Know all about Intimation u/s 143-1 | रिटर्नवर प्रक्रिया केल्यानंतर, आयकर विभाग कलम 143(1) अंतर्गत; करदात्यांना परिणामांबद्दल माहिती देऊन सूचना जारी करतो.
करदात्याने आयकर विभागाकडे आयटीआर फाइल करुन तो व्हेरिफाय केल्यानंतर संबंधीत कार्यालयाकडून तुमचा रिटर्न प्रोसेस केला जातो. त्यानंतर आयकर विभागाकडून 143(1) अंतर्गत सूचना जारी केली जाते. Know all about Intimation u/s 143-1 विषयी अधिक जाणून घेण्यासाठी संपूर्ण लेख सविस्तर वाचा.
त्यानुसार कलम 143(1) अंतर्गत आयकर विभागाकडून प्राप्तिकर देय असलेल्या काही रकमेची मागणी किंवा आयकर परतावा असेल तर तो कधी प्राप्त होणार आहे ते व परताव्याची रक्कम दर्शवू शकते. (Know all about Intimation u/s 143-1
अशी सूचना मिळाल्यानंतर प्रचंड काळजी करण्याचे गरज नाही. कारण सर्वच प्राप्तिकर सूचना जितक्या समजल्या जातात तितक्या भयानक नसतात. काही आयकर सूचनांमध्ये चांगली बातमी देखील असते. त्यामुळे तुम्ही शांत राहून नोटीस काळजीपूर्वक वाचा. तुम्हाला मिळालेल्या नोटीसला प्रतिसाद कसा द्यायचा हे समजून घेण्यासाठी हे मार्गदर्शक उपयुक्त ठरेल.
Table of Contents
Intimation u/s 143(1) म्हणजे काय? (Know all about Intimation u/s 143-1)

Intimation u/s 143(1) म्हणजे आयकर विभागाकडून करदात्याला दिलेली ती सूचना असते. त्यामध्ये तुम्ही कर विभागाकडे सादर केलेल्या तपशीलांचा सारांश असतो. तुमच्या रिटर्नवर प्रक्रिया करताना आयकर विभाग खालील बाबी तपासते.
- करनिर्धारकाचे कायमचे तपशील जसे की, नाव, पत्ता इत्यादी.
- आयकर रिटर्न भरण्याचे तपशील जसे की, पोचपावती क्रमांक, दाखल करण्याची तारीख इत्यादी.
- संप्रेषण (Communication) संदर्भ क्रमांक
- परतावा (Refund) क्रमांक
- परताव्यात तुम्ही प्रदान केलेल्या उत्पन्नानुसार कर गणना
- कलम 143(1) अंतर्गत गणना केलेला कर
143(1) अंतर्गत सूचना का जारी केली जाते? (Know all about Intimation u/s 143-1)
मूलभूतपणे, जेव्हा प्राप्तिकर विभागाकडे विवरणपत्र सादर केले जाते, तेव्हा विभाग त्याच्या पुनरावलोकन प्रक्रियेचा भाग म्हणून खालील संगणकीकृत बाबींचा विचार करते. (Know all about Intimation u/s 143-1)
रिटर्नमधील अंकगणितीय चुका.
- चुकीचा दावा, जो रिटर्नमधील कोणत्याही माहितीवरुन स्पष्ट होतो. उदाहरणार्थ, कलम 80C अंतर्गत कमाल अनुज्ञेय कपातीपेक्षा जास्त म्हणजे रु. 1,50,000 पेक्षा जास्त वजावटीचा दावा केल्यास, जास्तीची परवानगी नाकारली जाईल आणि ती तुमच्या सूचना 143(1) मध्ये दिसून येईल.
- दुसरे अशे की, भाड्याचे उत्पन्न व्यवसायाच्या उत्पन्नातून वजा केले जाते परंतु ते घराच्या मालमत्तेतील उत्पन्नात दाखवले जात नाही.
- लेखापरीक्षण अहवालात दर्शविलेल्या खर्चाची अस्वीकृती परंतु परताव्यातील एकूण उत्पन्नाची गणना करताना विचारात घेतलेली नाही.
- 26AS पासून आगाऊ कर, स्व-मूल्यांकन कर आणि TDS इत्यादींची तुलना.
- फॉर्म 26AS किंवा फॉर्म 16A किंवा फॉर्म 16 मध्ये दिसणा-या उत्पन्नाचा फरक.
- देय तारखेनंतर रिटर्न सबमिट केल्यावर पुढील वर्षासाठी कॅरी फॉरवर्ड करण्यासाठी नुकसानीचा दावा करणे किंवा मागील वर्षाच्या तोट्याचा सेट ऑफ जेथे नियत तारखेनंतर रिटर्न भरला गेला होता.
- कलम 10AA, 80-IA, 80-IAB, 80-IB, 80-IC, 80-ID, 80-IE अंतर्गत वजावट आयकर रिटर्नच्या देय तारखेनंतर घेण्यात आली आहे का?
- कर, लेट फाइलिंग फी आणि व्याज इत्यादीची गणना.
- देय कर किंवा व्याजा मध्ये वाढ होणे किंवा कमी होणे.
- परताव्यमध्ये वाढ किंवा कमी होणे
- दावा केलेल्या नुकसानामध्ये बदल करणारे समायोजन
तथापि, तुमची केस वर नमूद केलेल्या निकषांमध्ये येत नसली तरीही व्यावहारिकदृष्ट्या तुम्ही ते प्राप्त करु शकता. आयकर विभागाद्वारे सर्व करदात्यांना 143(1) अंतर्गत सूचना पाठवल्या जात असल्याचे व्यावहारिकदृष्ट्या पाहिले जाते.
143(1) नुसार सूचना कधीपर्यंत मिळू शकेल?
143(1) अंतर्गत सूचना ज्या आर्थिक वर्षात रिटर्न दाखल केला आहे, त्या आर्थिक वर्षाच्या समाप्तीपासून फक्त 1 वर्षापर्यंत जारी केले जाऊ शकते, त्यानंतर नाही. (Know all about Intimation u/s 143-1)
या सूचनेकडे दुर्लक्ष करु नका कारण तुम्हाला अशी सूचना मिळाल्यापासून 30 दिवसांच्या आत तुमचा प्रतिसाद सबमिट करणे आवश्यक आहे,
143(1) नुसार सूचना मिळाल्यावर काय केले पाहिजे?
143(1) अंतर्गत सूचना प्राप्त झाल्यावर, दोन पर्याय असतील, एकतर तुम्ही विभागाद्वारे केलेल्या गणनेशी सहमत व्हाल किंवा नाही.
- जर तुम्ही देय कराच्या रकमेशी किंवा परताव्याच्या देय रकमेशी सहमत असाल तर तुम्हाला थकित कराची रक्कम भरावी लागेल किंवा तुम्हाला फक्त 143(1) च्या सूचनामध्ये दर्शविलेल्या परताव्याची रक्कम मिळेल.
- जर तुम्ही आयकर विभागाने केलेल्या गणनेशी सहमत नसाल तर तुम्ही कलम 154 अंतर्गत तुमचे आयकर रिटर्न सुधारण्यासाठी ऑनलाइन विनंती दाखल करु शकता किंवा कलम 246A अंतर्गत अपील दाखल करु शकता.
- आणि, जर निव्वळ परताव्याची किंवा देय रक्कम शून्य असेल, तर तुम्ही प्राप्तीकर 143(1) अन्वये प्राप्त झालेल्या माहितीला प्राप्तिकर विभागाकडून रिटर्न भरण्याच्या प्रक्रियेची पूर्णता झालेली आहे असे समजू शकता.
एक वर्ष संपेपर्यंत कोणतीही सूचना न मिळाल्यास?
ज्या आर्थिक वर्षात तुम्ही तुमचे रिटर्न भरले आहे त्या आर्थिक वर्षाच्या समाप्तीपासून एक वर्ष संपेपर्यंत तुम्हाला कोणतीही सूचना न मिळाल्यास, तुमची ITR-V पावती ही तुमची सूचना समजली जाईल. तथापि, तरीही असे सुचवले जाते की आयकर विभागाने आयटीआर प्रक्रिया केली आहे की नाही हे तुम्ही ऑनलाइन तपासू शकता.
143(1) अंतर्गत सूचना कशी प्राप्त झाली? (Know all about Intimation u/s 143-1)

या सूचना आपोआप व्युत्पन्न केल्या जातात ज्या तुम्ही ऑनलाइन इन्कम टॅक्स रिटर्न भरण्याच्या वेळी दिलेल्या ईमेल पत्त्यावर पाठवल्या जातात किंवा आयकर वेबसाइटवर नोंदणीच्या वेळी दिलेल्या मेल आयडीवर प्राप्त होतात. हे मेल्स सेंट्रल प्रोसेसिंग सेंटर (CPC) द्वारे पाठवले जातात ज्याचा प्रेषक आयडी intimations@cpc.gov.in आहे कारण रिटर्नची प्रक्रिया फक्त CPC वर केली जाते.
तंत्रज्ञान जसजसे वाढत आहे, तसतसे आयकर विभागही वाढत आहे. आता 143(1) च्या अंतर्गत सूचना पाठवल्यानंतर, नोंदणीकृत मोबाइल नंबरवर एक मजकूर संदेश देखील पाठविला जातो.
143(1) अंतर्गत सूचना उघडण्यासाठी पासवर्ड काय आहे?
प्राप्त झालेली संलग्नक ही पासवर्ड संरक्षित फाइल आहे जी तुमचा पॅन क्रमांक लोअरकेसमध्ये आहे आणि त्यानंतर तुमची जन्मतारीख DDMMYYYY फॉरमॅटमध्ये आहे. (Know all about Intimation u/s 143-1)
उदाहरणार्थ, समजा तुमचा पॅन नंबर ABCDE1234Z असा आहे आणि तुमची जन्मतारीख 01/12/1997 आहे, तर तुमची ऑनलाइन सूचना उघडण्यासाठी 143(1) नुसार पासवर्ड “abcde1234z01121997” असा असेल.
143(1) अंतर्गत पुन्हा माहिती कशी मिळवायची?
जर तुम्हाला तुमची सूचना नोंदणीकृत मेल आयडीवर मिळाली नसेल किंवा तुम्हाला तो मेल पुन्हा सापडला नसेल तर तुम्ही यापैकी कोणत्याही पद्धतीचा अवलंब करुन तुमची सूचना 143(1) नुसार पुन्हा मिळवू शकता:
- इन्कम टॅक्स इंडियाच्या अधिकृत वेबसाइटवरुन डाउनलोड करुन किंवा
- 143(1) अंतर्गत सूचना पुन्हा जारी करण्यासाठी विनंती करणे
दोन्ही प्रक्रिया एक एक करुन समजून घेऊ.
- इन्कम टॅक्स इंडियाच्या अधिकृत वेबसाइटवरुन ते डाउनलोड करुन
- ही सुविधा आयकर विभागाने नव्याने सुरु केली आहे ज्या अंतर्गत तुम्ही तुमच्या इन्कम टॅक्स इंडिया इफिलिंग खात्यात यशस्वी लॉगिन करुन नवीनतम वर्षांची माहिती डाउनलोड करु शकता.
सूचना डाउनलोड करण्यासाठी
- इन्कम टॅक्स इंडिया फाइलिंगमध्ये लॉगिन करा
- रिटर्न आणि फॉर्म पहा वर क्लिक करा
- आयकर रिटर्न निवडा
- ज्या पोचपावती क्रमांकावर तुम्हाला माहिती मिळवायची आहे आणि ज्यासाठी ITR प्रक्रिया केली गेली आहे त्यावर क्लिक करा
- सूचना वर क्लिक करा आणि pdf संलग्नकातील सूचना डाउनलोड होईल.
143(1) अंतर्गत सूचना पुन्हा जारी करण्यासाठी विनंती करणे
आयकर विभागाच्या सर्व सूचना आणि संप्रेषणे ईमेलद्वारे दिली जातात आणि ब-याच वेळा आम्ही आमचा मेलबॉक्स तपासणे चुकतो किंवा चुकून तो सोडतो. त्यामुळे, सूचनांची प्रत पुन्हा मिळवण्यासाठी तुम्ही 143(1)/154 अंतर्गत सूचना पुन्हा जारी करण्यासाठी ऑनलाइन विनंती करु शकता.
त्यासाठी या चरणांचे अनुसरण करा (Know all about Intimation u/s 143-1)
टीप: प्रक्रिया फॉलो करताना तुमची स्क्रीन कशी दिसेल हे पाहण्यासाठी खालील चरणांवर क्लिक करा.
- तुमचा यूजर आयडी, पासवर्ड आणि कॅप्चा वापरुन आयटी विभागाच्या ई-फायलिंग वेबसाइटवर लॉग इन करा.
- माझे खाते टॅबवर जा आणि तुमच्या डॅशबोर्डवरील ड्रॉप-डाउन मेनूमधून “सेवा विनंती” पर्यायावर क्लिक करा.
- सेवा विनंती पर्याय निवडल्यानंतर, विनंती प्रकार विचारणारी एक नवीन स्क्रीन दिसेल – नवीन म्हणून निवडा. त्यानंतर 143(1), 154 अंतर्गत सूचना म्हणून ड्रॉपडाउनमधून विनंती श्रेणी निवडा. त्यानंतर सबमिट वर क्लिक करा.
- त्यानंतर तुम्हाला तुमच्या गरजेनुसार खाली दाखवल्याप्रमाणे आवश्यक फील्ड भरावे लागतील आणि सबमिट वर क्लिक करा.
- वरील आवश्यक पर्याय आणि तपशील सबमिट केल्यानंतर, काही दिवसांत सूचना तुमच्या ईमेलवर पुन्हा पाठवली जाईल. तर, तुमचा इनबॉक्स तपासत राहा.
सारांश, इंटिमेटेशन 143(1) ही संगणकाद्वारे तयार केलेली सूचना आहे ज्यामध्ये देय कराची अंतिम रक्कम किंवा व्याजासह परतावा देण्यात आला आहे.
तुम्हाला 143(1) अंतर्गत सूचना मिळाल्यावर खालील मुद्दे तपासा
- सूचनांवर तुमचे नाव आहे का.
- माहितीमध्ये दस्तऐवज ओळख क्रमांक असतो.
- सर्व मिळकतीचा योग्य हेड अंतर्गत योग्य रीतीने विचार केला जातो आणि एका हेडचे उत्पन्न दुस-या हेडखाली किंवा इतरत्र पुनरावृत्ती होत नाही.
- तुम्ही 80C अंतर्गत दावा केलेल्या वजावटी आणि VI A च्या इतर विभागांचा विचार केला जातो.
- TDS/TCS दावा केलेला, आगाऊ कर भरलेला आणि CPC द्वारे गणनेमध्ये भरलेला स्व-मूल्यांकन कर.
- 89,90/90A/91 अन्वये कोणतीही सवलत किंवा दावा केलेली किंवा अनुमत असलेली कोणतीही सूट माहितीमध्ये विचारात घेतली जाते.
म्हणून, तुम्हाला 143(1) अंतर्गत सूचना जारी केली गेली असली तरीही विचलित होऊ नका. फक्त, माहिती द्या, तुमचे समर्थन पुरावे गोळा करा आणि प्रतिसाद द्या!
वाचा: Know All About House Rent Allowance | घरभाडे भत्ता
सतत विचारले जाणारे प्रश्न

मी माझे 143(1) ऑनलाइन कसे तपासू?
नोंदणीकृत मेलवर 143(1) पाठवण्याची ITD प्रथा आहे. तथापि, जर तुम्हाला प्राप्त झाले नसेल तर तुम्ही तुमच्या आयकर खात्यात लॉग इन करुन 143(1) साठी विनंती करु शकता, नंतर माझे खाते आणि सेवा विनंती अंतर्गत 143(1) सूचनांसाठी विनंती करु शकता.
सूचना US 143(1) हा मूल्यांकन आदेश आहे का?
नाही, 143(1) हा मूल्यमापन आदेश नाही, कारण ती केवळ परताव्याच्या प्रक्रियेची सूचना आहे. (Know all about Intimation u/s 143-1)
मी 143(1) अंतर्गत सूचना कशी उघडू शकतो?
कलम 143(1) अंतर्गत मिळालेली सूचना उघडण्यासाठी, पासवर्ड PAN आणि DOB आहे, उदाहरणार्थ, तुमचा पॅन ABCDE1234F आहे आणि तुमची जन्मतारीख 1 जानेवारी 1999 आहे, त्यानंतर तुमची ऑनलाइन सूचना उघडण्यासाठी पासवर्ड “abcde1234f01011999” असा असेल.
मी 143(1) अंतर्गत सूचनांसाठी सुधारणा कशी दाखल करु?
143(1) नुसार सुधारित सूचना दाखल करण्यासाठी, तुम्हाला फक्त तुमच्या आयकर पोर्टल खात्यात लॉग इन करावे लागेल, नंतर ई-फाइलवर जा आणि सुधारणा निवडा आणि संबंधित A.Y निवडा.
पत्ता पुरावा म्हणून मी 143(1) अंतर्गत माहिती वापरु शकतो का?
ते पत्त्याचा पुरावा म्हणून वापरले जाऊ शकते.
143(1) अन्वये सूचना आणि कर मूल्यांकन आदेश समान आहेत का?
नाही, कर मूल्यांकन ऑर्डर आणि सूचना समान नाहीत. वाचा: How to e-Verify Income Tax Return? | ITR पडताळणी कशी करावी?
143(1) मधील सूचना, कोणतीही मागणी किंवा परतावा न मिळाल्यास मी काय करु?
मग काळजी करण्यासारखे काही नाही, याचा अर्थ तुमची आयटीआर यशस्वीरित्या प्रक्रिया केली गेली आहे.
माझ्याकडे 0 परतावा आणि 0 कर मागणी असल्यास, आणि करदात्यावर आणि 143(1) विभाग स्तंभांवर योग्य समन्वय असल्यास मला 143(1) सूचनांना उत्तर देण्याची आवश्यकता आहे का?
नाही, जर सर्व काही समान असेल तर तुम्हाला उत्तर देण्याची आवश्यकता नाही. वाचा:Complete these tasks before 31 March | ITR बद्दलची कार्ये
F.Y साठी माझ्या ITR चे ई-व्हेरिफिकेशन होऊन दोन महिने उलटले आहेत. 2018-19, परंतु मला 143(1) अंतर्गत सूचना प्राप्त झालेल्या नाहीत. मी काय करु?
तुम्ही तुमची आयटीआर स्थिती ऑनलाइन तपासू शकता. जर त्यावर प्रक्रिया केली गेली असेल तर तुम्ही ऑनलाइन सूचना पुन्हा जारी करण्याची विनंती करु शकता आणि विनंती केल्यानंतर तुम्हाला ती तुमच्या मेलवर मिळेल.
जर तुमच्या आयटीआरवर विभागाकडून प्रक्रिया केली गेली नसेल तर एकतर आयटीआर प्रक्रिया होण्याची प्रतीक्षा करा किंवा तक्रार सबमिट करा. काहीवेळा विभागाला परताव्याची प्रक्रिया करण्यास जास्त वेळ लागतो.
143(1) अंतर्गत सूचना मिळाल्यानंतर मी माझ्या आयकर रिटर्नमध्ये सुधारणा करु शकतो का?
143 (1) अन्वये सूचना मिळाल्यानंतरही तुम्ही संबंधित मूल्यांकन वर्षाच्या समाप्तीपर्यंत तुमच्या रिटर्नमध्ये सुधारणा करु शकता कारण ही सूचना मूल्यांकन नाही. वाचा: Important Questions About Income Tax | आयकर बाबतचे प्रश्न
आयकर विभागाशी संपर्क कसा साधावा?
आयकर प्रश्नांसाठी तुम्ही CPC बेंगलोरच्या आयकर हेल्पलाइन किंवा टोल-फ्री क्रमांकावर जसे की, 1800 103 4455 किंवा 91-80-4660 5200 वर संपर्क साधू शकता. तुम्हाला जारी केलेल्या सूचनेवर नमूद केलेल्या दस्तऐवज ओळख क्रमांकाच्या मदतीने तुम्ही त्यांच्याशी सहज संपर्क साधू शकता. वाचा: How to choose the right ITR form? | योग्य ITR फॉर्म असा निवडा
Related Posts
- Taxable and Non-Taxable Allowances | करपात्र व अकरपात्र भत्ते
- Tax-saving rules and ways to save tax |करबचत नियम आणि मार्ग
- IT Calculation for Salaried Employee | आयकर गणना
Post Categories
आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.
टीप: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने दिलेला आहे.

Know the early life of Lord Ram | श्रीरामाचे प्रारंभिक जीवन
Read More

Know all about Diabetes | मधुमेहाविषयी सर्व काही
Read More

Popular Varieties of Mangoes in India | आंब्याचे प्रकार
Read More

The Deadliest Places in the World | प्राणघातक ठिकाणे
Read More

Online Teaching and Learning | ऑनलाइन शिक्षण
Read More

The best ways to deal with Acne | मुरुमांना असे सामोरे जा
Read More

Strange facts about the human body | मानवी शरीर तथ्ये
Read More

How to Manage Time at Work | कामाचे वेळ व्यवस्थापन
Read More

Know the Amazing Benefits of Amla | आवळयाचे फायदे
Read More

How to avoid NFT Scams? | एनएफटी घोटाळे कसे टाळावेत
Read More