Skip to content
Marathi Bana » Posts » Know all about the heatstroke | उष्माघात कारणे व उपाय

Know all about the heatstroke | उष्माघात कारणे व उपाय

Know all about the heatstroke

Know all about the heatstroke | उष्माघात म्हणजे काय, तो कशामुळे होतो, त्यावर कोणते उपाय; केंव्हा व कसे करावेत, या बाबत सविस्तर माहिती जाणून घ्या.  

उन्हाळयातील तळपता सूर्य उष्णतेची आग ओकत असतानाच; मुलांच्या शाळेच्या सुट्ट्या सुरु झाल्यामुळे ते आनंदी आहेत. मात्र, उन्हाळ्यात उष्माघाताची समस्याही येते; याकडे लक्ष दिले पाहिजे. सध्या तापमान 40 अंश सेल्सिअसचा पल्ला ओलांडत असून; येत्या काही दिवसात तापमानात वाढ होणार असल्याचे; दिसून येत आहे. त्यामुळे Know all about the heatstroke विषयीची; माहिती असणे आवश्यक आहे.

उष्णतेची लाट शरीरातील उर्जा अतिशय सहजतेने काढून टाकू शकते; आणि चांगल्या निरोगी व्यक्तीलाही आजारी किंवा कमकुवत बनवू शकते. त्यामुळे, ही तीव्र उष्णता अधिक चांगल्या प्रकारे हाताळण्यात; तुम्हाला मदत करण्यासाठी; Know all about the heatstroke मध्ये; उष्माघात आणि त्यावर उपचार कसे करावे; याबद्दलची माहिती येथे दिली आहे.

Table of Contents

उष्माघात म्हणजे काय? (Know all about the heatstroke)

Know all about the heatstroke
Photo by Pixabay on Pexels.com

उष्माघात हा उष्णतेशी संबंधित सर्वात गंभीर आजार आहे; जो उन्हाळ्यातील वाढत्या तापमानामुळे होतो. जेव्हा शरीर वेगाने वाढते तापमान, नियंत्रित करु शकत नाही; आणि स्वतःच थंड होऊ शकत नाही; तेव्हा उष्माघात होतो.

शरीराचे तापमान वेगाने वाढून; घाम येणे सुरु होते; आणि 10 ते 15 मिनिटांत शरीराचे तापमान 106°F किंवा त्याहून अधिक वाढू शकते. उष्माघातामुळे शरीर कमी रक्तदाब, चक्कर येणे; मळमळ, बेशुद्धी आणि कोरडी त्वचा अनुभवू शकते. यासाठी Know all about the heatstroke विषयी माहिती घेणे महत्वाचे आहे.

आपत्कालीन उपचार न केल्यास उष्माघातामुळे मृत्यू किंवा कायमचे अपंगत्व येऊ शकते.

उष्माघात कशामुळे होतो? (Know all about the heatstroke)

उष्माघात होण्याची काही सामान्य कारणे म्हणजे; निर्जलीकरण, सूर्यप्रकाशात दीर्घकाळ राहिल्यामुळे; शरीर जास्त गरम होणे आणि उच्च तापमानात शारीरिक श्रम केल्यास; तसेच उन्हात जास्त वेळ राहिल्याने सहज उष्माघात होऊ शकतो.

वाचा: How to beware of heatstroke | उष्माघातापासून सावध रहा

उष्माघाताचा सामना कसा करावा? (Know all about the heatstroke)

woman taking a shower
Photo by Lara on Pexels.com

उष्णतेची लाट आणि त्यांच्यासोबत येणारे उष्माघात यांचा सामना करण्यासाठी; काही गोष्टी करता येतात. थंड द्रव प्या जे शरीराला थंड ठेवण्यास; तसेच निर्जलीकरणास मदत करू शकते. शरीराचे तापमान कमी करण्यासाठी; थंड कंबल किंवा बर्फाने स्वतःला पॅक करा. तातडीच्या प्रसंगाचा सामना करण्यासाठी Know all about the heatstroke बाबत; माहित असणे धोका टाळू शकते.

थंड पाण्याने अंघोळ करा कारण शरीराचे तापमान कमी करण्याचा; हा सर्वात जलद मार्ग आहे. उलटी आणि अपचन टाळण्यासाठी; नंतर योग्य आहार घ्या. सैल आणि आरामदायी कपडे घाला; सूर्यप्रकाशाच्या उच्च तासांमध्ये लांब प्रवास करणे टाळा. तुमच्या शरीरात जास्त उष्णता वाढवणारी औषधे टाळा; आणि पुरेशा प्रमाणात फळांच्या रसाचे सेवन करा.

वाचा: 11 Amazing Summer Drinks | अप्रतिम उन्हाळी पेये

अति उष्णतेच्या संपर्कात आल्याने शरीराचे काय होते?

जेव्हा शरीराची तापमान नियंत्रण यंत्रणा ओव्हरलोड होते; तेव्हा उष्णतेशी संबंधित आजार होतात. शरीर साधारणपणे घामाने थंड होते; परंतु काही परिस्थितींमध्ये, फक्त घाम येणे पुरेसे नाही. अशा परिस्थितीत, एखाद्या व्यक्तीच्या शरीराचे तापमान; वेगाने वाढते. खूप जास्त शरीराचे तापमान मेंदू किंवा इतर महत्वाच्या अवयवांना; नुकसान पोहोचवू शकते. त्यामुळे Know all about the heatstroke बाबत; माहिती घेणे गरजेचे आहे.

अति उष्ण हवामानात शरीराला थंड होण्याच्या क्षमतेवर; अनेक घटक परिणाम करतात. जेव्हा आर्द्रता जास्त असते, तेव्हा घामाचे लवकर बाष्पीभवन होत नाही; ज्यामुळे शरीराला उष्णता लवकर बाहेर पडण्यापासून रोखते. तापमानाचे नियमन करण्याची क्षमता मर्यादित करु शकणा-या; इतर परिस्थितींमध्ये म्हातारपण, तरुणपण, लठ्ठपणा, ताप, निर्जलीकरण, हृदयविकार, मानसिक आजार; खराब रक्ताभिसरण, सनबर्न यांचा समावेश होतो

वाचा: Know the Health Benefits of Buttermilk | ताकाचे फायदे.

उष्णतेशी संबंधित आजाराचा धोका कोणाला आहे?

उष्णतेशी संबंधित आजाराचा सर्वाधिक धोका असलेल्यांमध्ये चार वर्षांपर्यंतची लहान मुले; 65 वर्षे किंवा त्याहून अधिक वयाचे लोक; जास्त वजन असलेले लोक. तसेच आजारी किंवा काही औषधे घेत असलेले लोक; यांचा समावेश होतो. म्हणून Know all about the heatstroke टाळण्यासाठी; त्या बाबतची माहिती जाणून घेणे; आरोग्याच्या दृष्टीने केंव्हाही चांगले.

वाचा:  Know all about Diabetes | मधुमेहाविषयी सर्व काही

उष्माघाताची चेतावणी चिन्हे कोणती आहेत?

उष्माघाताची चेतावणी चिन्हे बदलू शकतात; परंतु त्यात पुढील गोष्टींचा समावेश असू शकतो:

  • शरीराचे अत्यंत उच्च तापमान (103°F वर)
  • लाल, उष्ण आणि कोरडी त्वचा (घाम येत नाही)
  • नाडीचे ठोके वाढतात
  • धडधडणारी डोकेदुखी
  • चक्कर येणे
  • मळमळ
  • गोंधळणे
  • बेशुद्ध होणे
  • वाचा: Amazing Uses of Tea-Tree-Oil | टि ट्री ऑइलचे उपयोग

उष्माघाताची कोणतीही चेतावणी चिन्हे असलेली, एखादी व्यक्ती दिसल्यास काय करावे?

photo of woman on bathtub
Photo by EKATERINA BOLOVTSOVA on Pexels.com

यापैकी कोणतीही चिन्हे दिसल्यास, त्वरित वैद्यकीय मदतीसाठी प्रयत्न करा.

  • पीडित व्यक्तीला सावलीच्या ठिकाणी घेऊन जा.
  • तुम्ही जे काही करु शकता त्याचा वापर करुन बाधित व्यक्तीला वेगाने थंड करण्यासाठी हे करा, पाण्याचा टब असल्यास; बाधित व्यक्तीला थंड पाण्याच्या टबमध्ये ठेवा, थंड पाण्याच्या शॉवर दया; थंड पाण्याने फवारणी करा; थंड पाण्याने व्यक्तीला स्पंज करा; किंवा आर्द्रता कमी असल्यास, बाधित व्यक्तीला थंड, ओल्या चादरीत गुंडाळा.  
  • शरीराच्या तापमानाचे निरीक्षण करा आणि शरीराचे तापमान 101 ते 102°F पर्यंत खाली येईपर्यंत; थंड करण्याचे प्रयत्न सुरु ठेवा.
  • आपत्कालीन वैद्यकीय कर्मचा-यांना उशीर झाल्यास; पुढील सूचनांसाठी रुग्णालयाच्या आपत्कालीन कक्षाला कॉल करा.
  • शक्य तितक्या लवकर वैद्यकीय मदत मिळवा. वाचा: Most Useful Herbs for Type2 Diabetes | मधुमेह औषधी वनस्पती

उष्णता संपुष्टात येणे म्हणजे काय? (Know all about the heatstroke)

उष्णता थकवा हा उष्णतेशी संबंधित आजाराचा एक सौम्य प्रकार आहे; जो उच्च तापमानाच्या संपर्कात आल्यानंतर आणि द्रवपदार्थांची अपुरी किंवा असंतुलित बदली झाल्यानंतर; विकसित होऊ शकतो.

ज्यांना उष्णतेच्या थकव्याचा सर्वाधिक त्रास होतो; ते म्हणजे वृद्ध लोक, उच्च रक्तदाब असलेले आणि गरम वातावरणात काम करणारे किंवा व्यायाम करणारे. वाचा: Effects of AC on the Human Body | एसीचे परिणाम

उष्मा पेटके काय आहेत आणि त्याने कोण प्रभावित होते?

उष्णतेचे पेटके म्हणजे स्नायू दुखणे; ते सहसा पोट, हात किंवा पाय यामध्ये अवघड व्यायामामुळे किंवा उद्भवू शकतात. जे लोक कठीण काम करताना खूप घाम गाळतात; त्यांना उष्णतेच्या क्रॅम्पचा धोका असतो. या घामामुळे शरीरातील मीठ आणि आर्द्रता कमी होते.

स्नायूंमध्ये कमी मीठ पातळीमुळे; वेदनादायक पेटके येतात. उष्णतेचे पेटके हे उष्णतेच्या थकव्याचे; लक्षण देखील असू शकते. जर तुम्हाला हृदयविकाराचा त्रास असेल किंवा तुम्ही कमी-सोडियमयुक्त आहार घेत असाल; तर उष्माघातासाठी वैद्यकीय मदत घ्या. वाचा: Know all about Cancer | कर्करोग कारणे, प्रतिबंध, निदान व उपचार

उष्मा पुरळ म्हणजे काय? (Know all about the heatstroke)

उष्णतेतील पुरळ ही उष्ण, दमट हवामानात; जास्त घाम आल्याने त्वचेची जळजळ होते. हे कोणत्याही वयात होऊ शकते; परंतु लहान मुलांमध्ये हे सर्वात सामान्य आहे. उष्णतेतील पुरळ मुरुमांच्या किंवा लहान फोडांच्या लाल पुंज्यासारखे दिसते; मानेवर आणि छातीच्या वरच्या भागात; मांडीचा सांधा, स्तनांच्या खाली आणि कोपराच्या क्रिझमध्ये होण्याची शक्यता असते. वाचा: How to Remove Black Spots of Pimples? | पिंपल्सचे काळे डाग

गरम हवामानात पेय किती प्यावे?

Know all about the heatstroke
Photo by Kindel Media on Pexels.com

उष्ण हवामानादरम्यान, प्रत्येक व्यक्तीने द्रवपदार्थाचे सेवन वाढवले पाहिजे; तहान लागेपर्यंत न थांबता; थोडे थोडे पाणी पित राहिले पाहिजे. गरम वातावरणात सामान्य रंग आणि लघवीचे प्रमाण राखण्यासाठी; दर तासाला पुरेसे नॉन-अल्कोहोलयुक्त थंड द्रव घेतले पाहिजेत.वाचा: How to make fan & cooler more efficient | पंखे आणि एअर कूलर

उष्णतेच्या पुरळांवर सर्वोत्तम उपचार काय आहे?

उष्णतेच्या पुरळासाठी सर्वोत्तम उपचार म्हणजे; थंड, कमी आर्द्र वातावरण प्रदान करणे; व प्रभावित क्षेत्र कोरडे ठेवणे. आराम वाढवण्यासाठी डस्टिंग पावडर वापरली जाऊ शकते. वाचा: How to Get Rid of Pimples? | मुरुमांपासून सुटका कशी करावी?

उष्णतेशी संबंधित आजार टाळण्यासाठी इलेक्ट्रिक पंखे किती प्रभावी आहेत?  

इलेक्ट्रिक पंखे आराम देऊ शकतात; परंतु जेव्हा तापमान जास्त असते तेव्हा पंखे उष्णतेशी संबंधित आजार टाळत नाहीत. थंड शॉवर घेणे, आंघोळ करणे; किंवा वातानुकूलित ठिकाणी जाणे; हे थंड होण्याचा अधिक चांगला मार्ग आहे. म्हणून Know all about the heatstroke टाळण्यासाठी; त्या विषयीची माहित असणे केंव्हाही चांगलेच.

एअर कंडिशनिंग हे उष्णतेशी संबंधित आजारांपासून सर्वात मजबूत संरक्षणात्मक घटक आहे; दिवसातील काही तासही एअर कंडिशनिंगच्या संपर्कात राहिल्यास; उष्णतेशी संबंधित आजार होण्याचा धोका कमी होईल. वाचा: Drink lemon water regularly for good health | लिंबू पाण्याचे फायदे

जेव्हा तापमान खूप जास्त असते तेव्हा आरोग्याचे रक्षण कसे करावे?

जास्त तापमाणामध्ये थंड राहण्यासाठी भरपूर द्रव प्या; क्षार आणि खनिजे बदला, योग्य कपडे आणि सनस्क्रीन वापरा. गरज नसल्यास घराबाहेर पडू नका. बाहेरच्या कामाचे काळजीपूर्वक वेळापत्रक तयार करा;  वाचा: Amazing Uses of Orange Peel | संत्र्याच्या सालीचे अप्रतिम उपयोग

उष्ण हवामानात मिठाच्या गोळ्या घ्याव्यात का?

डॉक्टरांनी सांगितल्याशिवाय; मीठाच्या गोळ्या घेऊ नका. जास्त घाम येणे; शरीरातून मीठ आणि खनिजे काढून टाकते. हे शरीरासाठी आवश्यक आहेत; आणि ते बदलले पाहिजेत. हे करण्याचा सर्वात सोपा आणि सुरक्षित मार्ग म्हणजे; आहार. जेव्हा तुम्ही उष्णतेमध्ये व्यायाम करता किंवा काम करता; तेव्हा फळांचा रस किंवा क्रीडा पेय प्या. वाचा: Curry Leaves For Hair Growth | केसांच्या वाढीसाठी कढीपत्ता

उष्ण हवामानात सर्वोत्तम कपडे कोणते आहेत?

Know all about the heatstroke
Photo by MART PRODUCTION on Pexels.com

घरामध्ये असताना शक्य तितके कमी कपडे वापरले पाहिजेत; सैल, पातळ व पांढ-या रंगाचे कपडे वारावेत. कोवळ्या उन्हात, डोक्यावर टोपी घातल्यास; डोक्याला सावली मिळेल; व डोके थंड राहील. वाचा: How to take care of skin in summer | उन्हाळा व त्वचेच्या समस्या

घराबाहेर जायचे असल्यास; बाहेर जाण्यापूर्वी 30 मिनिटे अगोदर, सनस्क्रीन लावण्याची खात्री करा; आणि पॅकेजच्या निर्देशांनुसार पुन्हा वापर करणे सुरु ठेवा. सनबर्नमुळे शरीराच्या थंड होण्याच्या क्षमतेवर परिणाम होतो; आणि त्यामुळे शरीरातील द्रवपदार्थ कमी होतात;  यामुळे वेदना होऊन त्वचेचे नुकसान होते. वाचा: Best healthy foods to eat in summer | सर्वोत्तम आरोग्यदायी पदार्थ

उष्ण वातावरणात काम करत असताना काय करावे?

कोणत्याही व्यक्तीला गरम वातावरणात काम करण्याची सवय नसेल; तर अशा कामाची सुरुवात सावकाश व कमी वेळेने करावी; व सरावा नंतर वेग व वेळ वाढवला पाहिजे. वाचा: What to do to improve vision? | अशी सुधारा दृष्टी

उष्णतेमध्ये परिश्रम घेतल्याने हृदय धडधडत असेल; आणि श्वास घेण्यास त्रास होत असेल; तर सर्व कार्य ताबडतोप थांबवले पाहिजे. थंड जागेवर किंवा सावलीमध्ये पटकन जाऊन विश्रांती घ्यावी; त्रास न थांबल्यास त्वरीत डॉक्टरांकडे जावे. वाचा: Reasons for Drinking Coconut Water | नारळ पाणी का प्यावे?

Related Posts

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.

Bachelor of Technology Courses

Bachelor of Technology Courses | बीटेक कोर्स यादी

Bachelor of Technology Courses | इयत्ता 12वी सायन्स नंतर बीटेक कोर्स आणि स्पेशलायझेशनची यादी, जी विदयार्थ्यांना उद्योगाच्या आवश्यकतांसह अवगत करेल ...
Read More
Diploma in Textile Design After 10th

Diploma in Textile Design After 10th | टेक्सटाईल डिझाईन

Diploma in Textile Design After 10th | 10वी नंतर टेक्सटाईल डिझाईन मध्ये डिप्लोमासाठी पात्रता, प्रवेश प्रक्रिया, अभ्यासक्रम, महाविदयालये, नोकरी व ...
Read More
Diploma in Accounting After 12th

Diploma in Accounting After 12th | डिप्लोमा इन अकाउंटिंग

Diploma in Accounting After 12th | डिप्लोमा इन अकाउंटिंग, पात्रता, प्रवेश प्रक्रिया, कौशल्ये, अभ्यासक्रम, प्रमुख महाविद्यालये, जॉब प्रोफाईल, नोकरीचे क्षेत्र, ...
Read More
B.Tech in Information Technology

B.Tech in Information Technology | आय.टी बी.टेक

B.Tech in Information Technology | माहिती तंत्रज्ञानातील बी. टेक, पात्रता निकष, प्रवेश प्रक्रिया, प्रवेश परीक्षा, अभ्यासक्रम, विषय, करिअर पर्याय, भविष्यातील ...
Read More
Hotel Management Courses After 10th

Hotel Management Courses After 10th | हॉटेल मॅनेजमेंट

Hotel Management Courses After 10th | 10वी नंतर हॉटेल मॅनेजमेंट कोर्सेस, कोर्स अभ्यासक्रम, कालावधी, महाविदयालये, सरासरी फी व शंका समाधान ...
Read More
Bachelor of Technology in Automobile Engineering

Bachelor of Technology in Automobile Engineering

Bachelor of Technology in Automobile Engineering | बॅचलर ऑफ टेक्नॉलॉजी (बी.टेक), ऑटोमोबाइल इंजिनीअरिंग कोर्स, पात्रता, प्रवेश परीक्षा, अभ्यासक्रम, महाविदयालये व ...
Read More
Know About IT Courses After 10th

Know About IT Courses After 10th | आयटी अभ्यासक्रम

Know About IT Courses After 10th | दहावी नंतर कमी कालावधीमध्ये नोकरीची संधी उपलब्ध करुन देणा-या आयटी अभ्यासक्रमांबद्दल जाणून घ्या ...
Read More
Know the top 5 Courses after 10th

Know the top 5 Courses after 10th | 10 वी नंतरचे 5 कोर्स

Know the top 5 Courses after 10th | अभियांत्रिकी, वैदयकिय, व्यवसाय व्यवस्थापन, प्रमाणपत्र व व्यवसायाशी संबंधीत महत्वाचे 10 वी नंतरचे ...
Read More
Know what to do after 12th?

Know what to do after 12th? | 12वी नंतर पुढे काय?

Know what to do after 12th? | 12वी उत्तीर्ण झाल्यानंतर विदयार्थी त्यांच्या आवडीनुसार विज्ञान, वाणिज्य किंवा कला शाखेची निवड करु ...
Read More
Best 5 Computer Science Courses

Best 5 Computer Science Courses | संगणक विज्ञान पदवी

Best 5 Computer Science Courses | सर्वोत्कृष्ट 5 संगणक विज्ञान अभ्यासक्रम, बीटेक, बीई, बीसीएस, बीएस्सी व बीसीए विषयी सविस्तर माहिती ...
Read More
Spread the love