
अन्न प्रक्रिया मध्ये युनिट ऑपरेशन्स (Unit Operations in Food Processing)
अन्न रसायन (Food Chemical)
पीक प्रक्रिया तंत्रज्ञान (Crop Processing Technology)
अन्न विश्लेषण (Food Analysis)
पॅकेजिंग तंत्रज्ञान (Packaging Technology)
अन्न सूक्ष्मजीवशास्त्र (Food Microbiology)
पॅकेजिंग तंत्रज्ञान (Packaging Technology)
अन्न स्वच्छता आणि स्वच्छता (Food Hygiene and Sanitation)
पोषण आणि आरोग्य (Nutrition and Health)
फूड प्लांट लेआउट आणि डिझाईन (Food Plant Layout & Design)
मांस आणि कुक्कुट प्रक्रिया तंत्रज्ञान (Meat and Poultry Processing Technology)
मिठाई तंत्रज्ञान (Confectionary Technology)
लागू अन्न जैवतंत्रज्ञान (Applied Food Biotechnology)
वनस्पती अभियांत्रिकी (Plant Engineering)

अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रम पर्याय

पदव्युत्तर स्तरावर आपण केवळ अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रमातील मुख्य विषयांचाच अभ्यास करणार नाही तर खाली काही लोकप्रिय पर्याय आहेत.

अन्न तंत्रज्ञान आणि सुरक्षा
फुड पॅकेजिंग आणि संबंधित तंत्रज्ञान
अन्न प्रथिने रसायनशास्त्र
आरोग्य डेटा विश्लेषण
कृषी व्यवसाय व्यवस्थापन
दर्जा व्यवस्थापन
दुग्धजन्य पदार्थ आणि तंत्रज्ञान
न्यूट्रास्युटिकल्स
फूड सेंसररी सायन्स
बनावटी आणि पोतयुक्त पदार्थ
बायोकेमिकल अभियांत्रिकी
स्वाद तंत्रज्ञान

अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रम

A Career in the Food Technology after 12; फूड टेक्नॉलॉजीपासून डायटेटिक्स आणि न्यूट्रिशन कोर्सेस पर्यंत; यूजी ते पीजी लेव्हल पर्यंत निवडण्यासाठी भरपूर संधी आहेत. केवळ पदवी अभ्यासक्रमापुरते मर्यादित नाही, तर विविध डिप्लोमा; आणि प्रमाणन अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रम उपलब्ध आहेत. त्यापैकी काही खाली सारणीबद्ध आहेत:

10 वी नंतर अन्न तंत्रज्ञान अभ्यासक्रम

अन्न आणि पोषण पदविका
प्रमाणपत्र, अन्न आणि पोषण मध्ये
अन्न विज्ञान मध्ये पदवीधर डिप्लोमा
अन्नशास्त्रातील पदवी प्रमाणपत्र

12 वी नंतर फूड टेक्नॉलॉजी कोर्सेस

बी.एस्सी. (ऑनर्स) फूड सायन्स अँड टेक्नॉलॉजी मध्ये
बी.ई. अन्न तंत्रज्ञान आणि बायोकेमिकल अभियांत्रिकी मध्ये
बी.एस्सी. (ऑनर्स.) अन्न तंत्रज्ञान मध्ये
बी.एस्सी.अन्न विज्ञान आणि गुणवत्ता नियंत्रण मध्ये
बी.ई. अन्न तंत्रज्ञान मध्ये
बी.एस्सी. अन्न तंत्रज्ञान मध्ये
बी.टेक. अन्न विज्ञान मध्ये
बी.एस्सी. अन्न प्रक्रिया तंत्रज्ञान मध्ये
बीटेक फूड टेक्नॉलॉजी
बी.एस्सी. अन्न विज्ञान मध्ये

मास्टर्स लेव्हल फूड टेक्नॉलॉजी कोर्सेस

मायक्रोबियल आणि फूड टेक्नॉलॉजी मध्ये एमएस्सी
अन्न तंत्रज्ञानातील एम.ई.
एमए अन्न पौष्टिकतेत
एम.एस्सी. अन्न विज्ञान आणि तंत्रज्ञानात
एम.टेक. अन्न अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान मध्ये
अन्न आणि पोषण मध्ये एम.टेक.
एम.टेक. अन्न जैवतंत्रज्ञान मध्ये
अन्न तंत्रज्ञान मध्ये एम.टेक.
एम.टेक. फूड प्रोसेसिंग टेक्नॉलॉजी मध्ये
एम.एस्सी. फूड टेक्नॉलॉजी
पीजी डिप्लोमा इन फूड ॲनालिसिस अँड क्वालिटी कंट्रोल
प्रक्रिया व अन्न अभियांत्रिकीमधील एम.ई.

डॉक्टरेट लेव्हल फूड टेक्नॉलॉजी कोर्सेस

अन्न तंत्रज्ञान मध्ये पीएचडी
पीएचडी, अन्न अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान मध्ये
अन्न विज्ञान आणि तंत्रज्ञान मध्ये पीएचडी
अन्न आणि डायरी तंत्रज्ञानातील पीएचडी
फूड बायोटेक्नॉलॉजी मध्ये पीएचडी

महाराष्ट्रातील अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालये

महाराष्ट्रात खालील बीटेक फूड टेक्नॉलॉजी महाविद्यालये आहेत; जी पूर्ण-वेळेच्या अभ्यासामध्ये फूड टेक्नॉलॉजी कोर्स सुविधा देतात; त्यामध्ये खाजगी व सारकारी महाविद्यालये आहेत. अन्न तंत्रज्ञान ही विज्ञानाची शाखा आहे जी तंत्रज्ञानाशी संबंधित आहे.

अण्णासाहेब डांगे अभियांत्रिकी आणि तंत्रज्ञान महाविद्यालय, सांगली
अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, आष्टी
ॲमिटी विद्यापीठ, मुंबई, पनवेल
अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, नायगाव, नांदेड
आदित्य अभियांत्रिकी महाविद्यालय, बीड
अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, मुरबाड, ठाणे
आदित्य कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, महाराष्ट्र – इतर
अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, लातूर
आयसीटी मुंबई – रासायनिक तंत्रज्ञान संस्था, मुंबई, माटुंगा, पूर्व, मुंबई
इन्स्टिट्यूट ऑफ बायोसायन्सेस अँड टेक्नॉलॉजी, एमजीएम विद्यापीठ, औरंगाबाद
उल्हास पाटील कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, जळगाव
एमआयटी कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, एमआयटी-एडीटी विद्यापीठ लोणी काळभोर, पुणे
एमआयपी कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, महाराष्ट्र
एमजीएम अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, औरंगाबाद
एसएनडीटी महिला विद्यापीठ, चर्च गेट, चर्चगेट, मुंबई
एसएसपीएम कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, धुळे
एसएनडीटी महिला विद्यापीठ, पुणे, कर्वे नगर, पुणे
एसडीएमव्हीएम कृषी महाविद्यालय, औरंगाबाद
कवयत्री बहिणाबाई चौधरी उत्तर महाराष्ट्र विद्यापीठ, जळगाव
के.के.वाघ कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, नाशिक
कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, एमआयटी कॅम्पस, औरंगाबाद
कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, महाड, रायगड
कोकण कृषी विद्यापीठ, रत्नागिरी
क्वीन्स कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी अँड रिसर्च फाउंडेशन, औरंगाबाद
खाद्य तंत्रज्ञान महाविद्यालय, उदगीर

वाचा: Career Opportunities in the Commerce: कॉमर्समध्ये करिअर संधी

जी.डी. अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, सोलापूर
खाद्य तंत्रज्ञान महाविद्यालय, वैभववाडी
डिफेन्स इन्स्टिट्यूट ऑफ अॅडव्हान्स्ड टेक्नॉलॉजी, पुणे
डी वाय पाटील कृषी आणि तांत्रिक विद्यापीठ, कोल्हापूर
डॉ पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला
डॉ बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठ, औरंगाबाद
तंत्रज्ञान विभाग, शिवाजी विद्यापीठ, कोल्हापूर
दादासाहेब मोकाशी कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, सातारा
पदव्युत्तर संस्था, अकोला
पद्मश्री डॉ.डी.वाय. पाटील विद्यापीठ, नवी मुंबई
बल्लारपूर इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (बीआयटी महाराष्ट्र), चंद्रपूर
बायोटेक्नॉलॉजी आणि बायोइन्फॉर्मेटिक्स स्कूल- डी.वाय. पाटील विद्यापीठ, नवी मुंबई
वाचा: वाचा: All Information About Pharmacy Courses | फार्मसी कोर्सबद्दल
महाराष्ट्र तंत्रज्ञान संस्था, औरंगाबाद
राजीव गांधी अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, परभणी
राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठ, नागपूर
लक्ष्मीनारायण तंत्रज्ञान संस्था, नागपूर
वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, पूर्वी मराठवाडा कृषी विद्यापीठ, परभणी
वाचा: BTech Biotechnology is the best way for a career | बीटेक कोर्स
शासकीय पॉलिटेक्निक महाविद्यालय, मालवण
शिवरामजी पवार ग्रामीण अन्न तंत्रज्ञान संस्था,नांदेड
श्रमशक्ती कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, अहमदनगर
श्रीचंद्रजी पवार अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, रत्नागिरी
संत गाडगे बाबा अमरावती विद्यापीठ, अमरावती
साईकृपा कृषी आणि अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालय, अहमदनगर
सौ. केएसके एलियास काकू कॉलेज ऑफ फूड टेक्नॉलॉजी, महाराष्ट्र
सौ. वसुधाताई देशमुख खाद्य तंत्रज्ञान महाविद्यालय, महाराष्ट्र – इतर

भारतातील अन्न तंत्रज्ञान महाविद्यालये

एमआयटी एडीटी विद्यापीठ
गलगोटियास विद्यापीठ, नोएडा
गौतम बुद्ध विद्यापीठ, दिल्ली
जामिया हमदर्द विद्यापीठ, दिल्ली
भारतीय अन्न प्रक्रिया तंत्रज्ञान संस्था
राष्ट्रीय अन्न तंत्रज्ञान उद्योजकता आणि व्यवस्थापन संस्था, दिल्ली
लक्ष्मीनारायण तंत्रज्ञान संस्था, नागपूर
लवली प्रोफेशनल युनिव्हर्सिटी, चंडीगड
हार्कआउट बटलर टेक्निकल युनिव्हर्सिटी, कानपूर

अन्न तंत्रज्ञानाचा कार्यक्षेत्र– A Career in the Food Technology after 12

A Career in the Food Technology after 12; अन्न तंत्रज्ञानातील पदवीधर किंवा पदव्युत्तर उपाहारगृहे, रुग्णालये, अन्न प्रक्रिया कंपन्या; शीतपेय उत्पादक कंपन्या, अन्नधान्य, मसाले आणि तांदूळ गिरण्या; खानपान संस्था, गुणवत्ता नियंत्रण संस्था, पॅकेजिंग उद्योग; आणि अन्न संशोधन प्रयोगशाळा अशा विविध क्षेत्रात नोकरीची निवड करु शकतात.

शिवाय, बायोइन्फॉर्मेटिक्स आणि बायोटेक्नॉलॉजी कंपन्या; फार्मास्युटिकल उद्योग आणि जलसंधारण तसेच संशोधन संस्थांमध्ये विशेष करिअरची शक्यता आहे; जिथे विद्यार्थी त्यांच्या नोकऱ्या सुरक्षित करु शकतात. येथे फूड टेक्नॉलॉजीच्या सर्वात लोकप्रिय; नोक-या आहेत. वाचा: Bachelor of Science after 12th Science | विज्ञान शाखेतील पदवी