Know All About House Rent Allowance | घरभाडे भत्ता

Know All About House Rent Allowance | घरभाडेभत्ता म्हणजे काय?, एचआरए साठी पात्रता निकष, HRA कर आकारणी व वारंवार विचारल्या जाणा-या शंका व समाधान.

अनेक वेळा लोकांना कामासाठी वेगळ्या शहरात जावे लागते. अशा परिस्थितीत, त्यांना निवासासाठी भाडे भरावे लागू शकते. संस्था अनेकदा कर्मचाऱ्यांना त्यांच्या मूळ वेतनापेक्षा घरभाडे भत्ता देऊन या खर्चाची भरपाई करतात. हा सहसा पगाराच्या संरचनेचा एक भाग असतो. तथापि, एचआरए आयकर सवलतीसाठी पात्र आहे आणि तुमचे करपात्र उत्पन्न कमी करण्याचा उत्तम मार्ग असू शकतो. Know All About House Rent Allowance विषयी अधिक जाणून घेण्यासाठी संपूर्ण लेख वाचा.

HRA किंवा घरभाडे भत्ता म्हणजे काय?

पगारातील HRA- House Rent Allowance म्हणजे घरभाडे भत्ता. रोजगाराच्या ठिकाणी राहण्यासाठी भरलेल्या भाड्याची भरपाई करण्यासाठी नियोक्ता कर्मचा-याला देय असलेली रक्कम आहे.

आयकर कायद्याच्या कलम 10(13A) अंतर्गत घरभाडे भत्त्यात कपात करण्याची परवानगी असताना, HRA पूर्णपणे किंवा अंशतः करपात्र असू शकते.

HRA कपातीची गणना तुमचा पगार, मिळालेला HRA, तुम्ही दिलेले भाडे, तुमची नोकरी आणि निवासस्थान यावर अवलंबून असते. स्वयंरोजगार असलेल्या व्यक्ती देखील HRA कर लाभांचा दावा करु शकतात.

वाचा: Tax Free Income in India | भारतात कोणते ‘उत्पन्न करमुक्त’ आहे

HRA वर कर कपातीचा दावा करण्यासाठी पात्रता निकष

जर एखादी व्यक्ती खालील निकषांची पूर्तता करत असेल तर आयकर कायद्याच्या कलम 10(13A) अंतर्गत घरभाडे भत्ता HRA कपातीसाठी पात्र आहे:

• एचआरए कपातीचा दावा करणारी व्यक्ती पगारदार किंवा स्वयंरोजगार असलेली व्यक्ती असावी.
• ती व्यक्ती भाड्याच्या घरात राहात असावी. तुमच्या स्वतःच्या घरात राहण्यासाठी HRA कर गणना करता येत नाही.
• तुम्ही भरलेल्या भाड्याचा पुरावा जसे की वैध घर भाड्याची पावती सादर करण्यास सक्षम असावे.

याचा अर्थ असा की तुम्ही भाडे न भरल्यास, तुमचा नियोक्ता तुम्हाला तुमच्या पगाराचा भाग म्हणून HRA देत असला तरीही तुम्ही HRA कपातीचा दावा करु शकत नाही.

वाचा: How to Check Income Tax Refund? | टॅक्स रिफंड कसा तपासायचा?

उदाहरणासह HRA गणना सूत्र (Know All About House Rent Allowance)

नोकरदाराला नियोक्त्याकडून मिळणारा HRA, नोकरदाराने दिलेले खरे भाडे आणि नोकरदार मेट्रो किंवा नॉन-मेट्रो शहरात राहत आहे, यासह अनेक घटकांवर HRA गणना आधारित असते. तथापि, एचआरए कर गणनेची गणना करताना, सूट मिळणारी रक्कम सर्वात कमी असेल.

• नियोक्ता नोकरदाराला देत असलेला एचआरए.
• मूळ वेतनाच्या 10% वजा निवासासाठी वास्तविक भाडे दिले जाते.
• जर नोकरदार मेट्रो शहरात (मुंबई, दिल्ली, कोलकाता, किंवा चेन्नई) राहत असेल तर मूळ पगाराच्या 50% अधिक महागाई भत्ता किंवा तुम्ही नॉन-मेट्रो शहरात राहत असाल तर मूळ पगाराच्या 40% आणि महागाई भत्ता
• घरभाडे भत्ता गणना किंवा HRA सूत्र वरील तीन पैलूंची गणना करणे; आणि ITA च्या कलम 10(13A) अंतर्गत HRA वजावट म्हणून सर्वात कमी दावा करणे आहे. वाचा: Important Questions About Income Tax | आयकर बाबतचे प्रश्न

HRA चे कर लाभ (Know All About House Rent Allowance)

ITA च्या कलम 10(13A) अंतर्गत HRA वजावटीचे खालील फायदे आहेत:

• HRA सवलतीचा सर्वात मोठा फायदा हा आहे की यामुळे तुमचे करपात्र उत्पन्न कमी होते.
• जोपर्यंत तुम्ही भाडे भरल्याचा पुरावा सादर करता तोपर्यंत तुम्ही तुमच्या पालकांसोबत राहत असलात तरीही तुम्ही आयकर फाइलिंगमध्ये HRA वर कपातीचा दावा करु शकता.
• तुम्ही गृहकर्जावर EMI भरतानाही HRA कर लाभाचा दावा करु शकता जोपर्यंत घर नोकरी किंवा निवासाच्या शहरात स्थित नाही. नोकरी आणि राहाता त्याच शहरात तुमच्या मालकीचे घर असल्यास, HRA सवलतीचा दावा करण्यासाठी तुम्ही तेथे का राहू शकत नाही याचे वैध स्पष्टीकरण सादर करावे लागेल.
• वाचा: How to e-Verify Income Tax Return? | ITR पडताळणी कशी करावी?

एचआरए कपातीचा दावा करण्यासाठी लक्षात ठेवण्यासारखे महत्वाचे मुद्दे

• जर तुमचा नियोक्ता तुम्हाला तुमच्या पगाराचा भाग म्हणून HRA देत असेल तर तुम्ही आपोआप HRA सूट मिळण्यास पात्र होणार नाही. HRA कर सवलतीचा दावा करण्यासाठी तुम्हाला भाड्याच्या निवासस्थानात राहावे लागेल.
• तुम्हाला दिलेला संपूर्ण HRA सूट म्हणून दावा केला जाऊ शकत नाही. सर्वात कमी वार्षिक भाडे प्रत्यक्षात मूळ पगाराच्या उणे 10%, नियोक्त्याने दिलेला HRA आणि तुम्ही कुठे राहता यावर अवलंबून पगाराच्या 40% किंवा 50% फक्त दावा केला जाऊ शकतो.
• HRA गणनेच्या उद्देशाने, फक्त मुंबई, दिल्ली, चेन्नई आणि कोलकाता ही मेट्रो शहरे मानली जातात. इतर सर्व नॉन-मेट्रो शहरे आहेत.
• तुम्ही तुमच्या पालकांसोबत राहात असलात तरीही तुम्ही HRA कपातीचा दावा करु शकता, जोपर्यंत तुम्ही भाड्याच्या पेमेंटचा पुरावा सादर करता, जसे की भाड्याच्या पावत्या किंवा बँक हस्तांतरण. तथापि, तुमच्या पालकांना त्यांचे विवरणपत्र भरताना हे उत्पन्न म्हणून दाखवावे लागेल.
• जोडीदाराला दिलेले भाडे एचआरए कपातीसाठी पात्र नाही.
• जर वार्षिक भाडे रु. 1,00,000 पेक्षा जास्त असेल, तर HRA सूटचा दावा करण्यासाठी घरमालकाचा पॅन आवश्यक असेल. त्यांच्याकडे पॅन नसल्यास, स्वाक्षरी केलेले घोषणापत्र आवश्यक असेल.
• वाचा:Taxable and Non-Taxable Allowances | करपात्र व अकरपात्र भत्ते

तुम्हाला HRA न मिळाल्यास वजावटीचा दावा कसा करावा

स्वयंरोजगार आणि पगारदार व्यक्ती ज्यांना HRA मिळत नाही ते ITA च्या कलम 10(13A) अंतर्गत घरभाडे भत्ता कपातीचा दावा करु शकत नाहीत. तथापि, ते अद्याप प्राप्तिकर कायद्याच्या कलम 80GG अंतर्गत भाडे सवलतीचा लाभ घेऊ शकतात.

कलम 80GG अंतर्गत, एखादी व्यक्ती त्यांनी दिलेल्या घरभाड्याच्या बदल्यात खालीलपैकी किमान हक्क सांगू शकते:

• रु. 5,000 प्रति महिना, म्हणजे रु. 60,000 प्रतिवर्ष
• एकूण उत्पन्नाच्या 25%
• वास्तविक भाडे एकूण उत्पन्नाच्या उणे 10% दिले जाते.
• वाचा: Know about the tax saving plans | आयकर बचत योजना

उदाहरण: (Know All About House Rent Allowance)

एक नोकरदार व्यक्ती पुण्यात नोकरी करते आणि पुण्यात भाडयाच्या निवासस्थानामध्ये राहते. सदर व्यक्तीचा पगार खालील भत्यांसह 69,275 रुपये असून रु. 6,500 प्रति महिना भाडे देते. कर्मचारी कर भरताना कलम 80GG अंतर्गत दावा करु शकणारी कर सूट खालीलपैकी सर्वात कमी असेल.

• मूळ वेतन रु. 47,500
• महागाई भत्ता रु. 16,150
• HRA रु. 4,275
• टीए  रु. 1,350
• एकूण पगार रु. 69,275

एचआरए गणना सूत्र वापरुन (Know All About House Rent Allowance)

• नियोक्त्याकडून मिळणारा मासिक HRA 4,275 X 12 = 51,300
• वार्षिक भाडे रु. 78,000 जे कर्मचारी प्रत्यक्षात भरतो. तथापि, या ठिकाणी एचआरए टक्केवारी सूत्र लागू करणे आवश्यक आहे, जे वास्तविक भाडे मूळ वेतनाच्या वजा 10% आहे. जसे की, (रु. 6,500 X 12 – रु. 570,000 = रु. 21,000)    
• पुणे हे मेट्रो नसलेले शहर आहे. म्हणून, मूळ पगाराच्या 40% रक्कम रु.570,000 X 40% = रु.228,000) इतकी असेल.
• सदर व्यक्ती ITA च्या कलम 80C अंतर्गत HRA वजावट म्हणून दावा करु शकेल अशी कमाल वजावट तीन रकमेपैकी सर्वात कमी असेल, रु. 21,000
• उर्वरित रु. 30,300 HRA भत्ता  व्यक्तीच्या आयकर स्लॅबनुसार करपात्र असेल.

जर तुम्हाला अजूनही खात्री नसेल की तुम्ही पेन आणि कागद वापरुन तुमचा HRA ची गणना करु शकता, तर काळजी करु नका तुम्ही त्याऐवजी मोफत ऑनलाइन HRA कॅल्क्युलेटर वापरु शकता.

HRA काय आहे आणि कलम 80GG अंतर्गत दावा केलेली वजावट यातील फरक समजून घेताना, येथे काही मुद्दे लक्षात ठेवावेत:

• कलम 80GG अंतर्गत वजावट फक्त त्यांच्यासाठी उपलब्ध आहे ज्यांना HRA मिळत नाही. यामध्ये हिंदू अविभक्त कुटुंबांचे सदस्य, स्वयंरोजगार असलेले लोक आणि पगारदार व्यक्तींचा समावेश आहे ज्यांना त्यांच्या नियोक्त्याकडून HRA मिळत नाही.
• कलम 80GG अंतर्गत अनुमत कमाल वजावट रु.60,000 आहे.
• तुम्ही कलम 10(13A) आणि कलम 80GG या दोन्ही अंतर्गत कपातीचा दावा करु शकत नाही
• कलम 10(13A) प्रमाणेच, व्यक्ती, त्यांचा जोडीदार किंवा अल्पवयीन मूल लाभाचा दावा करण्यासाठी निवासी शहरात मालमत्ता घेऊ शकत नाही.
• या वजावटीचा दावा करु इच्छिणाऱ्या व्यक्तींना फॉर्म 10-बीए सादर करावा लागेल जो एक स्वयं-घोषणा आहे की ते वर नमूद केलेल्या सर्व अटी पूर्ण करतात.

भारतात HRA कर कसा आकारला जातो? (Know All About House Rent Allowance)

HRA सूट नियम सांगतात की HRA कपात फक्त पगारदार आणि स्वयंरोजगार असलेल्या व्यक्तींसाठी आहे जे भाड्याच्या निवासस्थानात राहतात. याचा अर्थ असा की तुमच्या पगाराच्या संरचनेत HRA विभाग किंवा घटक असला तरीही, तुम्ही भाडे भरत नसाल तरी संपूर्ण रक्कम करपात्र होईल.

वरील कर्मचा-याचे उदाहरण घेऊन त्यांनी भाडे दिले नाही तर रु. 51,300 चा एचआरए. त्याच्या नियोक्त्याने त्याला दिलेले 51,300 त्याच्या लागू आयकर ब्रॅकेट अंतर्गत कर आकारला जाईल.

स्वयंरोजगार असलेल्या व्यक्तींसाठी ज्यांना HRA घटक मिळत नाहीत, HRA नियम ITA च्या कलम 80GG अंतर्गत HRA सूट दावा करण्याच्या फायद्याची परवानगी देतात. हाच मार्ग आहे जो पगारदार व्यक्ती देखील भाडे भरु शकतात जर त्यांचा नियोक्ता एचआरए भरत नाही.

म्हणून, HRA सूट मोजताना, तुम्ही ITA च्या कलम 10(13A) किंवा कलम 80GG अंतर्गत वजावटीचा दावा करु शकता की नाही हे समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. वाचा: How to choose the right ITR form? | योग्य ITR फॉर्म असा निवडा

HRA कर सवलतीचा दावा करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्र

एचआरए कर सवलतीचा दावा करण्यासाठी, एखाद्या व्यक्तीला काही कागदपत्रे पुरावे सादर करणे आवश्यक आहे. यामध्ये HRA वजावट मोजणीसाठी वापरलेले भाडे किंवा नमूद केलेल्या समतुल्य भाड्याच्या रकमेसह भाडे करार दर्शवणाऱ्या भाड्याच्या पावत्या समाविष्ट आहेत.

याव्यतिरिक्त, भाडे वार्षिक रु. 1,00,000 पेक्षा जास्त असल्यास, घरमालकाच्या पॅन कार्डची प्रत किंवा त्यांच्याकडून स्वाक्षरी केलेला घोषणापत्र आवश्यक आहे. कुटुंबातील सदस्यांना किंवा पालकांना दिलेल्या भाड्यासाठी, HRA कर मोजणीसाठी समान पुरावे आवश्यक असतील.

वाचा: How to Save Income Tax on Salary | पगारावर कर कसा वाचवायचा

HRA विषयी वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (Know All About House Rent Allowance)

HRA कोणत्या कलमांतर्गत येतो?

HRA वजावटीचा दावा कलम 10(13A) अंतर्गत पगारदार व्यक्तींसाठी आणि कलम 80GG अंतर्गत स्वयंरोजगार असलेल्या व्यक्तींसाठी किंवा ज्यांना HRA मिळत नाही अशा पगारदार लोकांसाठी केला जाऊ शकतो. (Know All About House Rent Allowance)

HRA ची गणना कशी केली जाते?

पगारदार व्यक्तींसाठी, HRA खालीलपैकी सर्वात कमी रक्कम गणली जाते.

• नियोक्त्याने दिलेला HRA
• निवासासाठी वास्तविक भाडे वजा 10% मूळ वेतन (पगार + महागाई भत्ता)
• मेट्रो शहरात राहणाऱ्यांसाठी मूळ वेतनाच्या 50% किंवा नॉन-मेट्रो शहरात राहणाऱ्यांसाठी मूळ वेतनाच्या 40%
• स्वयंरोजगार असलेल्या व्यक्तींसाठी, HRA सर्वात कमी आहे:
• रु. 60,000
• एकूण उत्पन्नाच्या 25%
• वास्तविक भाडे एकूण उत्पन्नाच्या उणे 10% दिले जाते.

नोकरदार किती HRA दावा करु शकतो?

नोकरदार किती एचआरएचा दावा करु शकता ते पगार, मिळालेला एचआरए, दिलेले वार्षिक भाडे आणि राहण्याचे ठिकाण यावर अवलंबून असते.

पगारदार व्यक्तींसाठी, हे नियोक्त्याने दिलेले HRA मधील सर्वात कमी आहे, निवासासाठी दिलेले वास्तविक भाडे मूळ वेतनाच्या उणे 10% किंवा गैर-मेट्रो शहरांमध्ये राहणाऱ्यांसाठी मूळ वेतनाच्या 40% किंवा 50% आहे.

HRA ची गणना मासिक किंवा वार्षिक आहे का?

HRA ची वार्षिक गणना केली जाते. (Know All About House Rent Allowance)

HRA 80C चा भाग आहे का?

कलम 10(13A) किंवा कलम 80GG अंतर्गत HRA सवलतींचा दावा केला जाऊ शकतो.

नोकरदार भाड्याच्या पावत्या जमा करायला विसरला, तर HRA कर लाभाचा दावा कसा करावा?

जर नोकरदार भाड्याच्या पावत्या सबमिट करण्यास विसरला तरीही, आयकर रिटर्न भरताना सदर व्यक्ती HRA रिबेटचा दावा करु शकते.

नोकरदारास वर नमूद केलेल्या सूत्राचा वापर करुन HRA कर सवलतीची मॅन्युअली गणना करायची आहे आणि नंतर ITR1 मधील कलम 10(13A) अंतर्गत खर्च म्हणून अहवाल द्यावा लागेल. सदर व्यक्तीला हे फॉर्म 16 भाग बी मध्ये देखील घोषित करावे लागेल.

कुटुंबातील सदस्याला भाडे देताना नोकरदार एचआरए कर सवलतीचा दावा करु शकतो का?       

होय. जोपर्यंत पेमेंटचा वैध पुरावा आहे तोपर्यंत पालकांसह कुटुंबातील सदस्यांना दिलेले भाडे HRA वजावट म्हणून दावा केला जाऊ शकतो. तथापि, जोडीदाराला दिलेले भाडे वजावटीस पात्र नाही.     

अपार्टमेंटसाठी भरलेले देखभाल शुल्क HRA कर सवलतीसाठी समाविष्ट केले जाऊ शकते का?     

एचआरए कपातीची परवानगी फक्त भाड्याच्या पेमेंटसाठी आहे. देखभाल शुल्क, वीज शुल्क, उपयोगिता देयके इत्यादींचा समावेश नाही. (Know All About House Rent Allowance)

Related Posts

• How to File Income Tax Return (ITR-1) | आयटी रिटर्न कसा भरावा
• How to Claim TDS Refund? | टीडीएस परताव्याचा दावा कसा करावा
• TDS time limit to deposit and file | TDS भरणे व रिटर्न फाइल करणे
• 24Q-TDS Return Filing on Salary Payment |पगारावर TDS रिटर्न

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.

टीप: हा लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने दिलेला आहे.