How to Be a Good Teacher | चांगले शिक्षक कसे व्हावे

How to Be a Good Teacher | चांगले शिक्षक कसे व्हावे, चांगल्या शिक्षकांकडे संप्रेषण, सहयोग आणि आजीवन शिकण्याची मानसिकता यासारख्या सॉफ्ट कौशल्यांचा संग्रह असतो, जो वर्ग व्यवस्थापनासारख्या कठीण कौशल्यांना पूरक असतो.

एक आदर्श शिक्षक हा एका प्रज्वलित दिव्यासारखा असतो जो स्वतः पेटवून विद्यार्थ्यांना अज्ञानाच्या अंधारातून बाहेर काढतो आणि त्यांचे जीवन ज्ञानाच्या प्रकाशाने भरतो. तो आपल्या विद्यार्थ्यांचे जीवन उजळून टाकतो, त्यांना योग्य मार्ग दाखवतो, त्यांना यशस्वी व आनंदी जीवन जगण्यास मदत करतो. (How to Be a Good Teacher)

अध्यापन हा आजच्या समाजातील सर्वात महत्वाचा आणि जबाबदारीचा व्यवसाय आहे. एक शिक्षक म्हणून तुम्ही इतरांच्या मनाला आकार द्याल आणि त्यांना स्वतंत्रपणे विचार करण्यास प्रोत्साहित कराल.

प्रत्येक वर्गाचे अभ्यासक्रम नियोजन, पाठ तयारी, पाठाची उद्दिष्टे, विविध ॲक्टिव्ळिटी आणि मूल्यांकन योजना तयार करा. सकारात्मक, आश्वासक, तरीही आव्हानात्मक वर्गातील वातावरण तयार करून विद्यार्थ्यांना शिकण्यात रस घेण्यासाठी प्रवृत्त करा.

1) वर्गात आंनदी शैक्षणिक वातावरण तयार करा

विद्यार्थ्यांसाठी रोजचे उद्दिष्ट तयार करा, जो विद्यार्थ्यांसाठी रोडमॅप प्रदान करण्याचा मार्ग असेल. अभ्यासाची उद्दिष्टे स्पष्ट, संक्षिप्त आणि वास्तववादी असल्यास उत्तम. प्रत्येक उद्दिष्ट पूर्ण झाल्यावर, विद्यार्थ्यांना त्यांनी एकत्र काय साध्य केले आहे याची आठवण करून द्या.

• जसे की, वर्गात तासाचा कालावधी संपेपर्यंत एखाद्या विशिष्ट कवितेचे वाचन पूर्ण करणे हा उद्देश असू शकतो.
• काही शिक्षकांना त्या दिवसाची उद्दिष्टे बोर्डवर नोंदवणे उपयुक्त वाटते.
• प्रत्येक उद्दिष्ट दररोज पूर्ण होत नसेल तर ठीक आहे. काही प्रकरणांमध्ये मूळ विषयाकडे परत जाण्याऐवजी विशिष्ट संभाषणाच्या प्रवाहाचे अनुसरण करणे चांगले आहे.

2) विद्यार्थ्यांचे म्हणने ऐका (How to Be a Good Teacher)

त्यांनी विधान केल्यानंतर त्यांना खुले प्रश्न विचारा. त्यांनाही तुम्हाला प्रश्न विचारण्यासाठी प्रोत्साहित करा. डोके हलवून किंवा त्यांना पुढे चालू ठेवण्यासाठी हातवारे करून तुम्ही त्यांचे ऐकत आहात हे दाखवा.

ते बोलत असताना त्यांना डोळा संपर्क द्या आणि जोपर्यंत तुम्ही संभाषण पुनर्निर्देशित करत नाही तोपर्यंत व्यत्यय आणू नये म्हणून प्रयत्न करा.

सक्रिय श्रोता असण्यामुळे तुमच्या विद्यार्थ्यांना हे दिसून येते की तुम्ही वर्गात त्यांच्या आवाजाचा आदर करता. त्या बदल्यात ते तुम्हाला शिक्षक म्हणून आदर देतील.

3) विद्यार्थ्यांना यशस्वी होण्यासाठी प्रेरित करा

असे वातावरण तयार करण्याचा प्रयत्न करा ज्यामध्ये विद्यार्थ्यांना सतत बौद्धिक आव्हान दिले जाईल. तुम्हाला त्यांच्यासाठी खूप जास्त ध्येये सेट करणे आणि पुश-ओव्हर असणे यामधील संतुलन साधायचे आहे.

तुमचा मार्ग दाखवण्यासाठी तुमच्या विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीचा वापर करा. ते सतत सुधारत असले पाहिजेत, परंतु लक्षणीय प्रयत्नांशिवाय नाही.

जसे की, तुम्ही विद्यार्थ्यांना एक लहान, प्रगत-स्तरीय वाचन असाइनमेंट देऊ शकता आणि त्यांना अपरिचित शब्द शोधण्यासाठी शब्दकोश वापरण्यास सांगू शकता. संयमाने वापरल्यास, विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शब्दसंग्रहाचा विस्तार करण्यासाठी आव्हान देण्याचा हा एक उत्तम मार्ग आहे.

4) आनंदी वातावरणात शिस्त लावा (How to Be a Good Teacher)

तुमच्या वर्गासाठी नियम आणि प्रत्येक व्यायाम अतिशय स्पष्ट आणि सुसंगत बनवा. एखाद्या विद्यार्थ्याने नियम मोडल्यास, पुढे जाण्यापूर्वी तो प्रसंग वर्गात ताबडतोब हाताळा.

तथापि, एकदा आपण शिस्तभंगाची कारवाई केली की, त्यावर लक्ष देऊ नका किंवा आपण अतिरिक्त समस्या निर्माण करू शकता. तसेच, तुम्ही नियुक्त केलेले कोणतेही परिणाम अपराधाच्या पातळीशी जुळतील याची खात्री करा.

• जसे की, एखाद्या विद्यार्थ्याने चुकून नियुक्त केलेल्या “शांत कालावधी” मध्ये व्यत्यय आणल्यास हे सामान्यत: पहिल्या गुन्ह्यासाठी साध्या तोंडी चेतावणीने दुरुस्त केले जाऊ शकते.
• तुम्ही विद्यार्थ्याला वर्गानंतर भेटण्यास आणि तुमच्याशी बोलण्यास देखील सांगू शकता. तुमच्या वर्गात व्यत्यय न आणता परिणाम जारी करण्याचा हा एक मार्ग आहे.
• विद्यार्थ्यांना फटकारल्याशिवाय वर्गात योग्य शिस्त कशी ठेवायची हे चांगल्या शिक्षकाला माहीत असले पाहिजे. त्याला वर्गात शिकण्याचे आणि शिकवण्याचे सकारात्मक वातावरण निर्माण करता आले पाहिजे.

5) नाठाळ विद्यार्थ्यांना नेतृत्वाची संधी दया

काही विद्यार्थी निव्वळ कंटाळवाणेपणामुळे, विषयाशी किंवा त्यांच्या शिक्षकाशी संबंध तोडल्या गेल्यामुळे वर्गात समस्या निर्माण करतात. आव्हानात्मक विद्यार्थ्याला लहान, वैयक्तिक कार्ये पूर्ण करण्यासाठी देऊन प्रारंभ करा. कालांतराने, त्यांना अधिक कठीण आणि सार्वजनिक जबाबदाऱ्या द्या.

• जसे की, तुम्ही विद्यार्थ्याला वर्गातील ॲक्टिव्हिटीसाठी टाइम-कीपर म्हणून काम करण्यास सांगू शकता.
• हे लक्षात ठेवा की हा एक पर्याय आहे जो प्रत्येक आव्हानात्मक विद्यार्थ्यासाठी कार्य करणार नाही. जर ते साध्या कार्यात चांगले करत नसतील तर त्यांना अधिक कठीण जबाबदारी देऊ नका.

6) सर्व विद्यार्थ्यांमध्ये वैयक्तिक स्वारस्य व्यक्त करा

जर तुम्ही तुमच्या विद्यार्थ्यांना दाखवले की तुम्ही त्यांच्या सहवासाचा आनंद घेता आणि त्यांच्या मतांचा आदर करता, अशा वेळी ते वर्गातील वर्तन चांगले ठेवतील. विद्यार्थ्यांना त्यांच्या दैनंदिन जीवनाबद्दल आणि त्यांच्या वैयक्तिक आवडींबद्दल विचारा.

त्याचा उपयोग विद्यार्थ्यांना योग्य दिशेने घेऊन जाण्यासाठी होईल. त्यांचा कमकुवतपणा ओळखा व तो दूर करण्यासाठी मदत करा. त्यांचा आत्मविश्वास वाढवा.

वाचा: Importance of Grammar in English | व्याकरणाचे महत्व

7) तुमचे चुंबकीय व्यक्तिमत्व असावे (How to Be a Good Teacher)

शिक्षकाचे व्यक्तिमत्त्व असे असले पाहिजे की जे प्रत्येक विद्यार्थ्याचे लक्ष त्याच्याकडे सहज आकर्षित करु शकेल. त्याने असा प्रभाव निर्माण केला पाहिजे की प्रत्येक विद्यार्थ्याला त्याच्या वर्गात यायला आवडेले पाहिजे.

शिक्षकाकडे उत्तम वर्ग व्यवस्थापन कौशल्ये असणे आवश्यक आहे. त्याला विद्यार्थ्यांच्या मानसशास्त्राचे योग्य ज्ञान असले पाहिजे. हे त्याला त्याचा वर्ग अधिक प्रभावीपणे व्यवस्थापित करण्यास आणि विद्यार्थ्यांमध्ये शिकण्याच्या चांगल्या सवयी वाढविण्यात मदत करेल.

वाचा: Know the Impact of Fashion | फॅशनचे परिणाम

8) शांत विद्यार्थ्यांना सहभागाची संधी दया

तुमच्या वर्गात विद्यार्थी शांत का राहू शकतो याची अनेक संभाव्य कारणे आहेत. सर्व मतांसाठी सुरक्षित वातावरण तयार करून त्यांना शिकण्यासाठी प्रोत्साहित करा. जर्नल सबमिशन किंवा ईमेल लॉगसह विविध असाइनमेंट पर्याय ऑफर करा. शांत विद्यार्थ्यांवर स्पॉटलाइट टाकणे टाळा, जोपर्यंत तुमच्या एकूण अध्यापन शैलीला बसत नाही.

9) संघर्ष करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना मदत करा

जे विद्यार्थी शैक्षणिकदृष्ट्या संघर्ष करत आहेत त्यांना ओळखण्यासाठी सर्वोत्तम प्रयत्न करा. वर्गातील संसाधने ऑफर करण्याचा विचार करा, जसे की जोडी व्यायाम. किंवा, त्यांना विषय शिकवण्यासारख्या बाह्य संसाधनांकडे निर्देशित करा.

वाचा: Know the Impact of Fashion | फॅशनचे परिणाम

10) नेहमी व्यावसायिक व्हा (How to Be a Good Teacher)

तुमच्या शिकवण्याच्या वातावरणासाठी योग्य पोशाख घाला. तुमचे शिक्षण साहित्य आणि वर्ग व्यवस्थित ठेवा. अध्यापनाच्या प्रत्येक दिवसाची तयारी करण्यात वेळ घालवा.

तुमचे सहकारी आणि प्रशासकांशी बोलताना आदर दाखवा. व्यावसायिक शिक्षक असणे म्हणजे काय याचा विचार करा आणि त्या मॉडेलनुसार जगण्याचा प्रयत्न करा.

वाचा: Know the importance of mother tongue | मातृभाषेचे महत्व

11) विषयज्ञानावर मजबूत पकड असावी

हा एक असा पैलू आहे जिथे चांगला शिक्षक कधीही तडजोड करत नाही. शिक्षकाचे आपल्या विषयावर चांगले प्रभुत्व असले पाहिजे. शिक्षकाने स्वत:ला शैक्षणिक क्षेत्रातील अद्ययावत विकासाबाबत नेहमी अपडेट ठेवायला हवे आणि नवीनतम ट्रेंडवर आधारित आपले ज्ञान वाढवले ​​पाहिजे.

त्यामंळे विद्यार्थ्यांच्या प्रत्येक प्रश्नाची उत्तरे देण्यास आणि पर्यायाने त्यांच्यासाठी विषय मनोरंजक बनविण्यात मदत होईल.

वाचा: How to be a Professional Barber? | व्यावसायिक न्हावी कसे व्हावे?

12) चांगले संवाद कौशल्य असावे (How to Be a Good Teacher)

उत्तम शिक्षकाकडे उत्तम संभाषण कौशल्य असावे. त्याने विद्यार्थ्यांच्या पालकांशी नियमित संवाद साधला पाहिजे आणि त्यांना वेगवेगळ्या विषयांवर विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीची माहिती दिली पाहिजे.

त्यामध्ये कोणत्याही उणीवा किंवा कमकुवतपणा दिसल्यास पालकांना कळवले पाहिजे. तसेच सुधारणा करण्यासाठी उपायही सुचवले पाहिजेत.

वाचा: How to Write a Diary? | डायरी कशी लिहावी?

13) विद्यार्थ्यांच्या पालकांशी चांगले संबंध निर्माण करा

पालकांसोबत काम करताना संवाद महत्त्वाचा असतो. वैयक्तिक कॉन्फरन्सद्वारे तसेच लिखित वर्तणूक अहवालांद्वारे त्यांच्याशी संपर्कात रहा. त्यांना कळू द्या की तुम्हाला त्यांच्या कल्पना आणि अध्यापनाच्या दृष्टीकोनांमध्ये स्वारस्य आहे.

तुम्ही तुमच्या वर्गातील कार्यक्रम आणि उत्सवांसाठी त्यांची मदत देखील मागू शकता. शाळेतील पालक शिक्षक संघाशी संपर्क साधा आणि तुम्ही मदत करण्यासाठी काय करू शकता ते विचारा.

वाचा: How to Learn English Reading | इंग्रजी वाचन कसे शिकावे

14) शिकवणारे मार्गदर्शक शोधा (How to Be a Good Teacher)

तुमच्या शाळेतील इतर शिक्षक शोधा जे तुमच्याशी शिकवण्याबद्दल चर्चा करण्यास इच्छुक आहेत किंवा जे तुम्हाला त्यांच्या वर्गात बसू देतात. त्यांना स्वारस्य असल्यास, त्यांना तुमच्या वर्गात देखील आमंत्रित करा.

त्यांनी तुम्हाला शिकवताना पाहिल्यानंतर, त्यांना तुमच्यावर रचनात्मक टीका करण्यास सांगा. तुम्ही आणखी चांगले शिक्षक कसे होऊ शकता यासाठी त्यांच्याकडे काही सूचना आहेत का ते पहा.

• जसे की, ते सुचवू शकतात की तुम्ही तुमची वर्गातील उद्दिष्टे अधिक स्पष्टपणे सांगा. त्यानंतर, तुम्ही हे कसे करायचे याबद्दल बोलू शकता.
• तुमच्या मार्गदर्शक आणि सहकाऱ्यांसोबत शैक्षणिक साहित्याची देवाणघेवाण करणे देखील चांगली कल्पना आहे.
• तुम्ही क्विझ किंवा चाचण्यांसाठी वापरता ते फॉरमॅट त्यांना दाखवा आणि त्यांच्या आवृत्त्या पाहण्यास सांगा. शिकवण्याबद्दल बोलण्याचा फायदा घेण्यासाठी तुम्हाला समान विषय शिकवण्याची गरज नाही.
• तुम्ही शिक्षण संस्थांद्वारे किंवा परिषदांमध्ये देखील मार्गदर्शक शोधू शकता. तुम्ही भेटलेल्या लोकांच्या संपर्कात रहा आणि जेव्हा तुम्हाला गरज असेल तेव्हा त्यांचा सल्ला घ्या.
• वाचा: Benefits of Study Groups | अभ्यास गटांचे फायदे

15) प्रतिबिंबित करण्यासाठी वेळ घ्या

प्रत्येक सेमिस्टर किंवा शिकवण्याच्या कालावधीच्या शेवटी, काय चांगले काम केले आणि काय नाही याचे मूल्यांकन करा. स्वतःशी प्रामाणिक राहा आणि त्या विशिष्ट वर्गाला पुन्हा शिकवण्यापूर्वी तुमच्यात काय बदल घडवून आणण्याची ताकद आहे याचे वास्तववादी मूल्यांकन करा.

• जर तुम्ही एखाद्या विशिष्ट कोर्सची तयारी करत असाल ज्यामुळे नेहमी समस्या निर्माण होतात, तर तुम्ही सल्ला घेण्यासाठी तुमच्या गुरूशी संपर्क साधण्याचा विचार करू शकता.
• जर तुमचे विद्यार्थी मीडियाचा वापर करून प्रकल्पांना अधिक चांगली प्रतिक्रिया देतात असे तुम्हाला आढळले, तर आपण आपल्या वर्गात अधिक माध्यम-चालित ॲक्टिव्हिटी कसे समाविष्ट करू शकता याचा विचार करा.
• वाचा: How to Study Alone at Home | घरी अभ्यास कसा करावा

16) व्यावसायिक विकासाच्या संधींचा लाभ घ्या

तुमच्या क्षेत्रातील शिक्षण परिषदांमध्ये जा आणि इतर शिक्षण व्यावसायिकांना भेटा. अध्यापनाबद्दल लेख लिहा आणि स्थानिक मासिके किंवा वर्तमानपत्रांमध्ये प्रकाशित करा. तुमच्या क्षेत्रातील परीक्षांसाठी ग्रेडर म्हणून काम करा, जसे की प्रगत प्लेसमेंट चाचण्या. शिकत राहा आणि तुम्हीही तुमच्या विद्यार्थ्यांसाठी आदर्श व्हाल.

चांगल्या शिक्षकांकडे संप्रेषण, सहयोग आणि आजीवन शिकण्याची मानसिकता यासारख्या सॉफ्ट कौशल्यांचा संग्रह असतो, जो वर्ग व्यवस्थापनासारख्या कठीण कौशल्यांना पूरक असतो.

वाचा: Qualities of a Good Student | चांगल्या विद्यार्थ्याचे गुण

17) निष्कर्ष (How to Be a Good Teacher)

अशाप्रकारे एक चांगला शिक्षक विद्यार्थ्यांना त्यांचे ध्येय साध्य करण्यासाठी, जीवनाच्या प्रत्येक क्षेत्रात मदत करतो. आपल्या प्राचीन वाङ्‌मयातही शिक्षकाला मानाचे स्थान दिलेले आहे. मात्र, प्रत्येक शिक्षक त्या स्थानास पात्र असेल असे नाही.

ही पातळी गाठण्यासाठी शिक्षकामध्ये काही विशेष गुणांची आवश्यकता असते. जसे की, शिकवण्याची आवड, निःपक्षपातीपणा, चुंबकीय व्यक्तिमत्व, विद्यार्थ्यांशी मजबूत संबंध, प्रभावी शिस्त कौशल्ये, उत्तम वर्ग व्यवस्थापन, शिकवण्याची प्रभावी शैली व चांगले संवाद कौशल्य असावे.

वरील सर्व गुण आत्मसात करणे सोपे नसले तरी अशक्यही नाही. सरावाने माणूस परिपूर्ण होतो हे आपण लक्षात ठेवले पाहिजे. जर एखाद्याचा दृढ निश्चय असेल आणि कठोर परिश्रम केले तर हे सर्व गुण अंगी बाणवणे आणि आदर्श शिक्षक बनणे शक्य आहे. त्यासाठी आपणास मराठी बाणाच्या हार्दिक शुभेच्छा! धन्यवाद!

Related Posts

• How to be a Good Student? | आदर्श विद्यार्थी कसे व्हावे?
• Why skill-based education is important | कौशल्यावर आधारित शिक्षणाचे महत्व
• All Information About Diploma in Education‍ | डी. एड. पदविका

Post Categories

आमच्या Etopcollection वेबसाईटला जरुर भेट द्या, तसेच शैक्षणिक माहितीसाठी “ज्ञानज्योत” शैक्षणिक मराठी संकेत स्थळाला भेट द्या.