Diploma in Elementary Education | एलिमेंटरी एज्युकेशन

Diploma in Elementary Education | एलिमेंटरी एज्युकेशन पात्रता, प्रवेश परीक्षा, महाविदयालये, अभ्यासक्रम, व्यप्ती, भविष्यातील संधी, नोकरीचे पद व सरासरी वेतन.

डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन जो प्राथमिक शिक्षणाचा डिप्लोमा कोर्स म्हणूनही ओळखला जातो. प्राथमिक स्तरावरील शिक्षकांना प्रशिक्षण देण्यासाठी Diploma in Elementary Education हा पूर्ण-वेळ दोन वर्षांचा डिप्लोमा कोर्स असून तो दूरस्थ शिक्षण तसेच वर्ग प्रशिक्षणासह करता येतो.

संपूर्ण कोर्समध्ये एकूण चार सेमेस्टर असून ते उमेदवारांना देशातील विविध राज्यांतील प्राथमिक व उच्च प्राथमिक शाळांमध्ये Diploma in Elementary Education नंतर शिक्षक म्हणून काम करण्यास तयार करताे.

Diploma in Elementary Education अभ्यासक्रमाची रचना अशा प्रकारे केली आहे की त्यात वर्गातील सूचनांसह इंटर्नशिप आणि व्यावहारिक प्रशिक्षण समाविष्ट आहे. यात शिक्षण पद्धती, बालविकासाचे तत्व आणि विद्यार्थ्यांच्या संवर्धनात शिक्षकाची भूमिका देखील समाविष्ट आहे.

डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन विषयी थोडक्यात

• कोर्स: डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन
• कोर्स लेव्हल: डिप्लोमा
• अभ्यासक्रम कालावधी: दोन वर्षे
• परीक्षा प्रकार: सेमिस्टर
• कोर्स फी: सरासरी कोर्स फी रुपये 5 ते 50 हजार.
• पात्रता: मान्यताप्राप्त शिक्षण मंडळाची इ. 12वी बोर्ड परीक्षा किमान 50 टक्के गुणांसह उत्तीर्ण असावे.
• प्रवेश प्रक्रिया: प्रवेश परीक्षा त्यानंतर वैयक्तिक मुलाखत
• प्रमुख भर्ती क्षेत्र व विभाग: डॉन बॉस्को हायस्कूल, सेंट झेवियर्स प्रायमरी स्कूल, ओबेरॉय इंटरनॅशनल स्कूल, इन्व्हेंचर ॲकॅडमी. शिक्षण विभाग, कोचिंग क्षेत्रे, खाजगी शिकवण्या इ.
• जॉब प्रोफाइल: प्राथमिक शिक्षक, करिअर समुपदेशक, सामग्री समीक्षक

पात्रता (Diploma in Elementary Education)

काही महाविद्यालये 10+2 गुणांच्या आधारे प्रवेश देतात तर काही स्वतःच्या प्रवेश परीक्षा घेतात. ज्या उमेदवारांना डी.एल.एङ करायचे आहे त्यांनी खालील पात्रता निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे.

• उमेदवारांनी मान्यताप्राप्त बोर्डातून इ. 12वी उत्तीर्ण असले पाहिजे.
• बोर्ड परीक्षेत एकूण गुण 50 टक्के असावेत.
• वयोमर्यादा राज्य शिक्षण मंडळानुसार बदलू शकते. तथापि, सामान्यतः किमान वय निकष 18 वर्षे आणि कमाल वयोमर्यादा 35 वर्षे आहे.
• उमेदवारांचे संभाषण कौशल्य, सर्जनशील विचार, संयम आणि शिकवण्याची क्षमता यांवर चांगले प्रभुत्व असले पाहिजे.
• वाचा: Diploma in Leather Designing | लेदर डिझायनिंग

प्रवेश प्रक्रिया (Diploma in Elementary Education)

डी.एल.एङ प्रवेश प्रक्रियेमध्ये एक प्रवेश परीक्षा असते ज्यानंतर मुलाखत घेतली जाते. जर उमेदवारांनी प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण केली. प्राथमिक शिक्षण डिप्लोमाच्या प्रवेशासाठी दरवर्षी राज्य मंडळांकडून प्रवेश परीक्षा घेतली जाते.

प्रवेश परीक्षेतील गुण आणि मुलाखतीतील उमेदवारांच्या कामगिरीच्या आधारे डी.एल.एड.ला प्रवेश दिला जातो. खालील पाच टप्प्यांच्या आधारे अंतिम प्रवेश दिला जातो.

• सर्वप्रथम, उमेदवारांनी त्यांची पात्रता तपासणे आवश्यक आहे, जर ते पात्र असतील तर ते त्यांच्या पसंतीच्या राज्यात प्रवेशासाठी अर्ज करु शकतात.
• अर्ज केल्यानंतर किंवा अर्ज भरल्यानंतर, विद्यार्थ्यांना प्रवेश परीक्षेला बसण्यासाठी त्यांचे प्रवेशपत्र मिळते.
• प्रवेश परीक्षेला बसा आणि पात्र व्हा. उमेदवारांची निवड प्रवेश परीक्षेतील गुणांच्या आधारे केली जाईल.
• प्रवेश परीक्षेच्या गुणांव्यतिरिक्त, उमेदवारांना मुलाखत, समुपदेशन फेरीसाठी बोलावले जाईल.
• डी.एल.एङ मध्ये अंतिम प्रवेश हा प्रवेश परीक्षेतील गुण, मुलाखत, आणि समुपदेशन फेरीतील कामगिरीच्या आधारे दिला जातो.
• वाचा: Bachelor of Education: A Professional Course | बी.एड

प्रमुख परीक्षा (Diploma in Elementary Education)

नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ ओपन स्कूलिंग (NIOS) ने चांगली प्रतिष्ठा मिळवली आहे. त्याशिवाय, काही विद्यापीठे आहेत जी अभ्यासक्रमाला प्रवेश देण्यासाठी स्वतःची प्रवेश परीक्षा घेतात.

उमेदवारांना प्रवेश परीक्षेचे गुण आणि वैयक्तिक मुलाखतींच्या आधारे निवडले जाईल. ज्यांना पुढील शिक्षण घ्यायचे आहे आणि उच्च वर्गांना शिकवायचे आहे त्यांनी शिक्षक पात्रता परीक्षा उत्तीर्ण करणे आवश्यक आहे. खाली लोकप्रिय परीक्षांचे तपशील नमूद केले आहेत.

केंद्रीय शिक्षक पात्रता परीक्षा (CTET)- ही केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (CBSE) द्वारे वर्षातून दोनदा इयत्ता 1 ली ते 8 वी साठी शिक्षक म्हणून उमेदवारांची नियुक्ती करण्यासाठी आयोजित केलेली राष्ट्रीय-स्तरीय प्रवेश परीक्षा आहे.

वाचा: Why skill-based education is important | कौशल्यावर आधारित शिक्षणाचे महत्व

प्रमुख महाविद्यालये

• जामिया मिलिया इस्लामिया विद्यापीठ
• बॉम्बे टीचर्स ट्रेनिंग कॉलेज
• SNDT महिला विद्यापीठ
• डॉ.डी.वाय.पाटील विद्या प्रतिष्ठान सोसायटी, पुणे
• सरदार चानन सिंग घुमान मेमोरियल कॉलेज ऑफ एज्युकेशन
• वाचा: 14 Benefits of Abacus for Kids | मुलांसाठी ॲबॅकस शिकण्याचे फायदे

डी.एल.एडचे फायदे.

डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन हा अंडरग्रेजुएट डिप्लोमा अभ्यासक्रम आहे. ज्या विद्यार्थ्यांनी 12 वी यशस्वीरीत्या पूर्ण केले आहेत ते या अभ्यासक्रमाची निवड करू शकतात.

हे नोंदणीकृत विद्यार्थ्यांना प्राथमिक शाळा किंवा प्राथमिक शाळेत प्रवेश घेतलेल्या विद्यार्थ्यांशी प्रभावीपणे संवाद साधण्यासाठी कौशल्य आणि ज्ञान प्रदान करते.

डी.एल.एड. विद्यार्थी मुलांसाठी शिकणे परस्परसंवादी बनवण्यात आणि त्यांच्या प्रगतीचे मूल्यांकन करण्यात कुशल असतात. डिप्लोमा पूर्ण केल्यानंतर. व्यक्ती कोणत्याही प्राथमिक शाळेत किंवा इतर शैक्षणिक संस्थांमध्ये शिक्षक म्हणून करिअर निवडू शकतात.

वाचा: How to overcome examination fear?: परीक्षेची भीती कारणे व उपाय

स्पेशलायझेशन (Diploma in Elementary Education)

या डिप्लोमासाठी असे कोणतेही स्पेशलायझेशन नाही. डी.एल.एङ पूर्ण केल्यानंतर विदयार्थी त्यांच्या आवडीनुसार खालील क्षेत्रात रुजू होऊ शकतात.

• प्राथमिक शाळा
• नर्सरी
• माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक शाळा
• खाजगी शाळा
• कॉलेजेस
• डे केअर सेंटर्स
• विद्यापीठे
• खाजगी शिकवण्या
• सरकारी शाळा
• प्रशिक्षण वर्ग
• वाचा: The Role of the Teacher in Child Protection: बालसंरक्षणामध्ये शिक्षकाची भूमिका

अभ्यासक्रम (Diploma in Elementary Education)

डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन हा अंडरग्रेजुएट डिप्लोमा अभ्यासक्रम आहे. मूलभूतपणे, प्राथमिक शिक्षणातील डिप्लोमा कोर्स मध्ये ऐतिहासिक नमुने, अध्यापन कौशल्ये, वर्तमान वर्गातील ट्रेंड आणि काही तात्विक सिद्धांत समाविष्ट आहेत.

डी.एल.एडअभ्यासक्रम दोन भागांमध्ये विभागलेला आहे, विषय शाखा आणि सामान्य अभ्यासक्रम खालीलप्रमाणे आहे.

वर्ष 1

• समकालीन समाज: भारतीय समाजाचे स्वरूप आणि रचना- भारतातील बहु-धार्मिक, श्रेणीबद्ध बहुभाषिक आणि बहुसांस्कृतिक आव्हाने, भारतातील सामाजिक आव्हाने.
• बालपण आणि मुलांचा विकास: बाल विकास आणि वाढीचे पैलू समजून घेणे. बालपणातील गरजांचा विकास समजून घेणे. बाल विकासाचा अर्थ आणि वैशिष्ट्ये जाणून घेणे व बालमजुरी समजून घेणे
• स्वतःला समजून घेण्याच्या दिशेने वाटचाल करणे: स्वतःच्या जीवन कौशल्याच्या विकासावर परिणाम करणारे घटक, संकल्पना आणि विकास, व्यक्तिमत्व विकासावर परिणाम करणारे घटक, स्वतःची संकल्पना आणि विकास.
• इंग्रजी भाषेचे शिक्षणशास्त्र: भाषा कौशल्ये: इंग्रजी शिकवण्याचे बोलणे, ऐकणे, वाचणे आणि लिहिण्याचे दृष्टिकोन, अभ्यासक्रमात इंग्रजी भाषेचे स्थान: त्याची उद्दिष्टे, महत्त्व आणि तत्त्वे, पाठ नियोजन आणि भौतिक विकास.

वाचा: How to be a Successful Student: विद्यार्थी यशस्वी होण्याचा मार्ग

वर्ष 2

• मार्गदर्शन आणि समुपदेशन: मार्गदर्शनाचे क्षेत्र, मुलांसह वर्तणुकीशी संबंधित समस्या. मार्गदर्शन: संकल्पना आणि त्याच्या गरजा, समुपदेशन: समुपदेशन आणि मार्गदर्शन यातील अर्थ आणि फरक
• अनुभूती, सामाजिक सांस्कृतिक संदर्भ: संस्कृती: संकल्पना, शिक्षणावरील सांस्कृतिक प्रभाव आणि फरक सामाजिक बदलाचे कारण आणि परिणाम. सामाजिक बदल: मूल्य शिक्षणाचे स्त्रोत आणि संकल्पना
• पर्यावरणीय अभ्यासाचे अध्यापनशास्त्र: ईव्हीएस किट विकसित करताना पर्यावरण शिक्षणाचे महत्त्व- त्याचा वापर आणि महत्त्व, प्राथमिक स्तरावर पर्यावरण अभ्यास ईव्हीएस अभ्यासक्रमाची संकल्पना
• नेतृत्व आणि बदल: नेतृत्व शैली, टीम बिल्डिंग, नेतृत्व संकल्पना शिक्षकांसाठी आवश्यक संवाद कौशल्ये, प्रभावी संप्रेषणासाठी संप्रेषण अडथळे
• ललित कला आणि शिक्षण: व्हिज्युअल आर्ट्स आणि क्राफ्ट्सचे नियोजन आणि कला अनुभवाची संघटना, कला शिक्षणातील सर्वसमावेशक आणि सातत्यपूर्ण मूल्यमापन प्राथमिक स्तरावर कला शिक्षणाचे महत्त्व
• शालेय आरोग्य आणि शिक्षण: आरोग्याची संकल्पना आणि त्याचे महत्त्व वैयक्तिक स्वच्छता आणि त्याचे महत्त्व. शारीरिक शिक्षण, सुरक्षा शिक्षण

वाचा: All Information About Diploma in Education‍ | डी. एड. पदविका

सरासरी वेतन (Diploma in Elementary Education)

कोर्स पूर्ण केल्यानंतर उमेदवार आकर्षक पगाराच्या पॅकेजसह खालील पदांवर काम करु शकतात. पगार नोकरीचे ठिकाण, स्वरुप आणि जबाबदाऱ्यांवर अवलंबून असतो. सरासरी सुरुवातीचा पगार रु. दोन लाख ते पाच लाखाच्या दरम्यान आहे.

1. प्राथमिक शिक्षक: प्राथमिक शिक्षक 5 ते 12 वर्षे वयोगटातील विद्यार्थ्यांना शिकवतात. विद्यार्थ्यांची साक्षरता कौशल्ये विकसित करणे आणि शारीरिक, सामाजिक आणि भावनिक वाढ करणे हे त्यांचे मुख्य उद्दिष्ट आहे. अभ्यासक्रमात इंग्रजी, गणित, विज्ञान, मानवता, तंत्रज्ञान आणि मानविकी या विषयांचा समावेश आहे.
2. सहाय्यक शिक्षक: सहाय्यक शिक्षक त्यांचे मुख्य कार्य वर्गाच्या प्रभारी मुख्य शिक्षकांना समर्थन प्रदान करणे आहे. त्यांच्या कर्तव्यांमध्ये प्रगतीचे दस्तऐवजीकरण करणे, पाठ योजना तयार करणे आणि पाठाच्या  तयारीची देखरेख करणे समाविष्ट आहे.
3. शिक्षण समन्वयक: शिक्षण समन्वयक ते गुणवत्ता नियंत्रणावर लक्ष केंद्रित करतात. जिथे त्यांचे शिक्षण सिद्धांताचे ज्ञान अभ्यासक्रम विकसित करण्यासाठी लागू करतो.

वाचा: Diploma in Early Childhood Education | बाल शिक्षण डिप्लोमा

डी.एल.एड.ची व्याप्ती

• डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन कोर्स पूर्ण केल्यानंतर, एखादी व्यक्ती शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्राथमिक स्तरावरील शिक्षक म्हणून काम करु शकते. त्याशिवाय, बॅचलर ऑफ एज्युकेशन सारख्या उच्च शिक्षणासाठी देखील जाऊ शकते.
• डिप्लोमा इन एलिमेंटरी एज्युकेशन अभ्यासक्रम इतर शिक्षण अभ्यासक्रमांसारखाच आहे जसे की डी.एङ (शिक्षण पदविका), डी.टी.एङ  (शिक्षक शिक्षणातील पदविका), जेबीटी आणि इटीटी (प्राथमिक शिक्षक प्रशिक्षण) शिकवण्याच्या सर्वात लोकप्रिय अभ्यासक्रमांपैकी एक.
• वर नमूद केलेले सर्व अभ्यासक्रम प्रत्येक सेमिस्टरसाठी समान अभ्यासक्रम आणि समान अभ्यास देतात. हे अभ्यासक्रम नोकरी आणि भरतीमध्ये समान संधी देतात.
• हा दोन वर्षांचा कोर्स आहे, त्यामुळे, शैक्षणिक अभ्यासक्रम पूर्ण झाल्यावर उमेदवार प्राथमिक शाळा आणि प्राथमिक शिक्षण देणाऱ्या शैक्षणिक संस्थांमध्ये शिक्षक म्हणून भरती होण्यास पात्र होतात.
• ज्या इच्छुकांना शिक्षक म्हणून काम करायचे आहे आणि ते विशेषतः खालच्या स्तरावरील शाळांमध्ये शिकवण्यास इच्छुक आहेत ते उज्वल भविष्याकडे जाण्यासाठी डी.एल.एङ चा पाठपुरावा करु शकतात.
• वाचा: The Role of Parents in the Success of their Children | मुलांच्या यशात पालकांची भूमिका

भविष्यातील संधी

बी.एड. (बॅचलर ऑफ एज्युकेशन) ही एक अंडरग्रेजुएट (यूजी) व्यावसायिक पात्रता पदवी आहे. बीएडचा कालावधी दोन वर्षांचा असून  बीएड पूर्ण केल्यानंतर उमेदवार प्राथमिक शाळा, इंटरमिजिएट आणि हायस्कूलमध्ये शिकवण्यास पात्र होतात.

• जे उमेदवार पुढील अभ्यास करु इच्छित आहेत ते खालील अभ्यासाचे क्षेत्र तपासू शकतात.
• मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून स्पेशलायझेशनच्या संबंधित क्षेत्रात पदवी.
• ज्या विद्यार्थ्यांचा अभ्यास करण्याचा तसेच स्वत:साठी करिअरच्या संधी निर्माण करण्याचा विचार करत आहेत त्यांच्यासाठी मान्यताप्राप्त विद्यापीठातून बी.ए.ची शिफारस केली जाते.
• ज्या विद्यार्थ्यांनी पदवीचे शिक्षण पूर्ण केले आहे ते कोणत्याही पदव्युत्तर पदवी बी.एङ किंवा एम.एङ करु शकतात.
• वाचा: Parents Role in the Education of Children |पाल्य, पालक व शिक्षण
• Pharmacy Courses After 10th | 10वी नंतर फार्मसी कोर्सेस
• Diploma in Physiotherapy | फिजिओथेरपीमध्ये डिप्लोमा

जॉब प्रोफाइल (Diploma in Elementary Education)

डी.एल.एड. अभ्यासक्रम, विद्यार्थ्यांना प्राथमिक शाळेत शिकवण्यासाठी तयार करण्यात आला आहे. उमेदवार खाजगी शाळा, सार्वजनिक शाळा, बालसंगोपन सुविधा, खाजगी शिकवणी सुविधा या ठिकाणी तसेच खालील पदांसाठी अर्ज करु शकतात.

1. शिक्षक होम ट्यूटर
2. सहाय्यक शिक्षक
3. शिक्षण समन्वयक

वाचा: How to Teach Kids to Read | मुलांना वाचन कसे शिकवायचे

सारांष (Diploma in Elementary Education)

प्राथमिक शिक्षण हा मुलांच्या शिकण्याच्या प्रवासाचा पाया मानला जातो. ज्याद्वारे मुले शिकत असलेली सामग्री हायस्कूल आणि महाविद्यालयीन अभ्यासक्रमासाठी मार्ग मोकळा करते.

सहसा, प्राथमिक शाळांमध्ये मुलांना मिळणारी कौशल्ये, वृत्ती आणि ज्ञान भविष्यातील यशाचा पाया प्रदान करतात. त्यामुळे त्यांना शिक्षण देणा-या व्यक्ती परीपूर्ण असल्या पाहिजेत म्हणूनच या फाऊंडेशनचे बीज पेरणा-या व्यक्तींना संपूर्णपणे प्रशिक्षित करणे आणि त्यांच्या जबाबदारीची जाणीव करुन देणे आवश्यक आहे.

Related Posts

• The Most Demanding Courses | सर्वात जास्त मागणी असलेले कोर्स
• Educational Loan Schemes of SBI in India | शैक्षणिक कर्ज योजना
• Scholarships for Students in Maharashtra 2021 | महाराष्ट्रातील विदयार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती
• 10 Important Study Tips for Students | अभ्यास नको! मग वाचा…
• Easy Way to Memorize Study for Students | ‘असा’ करा अभ्यास

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.