Career Development Skills | करिअर विकास कौशल्ये

Career Development Skills | करिअर विकास कौशल्ये, ही कौशल्ये विकसित करून, तुम्ही तुमचा वैयक्तिक विकासाचा मार्ग सुखकर करु शकता, जे तुम्हाला तुमची क्षमता वाढवण्यास आणि विक्रमी वेळेत तुमची कारकीर्द उद्दिष्टे साध्य करण्यात मदत करु शकते.

कोणत्याही क्षेत्रात काम करण्यासाठी फक्त इच्छाशक्ती हवी असे म्हटले जाते. परंतू, हा गोड गैरसमज आहे, केवळ इच्छाशक्तीने सर्व गोष्टी साध्य करता येत नाहीत, तर त्यासाठी उत्कटते बरोबरच विकास नेतृत्व आणि व्यवस्थापन क्षेत्रात प्रभावीपणे काम करण्यासाठी लोकांना योग्य प्रकारचे ज्ञान, साधने आणि Career Development Skills आवश्यक असतात.           

एखाद्याला आवश्यक असलेली कठीण कौशल्ये वेगवेगळ्या भूमिकेत बदलू शकतात, परंतु कामाच्या स्वरुपानुसार प्रत्येकासाठी आवश्यक सॉफ्ट कौशल्ये असणे आवश्यक आहे.

कौशल्य म्हणजे काय? (Career Development Skills)

“कौशल्य” हा शब्द व्यावहारिक कार्यावर प्रकाश टाकतो. या शब्दाचा व्यापक अर्थ म्हणजे, फुटबॉल शिकताना बॉलला लाथ कशी मारायची हे शिकण्यासारख्या सोप्या गोष्टींपासून ते सर्जनशील बनणे शिकण्यासारख्या कठीण गोष्टींपर्यंत कार्य पूर्ण करण्याच्या विशिष्ट क्षमतेचे वर्णन येते. या उदाहरणामध्ये, “कौशल्य” या शब्दाचा अर्थ कठोरपणे नियंत्रित केलेल्या कृतींवर प्रभुत्व मिळवण्याची क्षमता असा केला जातो.         

कौशल्याचे प्रकार (Career Development Skills)        

कौशल्याचे सॉफ्ट स्किल्स आणि हार्ड स्किल्स असे दोन प्रकार आहेत.         

सॉफ्ट स्किल्स म्हणजे काय?

सॉफ्ट स्किल्स, ज्यांना पॉवर स्किल्स, कॉमन स्किल्स, अत्यावश्यक कौशल्ये किंवा मुख्य कौशल्ये असेही म्हणतात, ही कौशल्ये सर्व व्यवसायांना लागू होतात.

यामध्ये गंभीर विचार, समस्या सोडवणे, सार्वजनिक बोलणे, व्यावसायिक लेखन, टीमवर्क, डिजिटल साक्षरता, नेतृत्व, व्यावसायिक वृत्ती, कार्य नैतिकता, करिअर व्यवस्थापन आणि आंतरसांस्कृतिक प्रवाह यांचा समावेश आहे. हे कठोर कौशल्यांच्या विपरीत आहे, जे वैयक्तिक व्यवसायांसाठी विशिष्ट आहेत.    

हार्ड स्किल्स म्हणजे काय?             

हार्ड स्किल्स एखाद्या व्यक्तीला त्यांचे काम करण्यासाठी आवश्यक असलेले ज्ञान आणि क्षमतेचा संदर्भ देते. हार्ड स्किल्स सी भाषेत कोड कसे करावे हे जाणून घेण्यापासून ते कोर्टरुममध्ये कसे वाद घालावेत यासाठी उत्तम प्रकारे पारंगत असण्यापर्यंत असू शकतात.              

कठोर कौशल्यांचा अर्थ कार्यक्षेत्रात संशोधन करण्याची क्षमता, निधी उभारणे, प्रकल्पांची रचना आणि अंमलबजावणी करणे, अभ्यासक्रम तयार करणे किंवा एनजीओ आणि त्यांच्या कारणासाठी मार्केटिंग करणे देखील असू शकते.

सॉफ्ट स्किल्सचे महत्व

सॉफ्ट स्किल्स ही परस्पर कौशल्ये आहेत जी लोकांना त्यांच्या नोकऱ्यांमध्ये चांगली कामगिरी करण्यासाठी आवश्यक आहेत. याचा अर्थ संघांमध्ये चांगले काम करण्याची क्षमता, वेळ व्यवस्थापित करणे आणि मल्टीटास्क असणे असा होऊ शकतो.            

जर एखाद्याला कोणत्याही क्षेत्रात चांगले काम करायचे असेल तर सॉफ्ट स्किल्सची गरज असली तरी ती विशेषतः सामाजिक कार्यासाठी महत्वपूर्ण आहेत. सामाजिक क्षेत्रात केले जाणारे बरेचसे कार्य अनेक भागधारकांचा समावेश करतात, ज्यांच्या सर्वांच्या आवडी भिन्न असू शकतात. यासारख्या परिस्थितींमध्ये, सकारात्मक रिझोल्यूशनपर्यंत पोहोचण्यासाठी योग्य प्रकारची परस्पर कौशल्ये असणे अत्यावश्यक आहे.

विकास व्यवस्थापन आणि नेतृत्व व्यावसायिकांसाठी आवश्यक असलेली काही कौशल्य खालील प्रमाणे आहेत.

सांघिक कार्य (Career Development Skills)

एखादे कार्यालय, कंपनी किंवा सामाजिक क्षेत्र या ठिकाणी केले जाणारे बरेचसे काम वेगवेगळ्या पार्श्वभूमीतील लोक, स्पेशलायझेशन, टीम्स आणि अगदी डोमेन यांच्यातील सहकार्याची आवश्यकता असते. एनजीओ आणि इतर सामाजिक उद्देश संस्थांमध्ये काम करणा-या लोकांसाठी सांघिक काम करण्याची क्षमता महत्वाची असते.             

चांगल्या सांघिक कार्यासाठी संप्रेषण, सक्रिय ऐकणे आणि इतरांचा दृष्टिकोन समजून घेण्याची क्षमता समाविष्ट असते, हे सर्व महत्वाचे सॉफ्ट स्किल्स देखील आहेत.      

अखंड टीमवर्क सुनिश्चित करण्यासाठी कोणतेही एकल ब्लूप्रिंट पाळले जाऊ शकत नसले तरी, संशोधनात असे दिसून आले आहे की काही सक्षम परिस्थिती आहेत ज्यांचा नियोक्ता आणि कर्मचारी दोघेही टीमवर्कचा विचार करु शकतात.

संवाद, बोलणे आणि ऐकणे

जीवनाच्या सर्व क्षेत्रात संवाद महत्वाचा आहे. सामाजिक क्षेत्रात, सर्व भागधारकांशी स्पष्ट आणि समजण्यास सोप्या पद्धतीने संवाद साधणे अत्यावश्यक आहे. खराब संप्रेषणामुळे कामे एकतर रखडतात, अपूर्ण राहतात किंवा कधीही पूर्ण होऊ शकत नाहीत.      

प्रभावी संप्रेषणामध्ये केवळ तुम्हाला समजले आहे याची खात्री करणे नाही तर तुम्ही ज्या लोकांशी बोलत आहात त्यांना समजून घेणे देखील समाविष्ट आहे. यामध्ये, कमीत कमी अंशतः, आपण ज्या व्यक्तीशी बोलत आहात त्याच्याशी सहानुभूती दाखवण्याची आणि त्याच्याशी संबंधित असण्याची क्षमता समाविष्ट आहे.

सक्रिय ऐकणे येथे महत्वाची भूमिका बजावते.    सक्रिय ऐकणे ही मूलत: प्रतिसाद देण्यासाठी, समजून घेण्यासाठी ऐकण्याचा सराव आहे. इतर ब-याच सॉफ्ट स्किल्सप्रमाणे, ही देखील अशी गोष्ट आहे जी लोकांनी वेळ आणि मेहनत घेतल्यास ते मिळवू शकतात.

वाचा: How to build communication skills? | संवाद कौशल्ये

गंभीर विचार (Career Development Skills)

सामाजिक क्षेत्राचे स्वरुप असे आहे की एका वेळी फक्त एकाच समस्येकडे जाणे कोणालाही अवघड आहे. क्षेत्र ज्यांच्याशी संलग्न आहे अशा अनेक समस्या एकमेकांशी संबंधित आहेत आणि ते एकमेकांना वाढवतात.       

शाळांमध्ये उपस्थितीचे प्रमाण वाढवण्याचा प्रयत्न करणे, उदाहरणार्थ, जेवणाच्या वेळी जेवण पुरवणे असा होऊ शकतो. या समस्यांचे परस्परसंबंधित स्वरुप समजून घेणे आणि या समस्यांचे निराकरण करु शकणा-या उपायांचा विचार करणे यासाठी क्रिटिकल थिंकिंग आवश्यक आहे.    

क्रिटिकल थिंकिंग म्हणजे समस्येच्या विविध पैलूंचा समावेश असलेल्या निराकरणापर्यंत पोहोचण्यासाठी उपलब्ध डेटा, पुरावे आणि खाती वापरुन समस्येकडे अनेक दृष्टीकोनातून पाहण्याची क्षमता.     

गंभीर विचार विकास व्यावसायिकांना घाईघाईने निष्कर्ष काढण्यापूर्वी तटस्थ दृष्टिकोनातून परिस्थितीचे विश्लेषण करण्याची क्षमता देऊ शकते. एनजीओमध्ये किंवा विकासाच्या ठिकाणी काम करण्यासाठी हे एक आवश्यक कौशल्य आहे.

भागीदारांसह नेटवर्किंग

नेटवर्किंग हे संप्रेषणाच्या ऑफ-शूटसारखे वाटत असले तरी ते स्वतःच महत्वाचे आहे. असे होण्यामागे अनेक कारणे आहेत. पहिली गोष्ट म्हणजे ते ज्ञानाच्या देवाणघेवाणीचे मार्ग मोकळे करते.       

कामाच्या स्वरुपानुसार बरेच लोक भौगोलिकदृष्ट्या दूर असलेल्या भागात समान समस्यांवर काम करतात. नेटवर्किंग आणि हे कनेक्शन बनवण्‍यासाठी खुले असल्‍यामुळे लोकांना आपल्या कल्पना एकमेकांशी शेअर करता येतात आणि परस्पर फायद्याचे ठरु शकतील अशा निष्कर्षापर्यंत पोहोचू शकतात.

दुसरीकडे, नेटवर्किंग, विकास व्यावसायिकांना ते अधिक समग्र पद्धतीने काम करत असलेल्या समस्या समजून घेण्यास अनुमती देऊ शकतात. समान समस्या पाहताना भागधारकांचे अनेकदा भिन्न दृष्टीकोन आणि उपायांची समज असते.

समस्येवर काम सुरु करण्यापूर्वी या सर्व पैलूंचा विचार केल्याने विकास व्यावसायिकांना अधिक पूर्ण समाधानापर्यंत पोहोचण्यास मदत होईल.

भागधारकांसह नेटवर्किंग देखील प्रकल्पांच्या मजबूत अंमलबजावणीकडे नेणारे इच्छित भागधारकांचा सहभाग सुनिश्चित करण्यात मदत करु शकते.

वाचा: How to make a successful career | यशस्वी करिअर कसे करावे

कामाची विविधता (Career Development Skills)

काही कार्यालयांमध्ये काही कारणास्तव तुम्ही करत असलेल्या कामाव्यतिरिक्त इतर ब-याच गोष्टींवर काम करणे देखील असू शकते. एकीकडे यामुळे लोकांना नवीन कौशल्ये शिकण्याची आणि त्यांच्या करिअरमध्ये प्रगती करण्याची उत्तम संधी मिळते, तर यामुळे लोकांना तणाव किंवा दबावाखाली काम करावे लागते.

विविध कौशल्ये नोकरीच्या मागण्यांमुळे निर्माण होणारा दबाव कमी करण्यास मदत करतात.

वाचा: What alternative career paths have you interested in? | करिअर मार्ग

नवीन गोष्टी शिकणे

आपण ज्या ठिकाणी काम करता त्या ठिकाणी संस्था किंवा कार्यालयासाठी काम करताना सॉफ्ट स्किल महत्वाचे आहेत. शिकण्याचे महत्त्व समजून घेणे पुरेसे सोपे आहे.

नवीन गोष्टी शिकण्यामुळे विकास व्यावसायिकांना सध्याच्या परिस्थितीनुसार स्वतःला पुनर्स्थित करु शकतात आणि त्यांच्या नोकरीमध्ये अधिक चांगले होण्यासाठी त्यांनी घेतलेल्या नवीन कौशल्यांचा वापर करु शकतात.

वाचा: Why is continuing education important? | सततच्या शिक्षणाचे महत्व

परिस्थितीनुसार बदल स्विकारणे

आपल्या जीवनाच्या सुरुवातीच्या टप्प्यावर आपण शिकलेल्या काही संकल्पना किंवा कल्पना कालबाह्य झाल्या आहेत हे समजून घेणे आणि ते बदल स्विकारणे गरजेचे आहे.

कोणत्याही क्षेत्रात, नवनवीन कल्पना स्विकारणे आणि शिकणे महत्वपूर्ण प्रक्रिया आहे. डेव्हलपमेंट मॅनेजमेंट आणि लीडरशिप स्पेसमध्ये काम करताना एखाद्याला त्यांच्या विचारसरणीच्या विरोधी वाटणारी कल्पना स्विकारणे अपरिहार्य असू शकते.

वाचा: Best Skill Development Career Courses | कौशल्य विकास अभ्यासक्रम

सारांष (Career Development Skills)

अशा प्रकारे हार्ड स्किल्स प्रमाणेच सॉफ्ट स्किल्स ही अशी क्षमता आहे जी लोक कालांतराने शिकू शकतात. अर्थातच पहिली पायरी म्हणजे कोणत्याही क्षेत्रात काम करण्यासाठी या कौशल्यांमध्ये आवश्यक असलेली कौशल्ये आणि निकड आणि प्रवीणता याची जाणीव असणे.

इंडियन स्कूल ऑफ डेव्हलपमेंट मॅनेजमेंटने या सर्व गोष्टी लक्षात घेऊन विकास व्यवस्थापनातील पदव्युत्तर अभ्यासक्रमाची रचना केली आहे. आवश्यक हार्ड स्किल्ससोबत, अभ्यासक्रमाची रचना केली जाते जेणेकरुन विद्यार्थी या अभ्यासक्रमादरम्यान सॉफ्ट स्किल्स आत्मसात करु शकतील.

प्रोफेशनल लर्निंग कम्युनिटीज गट प्रकल्प, ग्रामीण विसर्जन, नेटवर्किंग कार्यशाळा आणि रॅडिकल ट्रान्सफॉर्मेटिव्ह लीडरशिप कार्यशाळा यासारख्या कार्यक्रमाचे पैलू विद्यार्थ्यांना थेट वातावरणात या सॉफ्ट स्किल्सबद्दल शिकण्यास आणि सराव करण्यास मदत करतात.

Related Posts

• How to Develop Communication Skills? | संभाषण कौशल्ये
• Skill Development Courses in India for Students |कौशल्य विकास
• Why skill-based education is important | कौशल्यावर आधारित शिक्षणाचे महत्व

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.