Know All About Commerce Stream | वाणिज्य शाखा

Know All About Commerce Stream | वाणिज्य शाखा प्रमुख विषय, शाखेचे महत्व, 12वी कॉमर्स नंतरचे मार्ग, व्यावसायिक अभ्यासक्रम, नोकरीचे पद व करिअरचे विविध मार्ग.

एस.एस.सी. म्हणजे इ. 10वी बोर्ड परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर, विदयार्थी सर्वोत्तम अभ्यासक्रम शोधण्याचा प्रयत्न करतात. विदयार्थ्यांनी शाखा निवडताना आपली आवड व त्या शाखेतून मिळणारे विविध मार्ग यांचा विचार केला पाहिजे. अधिक माहितीसाठी Know All About Commerce Stream हा संपूर्ण लेख वाचा.

या लेखामध्ये आम्ही वाणिज्य शाखेची आवड असणा-या विद्यार्थ्यांसाठी त्यांच्या करिअर बाबत सुव्यवस्थित माहिती दिलेली आहे. वाणिज्य शाखेचा मुख्य घटक म्हणजे ती ऑफर करणारी विविधता.

जर विद्यार्थी मोठ्या संख्या, डेटा हाताळण्यात उत्कृष्ट असतील, त्यांना अर्थशास्त्र आणि वित्ताचे मूलभूत ज्ञान असेल, तर वाणिज्य शाखा निवडणे ही स्मार्ट निवड असेल.

10 वी उत्तीर्ण झाल्यानंतर वाणिज्य शाखा निवडताना, विद्यार्थ्यांना अर्थशास्त्र, लेखाशास्त्र, व्यवसाय अभ्यास, उद्योजक, वित्त इत्यादी विषयांची ओळख करून देते. आजच्या परिस्थितीत, वाणिज्य शाखा हा विद्यार्थ्यांसाठी सर्वात श्रेयस्कर शाखांपैकी एक आहे.

वाणिज्य शाखा म्हणजे काय?

वाणिज्य हा शाखा म्हणून व्यापार आणि व्यावसायिक ॲक्टिव्हिटींचा अभ्यास, लेखा आणि आर्थिक ॲक्टिव्हिटींशी संबंधित आहे. या शाखेत अकाऊंटन्सी, इकॉनॉमिक्स आणि बिझनेस स्टडीज हे प्रमुख विषय शिकवले जातात. खालील विषयांमध्ये खरी आवड असलेल्या विद्यार्थ्यांनी या शाखेची निवड केली पाहिजे.

वाणिज्य शाखेचे प्रमुख विषय

कॉमर्स शाखेतील प्रमुख विषय पुढीलप्रमाणे आहेत.

अकाउंटन्सी (Know All About Commerce Stream)

अकाऊंटन्सी हा वाणिज्य शाखेतील सर्वात महत्त्वाचा विषय आहे. ही गणितीय विज्ञानाची एक शाखा आहे जी कंपन्या, व्यावसायिक संस्था इत्यादींच्या आर्थिक माहितीशी संबंधित आहे. लेखाशास्त्राची तत्त्वे तीन विभागांमध्ये व्यावसायिक घटकांना लागू केली जातात. ते अकाउंटिंग, बुककीपिंग आणि ऑडिटिंग हे आहेत.

वाणिज्य शाखेतील तीनही प्रमुख अभ्यासक्रमांना खूप मागणी आहे. यामध्ये विद्यार्थी रेकॉर्डिंग, वर्गीकरण आणि व्यवसाय व्यवहारांचा अहवाल देतात. अकाउंटिंग समजून घेणे व्यावसायिक आणि व्यवसाय मालकांना त्यांचे उत्पन्न आणि खर्च व्यवस्थापित करण्यास सक्षम करते.

लेखापालाच्या कामाचा भाग म्हणजे एखाद्या संस्थेच्या सर्व आर्थिक व्यवहारांबाबत उपयुक्त अभिप्राय देणे. चलन जारी करणे, कर्मचा-यांना पैसे देणे आणि व्यवसायाच्या आर्थिक स्थितीचा मागोवा ठेवण्यासाठी पैशाचा प्रवाह रेकॉर्ड करणे ही लेखांकनामध्ये गुंतलेली प्राथमिक कामे आहेत.

अकाउंटन्सीचा अभ्यास का करावा

• व्यवसाय आणि त्याचे वापरकर्ते, जसे की व्यवस्थापक आणि भागधारक यांच्यातील माहितीतील अंतर कमी करण्यात मदत करते.
• अकाऊंटन्सीचे विद्यार्थी विविध व्यावसायिक संस्थांच्या यशाची आणि अपयशाची वेगवेगळी कारणे जाणून घेतात.
• विद्यार्थी व्यवसायांना लेखांकनाचे तत्त्व कसे लागू करायचे ते अकाउंटिंग, ऑडिटिंग आणि बुककीपिंग यासारख्या क्षेत्रांमध्ये शिकतात.
• विद्यार्थी आर्थिक व्यवहार आणि आर्थिक घडामोडींच्या माहितीचे वर्गीकरण, रेकॉर्ड आणि सारांश कसे बनवायचे ते शिकतात आणि अशा व्यवहार आणि घटनांच्या परिणामांचा अर्थ लावायला शिकतात.

अर्थशास्त्र (Know All About Commerce Stream)

अर्थशास्त्र हा एक विषय आहे जो वस्तू आणि सेवांचे उत्पादन, वितरण आणि वापर यांच्या अभ्यासाशी संबंधित आहे. या विषयांचे दोन भागात वर्गीकरण केले जाते.

एक मायक्रोइकॉनॉमिक्स आणि दुसरा मॅक्रोइकॉनॉमिक्स हे दोन भाग आहेत. मायक्रोइकॉनॉमिक्स वैयक्तिक ग्राहकांशी व्यवहार करते जसे की घरगुती किंवा फर्म इ. तर मॅक्रो इकॉनॉमिक्स संपूर्ण अर्थव्यवस्थेशी संबंधित आहे.

सूक्ष्म अर्थशास्त्र सूक्ष्म-स्तरावर वैयक्तिक ग्राहक वर्तनाचा अभ्यास करते. त्याच वेळी, एकूण अर्थव्यवस्था कशी प्रतिक्रिया देते आणि जीडीपी, चलनवाढ आणि संसाधनांचे समान वितरण यावर मॅक्रो इकॉनॉमिक्स हाताळते. त्यात आंतरराष्ट्रीय अर्थशास्त्राचा अभ्यासही अंतर्भूत आहे

अर्थशास्त्राचा अभ्यास केल्याने विद्यार्थ्यांना देशातील अर्थव्यवस्था कसे कार्य करते आणि त्याचा व्यवसाय आणि उद्योगांवर होणारा परिणाम हे शिकण्यास मदत होते. अलीकडच्या काळात, आर्थिक तर्क आणि त्याचे सिद्धांत दिवसेंदिवस वाढत आहेत.

त्यामुळे, या विषयाचा अभ्यास केल्याने विद्यार्थ्यांना अशा सामाजिक परिस्थितींबद्दल शिकण्यास मदत होईल जिथे आर्थिक विचार नाही, जसे की राजकारण, कायदा, इतिहास, धर्म आणि इतर सामाजिक संवाद.

अर्थशास्त्राचा अभ्यास का करावा

• या विषयामध्ये समाजाचे उत्पादन, वितरण आणि वस्तू आणि सेवांच्या वापराचे गुंतागुंतीचे तपशील शिकता आणि अभ्यासता.
• तुम्हाला वैयक्तिक एजंटचे अर्थशास्त्र जसे की घरगुती आणि अर्थव्यवस्था समजून घेता येते.
• जागतिक अर्थव्यवस्था कशी कार्य करते, काही निर्णयांचा जनतेवर होणारा परिणाम आणि सर्वसाधारणपणे अर्थव्यवस्थेवर सरकारी धोरणांचा प्रभाव तुम्हाला समजतो.
• अर्थशास्त्राच्या तत्त्वांना अलीकडेच अशा क्षेत्रांमध्ये महत्त्व प्राप्त झाले आहे ज्यांचा आर्थिक विचारांशी संबंध नाही. इतर अनेक सामाजिक संवादांमध्ये राजकारण, मानसशास्त्र, कायदा आणि इतिहास यासारखी क्षेत्रे आहेत.

व्यवसाय अभ्यास (Know All About Commerce Stream)

वाणिज्य शाखेचा व्यवसाय अभ्यास व्यवसाय उपक्रमांच्या संचालन आणि संघटनेशी संबंधित आहे. हा विषय मार्केट ऑपरेशन्सची रचना आणि कार्यपद्धती, मानव संसाधन व्यवस्थापन इ.चे स्पष्टीकरण देतो.

व्यवसाय अभ्यास केल्याने विद्यार्थ्यांना कंपन्यांमध्ये वापरल्या जाणार्‍या विविध पद्धती समजून घेण्यास मदत होते. परिणामी, यामुळे विद्यार्थी व्यवसाय चालवण्यास प्रावीण्य मिळवू शकतात.

व्यवसाय अभ्यास का करावा

• तुम्हाला व्यवसाय संस्थेची वैशिष्ट्ये, कार्यप्रणाली, संरचना, ऑपरेशन्स आणि मानवी संसाधने यासह इतर अनेक पैलूंबद्दल प्रथमतः समज मिळते.
• तुम्हाला विविध व्यवसायांचे वर्तन आणि डावपेचांचे निरीक्षण आणि विश्लेषण करता येते.
• व्यवसाय अभ्यासाचा अभ्यास करणे म्हणजे व्यवसायाची कला समजण्यापेक्षा अधिक आहे.
• हे विद्यार्थ्यांना सहयोगी संस्कृती समजून घेण्यास मदत करते आणि विद्यार्थ्यांना त्यांच्या जीवनातील व्यावसायिक भूमिकांसाठी तयार करते.
• व्यवसाय हा आपल्या दैनंदिन जीवनाचा भाग आहे. त्याचा रोजगार, राहणीमान आणि वैयक्तिक कंपन्यांच्या संधींवर प्रभाव पडतो.
• व्यवसायाचा अभ्यास केल्याने विद्यार्थ्यांना व्यावसायिक क्रियांचा अर्थव्यवस्थेवर आणि समाजावर कसा परिणाम होतो हे समजून घेता येते.

वाणिज्य शाखेची निवड का करावी?

वाणिज्य शाखा ही तिन्ही शाखांपैकी सर्वात श्रेयस्कर शाखा आहे. या शाखेची निवड केल्याने विद्यार्थ्यांना करिअर पर्यायांची विस्तृत संधी मिळते. 10वी बोर्ड परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर वाणिज्य शाखा  निवडण्याचे प्रमुख फायदे खालील प्रमाणे आहेत.

1. वाणिज्य शाखा विद्यार्थ्यांसाठी चार्टर्ड अकाउंटंट, बॅचलर ऑफ लॉ, कॉस्ट अँड मॅनेजमेंट अकाउंटंट, बॅचलर ऑफ बिझनेस ॲडमिनिस्ट्रेशन, बॅचलर ऑफ इकॉनॉमिक्स आणि बरेच काही यांसारखे करिअर पर्यायांची विस्तृत श्रेणी देते.
2. विद्यार्थी कोणत्याही उद्योगात काम करण्याची निवड करतात, त्यांच्या करिअरच्या चांगल्या संधींसाठी कॉमर्सची मूलभूत माहिती असणे आवश्‍यक आहे. त्यामुळे कॉमर्सचा अभ्यास करून यशस्वी करिअर करणे विद्यार्थ्यांसाठी फायदेशीर आहे.
3. केपीओ आणि बीपीओ सारख्या कंपन्या, वाणिज्य पार्श्वभूमीचे कर्मचारी निवडतात ज्यांना खाती आणि वित्ताची चांगली समज आहे.
4. वाणिज्य शाखेतील विदयार्थ्यांना नेहमी मागणी असते, मग तो मंदीचा काळ असो किंवा नसो.

10वी नंतर वाणिज्य शाखा

दहावीनंतर अनेक विद्यार्थी वाणिज्य शाखेचा पर्याय निवडतात. त्यामुळे, जर तुम्हाला मार्केटिंग, फायनान्स आणि बिझनेस ॲडमिनिस्ट्रेशन यासारख्या क्षेत्रात करिअर बनवायचे असेल तर कॉमर्स तुमच्यासाठी आहे. तुम्हाला विज्ञानाचा कोणताही कोर्स आवडत नसेल आणि काय करावे याबद्दल संभ्रम असेल तर ही एक मोठी सुरुवात आहे.

तुम्हाला व्यवसाय ऑपरेशन्सबद्दल अधिक समजून घेण्यास मदत करण्यासाठी वाणिज्यमध्ये मुख्य आणि निवडक अभ्यासक्रमांचा समावेश आहे. तुम्ही दहावीनंतर गणितासह किंवा त्याशिवाय वाणिज्य अभ्यासक्रम निवडू शकता.

गणितासह वाणिज्य अभ्यासक्रमांची उदाहरणे मानसशास्त्र, गृहविज्ञान आणि माहिती सराव ही आहेत. त्याच वेळी, मॅनेजमेंट स्टडीज आणि बिझनेस ॲडमिनिस्ट्रेशन ही गणिताशिवाय वाणिज्य अभ्यासक्रमांची उदाहरणे आहेत.

12वी कॉमर्स नंतरचे मार्ग

12वी नंतर वाणिज्य क्षेत्रात तुम्ही अनेक करिअर मार्ग घेऊ शकता आणि त्यात खालील मार्ग समाविष्ट आहे.

कॉमर्समध्ये ऑडिटिंग, फायनान्स आणि कर आकारणी यांसारख्या डोमेनचा समावेश होतो. हा कोर्स तुम्हाला उद्योग क्षेत्रात अनेक संधी देतो.

• अर्थशास्त्र
• बँकिंग आणि विमा
• लेखा आणि वित्त
• व्यवसाय प्रशासन
• आर्थिक बाजार

12वी वाणिज्य नंतरचे व्यावसायिक अभ्यासक्रम

तुमच्या 12वी वाणिज्य नंतर तुम्ही शिकू शकणारे अनेक व्यावसायिक अभ्यासक्रम खाली सूचीबद्ध आहेत.

• चार्टर्ड अकाउंटन्सी
• बॅचलर ऑफ बिझनेस ॲडमिनिस्ट्रेशन
• खर्च आणि व्यवस्थापन लेखापाल
• पत्रकारिता आणि जनसंवाद
• वाणिज्य शाखेतील पदवी (सामान्य)
• बीकॉम मार्केटिंग
• बीकॉम पर्यटन आणि प्रवास व्यवस्थापन

वाणिज्य शाखेचे विषय

वर नमूद केलेल्या तीन प्रमुख विषयांव्यतिरिक्त, म्हणजे लेखाशास्त्र, व्यवसाय अभ्यास आणि अर्थशास्त्र यांचेशिवाय वाणिज्य शाखेतील इतर विषय खालील प्रमाणे आहेत.

• इंग्रजी भाषा (अनिवार्य)
• गणित
• माहिती पद्धती
• मानसशास्त्र
• संगणक शास्त्र
• शारीरिक शिक्षण.

सर्व अतिरिक्त विषय विद्यार्थ्यांना अधिक पर्याय प्रदान करण्याचे उद्दिष्ट ठेवतात.

वाणिज्य शाखेतील नोकऱ्या

कॉमर्स शाखेतील नोक-या किफायतशीर असून भरपूर पगार देतात. खालील प्रमाणे काही नाकरीचे पद आहेत.

• गुंतवणूक बँकर
• प्रमाणित सार्वजनिक लेखापाल
• चार्टर्ड आर्थिक विश्लेषक
• संशोधन विश्लेषक
• कॉस्ट अकाउंटंट
• चार्टर्ड अकाउंटंट

वाणिज्य शाखेतील करिअर

कॉमर्स क्षेत्रात अनेक करिअर पर्याय आहेत, जसे की वित्त, लेखा आणि अर्थशास्त्रातील व्यवसाय व्यवस्थापन, काही नावांसाठी. खाली वाणिज्य क्षेत्रातील प्रमुख करिअरची यादी आहे.

• कंपनी सचिव
• खर्च आणि काम लेखापाल
• खर्च आणि व्यवस्थापन लेखापाल
• प्रमाणित आर्थिक नियोजक
• बँकिंग
• भांडवली बाजार
• लेखा आणि कर आकारणी
• विमा
• वाचा: Know About Science Stream After 12th | विज्ञान शाखा

वाणिज्य शाखेतील विषय (Know All About Commerce Stream)

• कायद्याची पदवी (LLB)
• खर्च आणि व्यवस्थापन लेखापाल (CMA)
• चार्टर्ड अकाउंटन्सी (CA)
• बॅचलर ऑफ बिझनेस ॲडमिनिस्ट्रेशन (BBA)
• कंपनी सचिव (CS)
• प्रमाणित वित्तीय नियोजक (CFP)
• बॅचलर ऑफ इकॉनॉमिक्स.
• पत्रकारिता आणि जनसंवाद.
• वाचा: Know all About Arts Stream | कला शाखा

कॉमर्स शाखेतील 6 विषय कोणते?

• अकाउंटन्सी (अनिवार्य)
• व्यवसाय अभ्यास (अनिवार्य)
• अर्थशास्त्र (अनिवार्य)
• माहितीशास्त्र सराव/गणित (अनिवार्य)
• इंग्रजी (अनिवार्य)
• शारीरिक शिक्षण (पर्यायी)
• वाचा: Professional Courses After 12th Commerce |कॉमर्स शाखा

वाणिज्य शाखेतील अनिवार्य विषय कोणते आहेत?

अकाऊंटन्सी, बिझनेस स्टडीज, इकॉनॉमिक्स, मॅथेमॅटिक्स, इन्फॉर्मेटिक्स प्रॅक्टिसेस आणि इंग्लिश हे इयत्ता 11वी आणि 12वी कॉमर्सच्या विद्यार्थ्यांसाठी पाच अनिवार्य विषय आहेत. या व्यतिरिक्त उद्योजकता आणि शारीरिक शिक्षण हे पर्यायी विषय आहेत.

वाचा: Diploma in Agriculture after 10th |कृषी पदविका

वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थ्यांसाठी सर्वाधिक पगाराच्या नोकऱ्या

वाणिज्य शाखा निवडल्याने विद्यार्थ्यांना 12 वी नंतर सर्वाधिक पगाराची नोकरी मिळण्याचा फायदा होतो. वाणिज्य शाखेसह 120 वी पूर्ण केल्यानंतर विद्यार्थी निवडू शकतील अशा नोकऱ्या खालील प्रमाणे आहेत.

• वाचा: Diploma in Information Technology after 10th | आयटी डिप्लोमा
• वाचा: Air Hostess Courses After 12th | एअर होस्टेस कोर्सेस

सनदी लेखापाल

वाणिज्य पार्श्वभूमी असलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी चार्टर्ड अकाउंटंट हा सर्वोत्तम करिअर पर्यायांपैकी एक आहे. परीक्षा, इंटर्नशिप आणि अतिरिक्त पात्रता असे तीन स्तर पार करून विद्यार्थी या नोकरीत सहज प्रवेश करू शकतात.

ही नोकरी कंपनी खाती आणि वित्त हाताळण्याची ऑफर देते. शिवाय, चार्टर्ड अकाउंटंट ही भारतातील उच्च पगाराची नोकरी आहे. तसेच, CA चा पगार वर्षाला सुमारे 70 हजार ते  7 लाख रुपयाच्या दरम्यान आहे. अकाउंटंटची पात्रता जसजशी वाढत जाते तसतसा पगार वाढत जातो.

वाचा: Diploma: The best career option after 10th | 10वी नंतरचे डिप्लोमा

गुंतवणूक बँकर

गुंतवणूक बँकर हे व्यवसाय संस्थेत सर्वात महत्वाचे स्थान आहे. म्हणून, ही भारतातील सर्वोत्तम आणि उच्च पगाराची नोकरी आहे. वाणिज्य शाखेच्या विद्यार्थ्यांना खाती आणि वित्त माहिती असल्याने ते संस्थेला गुंतवणूक आणि बचतीबाबत सल्ला देऊ शकतात.

बँकरचे प्रमुख कार्य व्यवसायातील आर्थिक शिफारशींमध्ये मदत करणे आहे जेणेकरून ते त्यांच्या संसाधनांचा कार्यक्षमतेने वापर करू शकतील.

वाचा: How To Choose The Right Stream After 10th | योग्य शाखा निवड

आर्थिक नियोजक

अल्पकालीन आणि दीर्घकालीन उद्दिष्टे पूर्ण करण्यासाठी कंपनीच्या संसाधनांचे नियोजन करणे हे आर्थिक नियोजकाचे काम आहे. वित्तीय नियोजक कंपनीचे आर्थिक आरोग्य सुधारतो. वाणिज्य शाखेच्या विद्यार्थ्यांसाठी ही 12वी नंतर सर्वाधिक पगाराची नोकरी आहे.

वाचा: Importance of the Career Guidance after 10th | करिअर मार्गदर्शन

बँकिंग (Know All About Commerce Stream)

बँकिंग हे भारतातील सर्वात सामान्य आणि मागणी असलेले करिअर आहे. वाणिज्य शाखेतील विद्यार्थी नेहमी अर्थव्यवस्थेच्या या क्षेत्रात येण्यास प्राधान्य देतात. तसेच, बँकिंग क्षेत्रातील रोजगाराच्या संधींमध्ये झपाट्याने वाढ होत असल्याने या क्षेत्राकडे जाणारांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत आहे.

वाचा: The Best ITI Trades After 8th and 10th | सर्वोत्तम आयटीआय कोर्स

स्टॉक ब्रोकर (Know All About Commerce Stream)

हे असे काम आहे जे केवळ वाणिज्य पार्श्वभूमीचे विद्यार्थी करू शकतात ज्यांना विविध आर्थिक अटींची स्पष्ट समज आहे. वाणिज्य पार्श्वभूमीचे विद्यार्थी विविध गुंतवणूक यंत्रणेतील गुंतागुंत सहज समजू शकतात.

विविध स्टॉक ब्रोकर नोकऱ्यांमध्ये आर्थिक सल्लागार, डीलर, गुंतवणूक सल्लागार, मूलभूत विश्लेषक, इक्विटी सल्लागार आणि बरेच काही समाविष्ट आहे. तसेच, हे भारतातील उच्च पगाराच्या नोकऱ्यांपैकी एक आहे.

वाचा: Career Opportunities in the Arts Stream: 10 वी नंतर करिअर संधी

सारांष (Know All About Commerce Stream)

वाणिज्य शाखा हा शैक्षणिक अभ्यासक्रमांचा एक गट आहे जो व्यापार, व्यवसाय आणि खात्यांच्या अभ्यासाशी संबंधित आहे. वस्तूंची देवाणघेवाण आणि ग्राहकांना सेवा प्रदान करणे यासारख्या व्यावसायिक क्रिया वाणिज्य शाखेच्या अभ्यासक्रमांचा पाया बनवतात.

वाणिज्य शाखेतील प्राथमिक विषय लेखा, अर्थशास्त्र आणि व्यवसाय अभ्यास आहेत. म्हणून, जर तुम्हाला व्यवसायाची खरी आवड असेल आणि आकडे आवडत असतील तर तुम्ही या क्षेत्रात नक्कीच चांगली कामगिरी कराल.

तुमच्या आवडीनुसार कोणती शाखा योग्य आहे हे ठरविण्यात तुम्हाला मदत करण्यासाठी वाणिज्य शाखेअंतर्गत महत्वाच्या  अभ्यासक्रमाचे येथे तपशीलवार स्पष्टीकरण दिले आहे याचा तुम्हाला नक्कीच फायदा होईल अशी आशा करुया.

जर आपण या शाखेची निवड करणार असाल तर आपणास ‘मराठी बाणा’ तर्फे हार्दिक शुभेच्छा! चांगला अभ्यास करा, उतुंग यश व नावलौकिक मिळवा, धन्यवाद…

Related Posts

• Know All About Science Stream | विज्ञान शाखा
• List of the most popular courses after 10th: 10 वी नंतर पुढे काय?
• Know the list of courses after 10th | 10वी नंतरचे कोर्स
• List of the top courses after 12th Arts | 12 वी कला नंतर काय?

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.