Know all about the heatstroke | उष्माघात कारणे व उपाय

Know all about the heatstroke | उष्माघात म्हणजे काय, तो कशामुळे होतो, त्यावर कोणते उपाय; केंव्हा व कसे करावेत, या बाबत सविस्तर माहिती जाणून घ्या.  

उन्हाळयातील तळपता सूर्य उष्णतेची आग ओकत असतानाच; मुलांच्या शाळेच्या सुट्ट्या सुरु झाल्यामुळे ते आनंदी आहेत. मात्र, उन्हाळ्यात उष्माघाताची समस्याही येते; याकडे लक्ष दिले पाहिजे. सध्या तापमान 40 अंश सेल्सिअसचा पल्ला ओलांडत असून; येत्या काही दिवसात तापमानात वाढ होणार असल्याचे; दिसून येत आहे. त्यामुळे Know all about the heatstroke विषयीची; माहिती असणे आवश्यक आहे.

उष्णतेची लाट शरीरातील उर्जा अतिशय सहजतेने काढून टाकू शकते; आणि चांगल्या निरोगी व्यक्तीलाही आजारी किंवा कमकुवत बनवू शकते. त्यामुळे, ही तीव्र उष्णता अधिक चांगल्या प्रकारे हाताळण्यात; तुम्हाला मदत करण्यासाठी; Know all about the heatstroke मध्ये; उष्माघात आणि त्यावर उपचार कसे करावे; याबद्दलची माहिती येथे दिली आहे.

उष्माघात म्हणजे काय? (Know all about the heatstroke)

उष्माघात हा उष्णतेशी संबंधित सर्वात गंभीर आजार आहे; जो उन्हाळ्यातील वाढत्या तापमानामुळे होतो. जेव्हा शरीर वेगाने वाढते तापमान, नियंत्रित करु शकत नाही; आणि स्वतःच थंड होऊ शकत नाही; तेव्हा उष्माघात होतो.

शरीराचे तापमान वेगाने वाढून; घाम येणे सुरु होते; आणि 10 ते 15 मिनिटांत शरीराचे तापमान 106°F किंवा त्याहून अधिक वाढू शकते. उष्माघातामुळे शरीर कमी रक्तदाब, चक्कर येणे; मळमळ, बेशुद्धी आणि कोरडी त्वचा अनुभवू शकते. यासाठी Know all about the heatstroke विषयी माहिती घेणे महत्वाचे आहे.

आपत्कालीन उपचार न केल्यास उष्माघातामुळे मृत्यू किंवा कायमचे अपंगत्व येऊ शकते.

उष्माघात कशामुळे होतो? (Know all about the heatstroke)

उष्माघात होण्याची काही सामान्य कारणे म्हणजे; निर्जलीकरण, सूर्यप्रकाशात दीर्घकाळ राहिल्यामुळे; शरीर जास्त गरम होणे आणि उच्च तापमानात शारीरिक श्रम केल्यास; तसेच उन्हात जास्त वेळ राहिल्याने सहज उष्माघात होऊ शकतो.

वाचा: How to beware of heatstroke | उष्माघातापासून सावध रहा

उष्माघाताचा सामना कसा करावा? (Know all about the heatstroke)

उष्णतेची लाट आणि त्यांच्यासोबत येणारे उष्माघात यांचा सामना करण्यासाठी; काही गोष्टी करता येतात. थंड द्रव प्या जे शरीराला थंड ठेवण्यास; तसेच निर्जलीकरणास मदत करू शकते. शरीराचे तापमान कमी करण्यासाठी; थंड कंबल किंवा बर्फाने स्वतःला पॅक करा. तातडीच्या प्रसंगाचा सामना करण्यासाठी Know all about the heatstroke बाबत; माहित असणे धोका टाळू शकते.

थंड पाण्याने अंघोळ करा कारण शरीराचे तापमान कमी करण्याचा; हा सर्वात जलद मार्ग आहे. उलटी आणि अपचन टाळण्यासाठी; नंतर योग्य आहार घ्या. सैल आणि आरामदायी कपडे घाला; सूर्यप्रकाशाच्या उच्च तासांमध्ये लांब प्रवास करणे टाळा. तुमच्या शरीरात जास्त उष्णता वाढवणारी औषधे टाळा; आणि पुरेशा प्रमाणात फळांच्या रसाचे सेवन करा.

वाचा: 11 Amazing Summer Drinks | अप्रतिम उन्हाळी पेये

अति उष्णतेच्या संपर्कात आल्याने शरीराचे काय होते?

जेव्हा शरीराची तापमान नियंत्रण यंत्रणा ओव्हरलोड होते; तेव्हा उष्णतेशी संबंधित आजार होतात. शरीर साधारणपणे घामाने थंड होते; परंतु काही परिस्थितींमध्ये, फक्त घाम येणे पुरेसे नाही. अशा परिस्थितीत, एखाद्या व्यक्तीच्या शरीराचे तापमान; वेगाने वाढते. खूप जास्त शरीराचे तापमान मेंदू किंवा इतर महत्वाच्या अवयवांना; नुकसान पोहोचवू शकते. त्यामुळे Know all about the heatstroke बाबत; माहिती घेणे गरजेचे आहे.

अति उष्ण हवामानात शरीराला थंड होण्याच्या क्षमतेवर; अनेक घटक परिणाम करतात. जेव्हा आर्द्रता जास्त असते, तेव्हा घामाचे लवकर बाष्पीभवन होत नाही; ज्यामुळे शरीराला उष्णता लवकर बाहेर पडण्यापासून रोखते. तापमानाचे नियमन करण्याची क्षमता मर्यादित करु शकणा-या; इतर परिस्थितींमध्ये म्हातारपण, तरुणपण, लठ्ठपणा, ताप, निर्जलीकरण, हृदयविकार, मानसिक आजार; खराब रक्ताभिसरण, सनबर्न यांचा समावेश होतो

वाचा: Know the Health Benefits of Buttermilk | ताकाचे फायदे.

उष्णतेशी संबंधित आजाराचा धोका कोणाला आहे?

उष्णतेशी संबंधित आजाराचा सर्वाधिक धोका असलेल्यांमध्ये चार वर्षांपर्यंतची लहान मुले; 65 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाचे लोक; जास्त वजन असलेले लोक. तसेच आजारी किंवा काही औषधे घेत असलेले लोक; यांचा समावेश होतो. म्हणून Know all about the heatstroke टाळण्यासाठी; त्या बाबतची माहिती जाणून घेणे; आरोग्याच्या दृष्टीने केंव्हाही चांगले.

वाचा:  Know all about Diabetes | मधुमेहाविषयी सर्व काही

उष्माघाताची चेतावणी चिन्हे कोणती आहेत?

उष्माघाताची चेतावणी चिन्हे बदलू शकतात; परंतु त्यात पुढील गोष्टींचा समावेश असू शकतो:

• शरीराचे अत्यंत उच्च तापमान (103°F वर)
• लाल, उष्ण आणि कोरडी त्वचा (घाम येत नाही)
• नाडीचे ठोके वाढतात
• धडधडणारी डोकेदुखी
• चक्कर येणे
• मळमळ
• गोंधळणे
• बेशुद्ध होणे
• वाचा: Amazing Uses of Tea-Tree-Oil | टि ट्री ऑइलचे उपयोग

उष्माघाताची कोणतीही चेतावणी चिन्हे असलेली, एखादी व्यक्ती दिसल्यास काय करावे?

यापैकी कोणतीही चिन्हे दिसल्यास, त्वरित वैद्यकीय मदतीसाठी प्रयत्न करा.

• पीडित व्यक्तीला सावलीच्या ठिकाणी घेऊन जा.
• तुम्ही जे काही करु शकता त्याचा वापर करुन बाधित व्यक्तीला वेगाने थंड करण्यासाठी हे करा, पाण्याचा टब असल्यास; बाधित व्यक्तीला थंड पाण्याच्या टबमध्ये ठेवा, थंड पाण्याच्या शॉवर दया; थंड पाण्याने फवारणी करा; थंड पाण्याने व्यक्तीला स्पंज करा; किंवा आर्द्रता कमी असल्यास, बाधित व्यक्तीला थंड, ओल्या चादरीत गुंडाळा.  
• शरीराच्या तापमानाचे निरीक्षण करा आणि शरीराचे तापमान 101 ते 102°F पर्यंत खाली येईपर्यंत; थंड करण्याचे प्रयत्न सुरु ठेवा.
• आपत्कालीन वैद्यकीय कर्मचा-यांना उशीर झाल्यास; पुढील सूचनांसाठी रुग्णालयाच्या आपत्कालीन कक्षाला कॉल करा.
• शक्य तितक्या लवकर वैद्यकीय मदत मिळवा. वाचा: Most Useful Herbs for Type2 Diabetes | मधुमेह औषधी वनस्पती

उष्णता संपुष्टात येणे म्हणजे काय? (Know all about the heatstroke)

उष्णता थकवा हा उष्णतेशी संबंधित आजाराचा एक सौम्य प्रकार आहे; जो उच्च तापमानाच्या संपर्कात आल्यानंतर आणि द्रवपदार्थांची अपुरी किंवा असंतुलित बदली झाल्यानंतर; विकसित होऊ शकतो.

ज्यांना उष्णतेच्या थकव्याचा सर्वाधिक त्रास होतो; ते म्हणजे वृद्ध लोक, उच्च रक्तदाब असलेले आणि गरम वातावरणात काम करणारे किंवा व्यायाम करणारे. वाचा: Effects of AC on the Human Body | एसीचे परिणाम

उष्मा पेटके काय आहेत आणि त्याने कोण प्रभावित होते?

उष्णतेचे पेटके म्हणजे स्नायू दुखणे; ते सहसा पोट, हात किंवा पाय यामध्ये अवघड व्यायामामुळे किंवा उद्भवू शकतात. जे लोक कठीण काम करताना खूप घाम गाळतात; त्यांना उष्णतेच्या क्रॅम्पचा धोका असतो. या घामामुळे शरीरातील मीठ आणि आर्द्रता कमी होते.

स्नायूंमध्ये कमी मीठ पातळीमुळे; वेदनादायक पेटके येतात. उष्णतेचे पेटके हे उष्णतेच्या थकव्याचे; लक्षण देखील असू शकते. जर तुम्हाला हृदयविकाराचा त्रास असेल किंवा तुम्ही कमी-सोडियमयुक्त आहार घेत असाल; तर उष्माघातासाठी वैद्यकीय मदत घ्या. वाचा: Know all about Cancer | कर्करोग कारणे, प्रतिबंध, निदान व उपचार

उष्मा पुरळ म्हणजे काय? (Know all about the heatstroke)

उष्णतेतील पुरळ ही उष्ण, दमट हवामानात; जास्त घाम आल्याने त्वचेची जळजळ होते. हे कोणत्याही वयात होऊ शकते; परंतु लहान मुलांमध्ये हे सर्वात सामान्य आहे. उष्णतेतील पुरळ मुरुमांच्या किंवा लहान फोडांच्या लाल पुंज्यासारखे दिसते; मानेवर आणि छातीच्या वरच्या भागात; मांडीचा सांधा, स्तनांच्या खाली आणि कोपराच्या क्रिझमध्ये होण्याची शक्यता असते. वाचा: How to Remove Black Spots of Pimples? | पिंपल्सचे काळे डाग

गरम हवामानात पेय किती प्यावे?

उष्ण हवामानादरम्यान, प्रत्येक व्यक्तीने द्रवपदार्थाचे सेवन वाढवले पाहिजे; तहान लागेपर्यंत न थांबता; थोडे थोडे पाणी पित राहिले पाहिजे. गरम वातावरणात सामान्य रंग आणि लघवीचे प्रमाण राखण्यासाठी; दर तासाला पुरेसे नॉन-अल्कोहोलयुक्त थंड द्रव घेतले पाहिजेत.वाचा: How to make fan & cooler more efficient | पंखे आणि एअर कूलर

उष्णतेच्या पुरळांवर सर्वोत्तम उपचार काय आहे?

उष्णतेच्या पुरळासाठी सर्वोत्तम उपचार म्हणजे; थंड, कमी आर्द्र वातावरण प्रदान करणे; व प्रभावित क्षेत्र कोरडे ठेवणे. आराम वाढवण्यासाठी डस्टिंग पावडर वापरली जाऊ शकते. वाचा: How to Get Rid of Pimples? | मुरुमांपासून सुटका कशी करावी?

उष्णतेशी संबंधित आजार टाळण्यासाठी इलेक्ट्रिक पंखे किती प्रभावी आहेत?  

इलेक्ट्रिक पंखे आराम देऊ शकतात; परंतु जेव्हा तापमान जास्त असते तेव्हा पंखे उष्णतेशी संबंधित आजार टाळत नाहीत. थंड शॉवर घेणे, आंघोळ करणे; किंवा वातानुकूलित ठिकाणी जाणे; हे थंड होण्याचा अधिक चांगला मार्ग आहे. म्हणून Know all about the heatstroke टाळण्यासाठी; त्या विषयीची माहित असणे केंव्हाही चांगलेच.

एअर कंडिशनिंग हे उष्णतेशी संबंधित आजारांपासून सर्वात मजबूत संरक्षणात्मक घटक आहे; दिवसातील काही तासही एअर कंडिशनिंगच्या संपर्कात राहिल्यास; उष्णतेशी संबंधित आजार होण्याचा धोका कमी होईल. वाचा: Drink lemon water regularly for good health | लिंबू पाण्याचे फायदे

जेव्हा तापमान खूप जास्त असते तेव्हा आरोग्याचे रक्षण कसे करावे?

जास्त तापमाणामध्ये थंड राहण्यासाठी भरपूर द्रव प्या; क्षार आणि खनिजे बदला, योग्य कपडे आणि सनस्क्रीन वापरा. गरज नसल्यास घराबाहेर पडू नका. बाहेरच्या कामाचे काळजीपूर्वक वेळापत्रक तयार करा;  वाचा: Amazing Uses of Orange Peel | संत्र्याच्या सालीचे अप्रतिम उपयोग

उष्ण हवामानात मिठाच्या गोळ्या घ्याव्यात का?

डॉक्टरांनी सांगितल्याशिवाय; मीठाच्या गोळ्या घेऊ नका. जास्त घाम येणे; शरीरातून मीठ आणि खनिजे काढून टाकते. हे शरीरासाठी आवश्यक आहेत; आणि ते बदलले पाहिजेत. हे करण्याचा सर्वात सोपा आणि सुरक्षित मार्ग म्हणजे; आहार. जेव्हा तुम्ही उष्णतेमध्ये व्यायाम करता किंवा काम करता; तेव्हा फळांचा रस किंवा क्रीडा पेय प्या. वाचा: Curry Leaves For Hair Growth | केसांच्या वाढीसाठी कढीपत्ता

उष्ण हवामानात सर्वोत्तम कपडे कोणते आहेत?

घरामध्ये असताना शक्य तितके कमी कपडे वापरले पाहिजेत; सैल, पातळ व पांढ-या रंगाचे कपडे वारावेत. कोवळ्या उन्हात, डोक्यावर टोपी घातल्यास; डोक्याला सावली मिळेल; व डोके थंड राहील. वाचा: How to take care of skin in summer | उन्हाळा व त्वचेच्या समस्या

घराबाहेर जायचे असल्यास; बाहेर जाण्यापूर्वी 30 मिनिटे अगोदर, सनस्क्रीन लावण्याची खात्री करा; आणि पॅकेजच्या निर्देशांनुसार पुन्हा वापर करणे सुरु ठेवा. सनबर्नमुळे शरीराच्या थंड होण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो; आणि त्यामुळे शरीरातील द्रवपदार्थ कमी होतात;  यामुळे वेदना होऊन त्वचेचे नुकसान होते. वाचा: Best healthy foods to eat in summer | सर्वोत्तम आरोग्यदायी पदार्थ

उष्ण वातावरणात काम करत असताना काय करावे?

कोणत्याही व्यक्तीला गरम वातावरणात काम करण्याची सवय नसेल; तर अशा कामाची सुरुवात सावकाश व कमी वेळेने करावी; व सरावा नंतर वेग व वेळ वाढवला पाहिजे. वाचा: What to do to improve vision? | अशी सुधारा दृष्टी

उष्णतेमध्ये परिश्रम घेतल्याने हृदय धडधडत असेल; आणि श्वास घेण्यास त्रास होत असेल; तर सर्व कार्य ताबडतोप थांबवले पाहिजे. थंड जागेवर किंवा सावलीमध्ये पटकन जाऊन विश्रांती घ्यावी; त्रास न थांबल्यास त्वरीत डॉक्टरांकडे जावे. वाचा: Reasons for Drinking Coconut Water | नारळ पाणी का प्यावे?

Related Posts

• Factors affecting kids’ growth | मुलांच्या वाढीवर परिणामकारक घटक
• Herbs Control High Blood Pressure | उच्च रक्तदाब नियंत्रण
• Importance of Minerals in Drinking Water | पाण्यातील खनिजे
• How to Grow the Height of Children | मुलांची उंची कशी वाढवायची
• How to Prevent Skin Rash in Summer | उन्हाळा व त्वचेवरील पुरळ

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.